آنچه در مراسم تشییع پیکر کامبیز درمبخش گذشت
مراسم تشییع پیکر کامبیز درمبخش ـ کارتونیست و کاریکاتوریست برجسته کشورمان صبح سه‌شنبه ـ ۱۸ آبان ماه ـ از مقابل خانه هنرمندان برگزار شد. کامبیز درمبخش روز شنبه (۱۵ آبان ماه) بر اثر ابتلاء به ویروس کرونا درگذشت و پیکرش امروز در قطعه هنرمندان به خاک سپرده شد.
ویدئو | گزارشی کوتاه از فعالیت‌های هنری کامبیز درمبخش
مراسم بدرقه پیکر این هنرمند به خانه ابدی، سه شنبه ـ ۱۸ آبان ماه ـ در باغ هنر خانه هنرمندان ایران از ساعت ۱۰:۱۳ دقیقه صبح آغاز شد.
محمود شالویی (سرپرست معاونت هنری)، نیک‌نام حسینی‌پور (مدیرعامل موسسه هنرمندان پیشکسوت)، هادی مظفری (مدیرکل هنرهای تجسمی)، سیف‌اله صمدیان، احمد مسجد جامعی، مجید رجبی‌معمار، بهمن فرمان‌آرا، محمدحسین نیرومند (مشاور وزیر در امور هنری و سینمایی)، محمود دعایی، سیدمسعود شجاعی طباطبایی مدیر مرکز هنرهای تجسمی حوزه هنری، مسعود فروتن، عباس مشهدی‌زاده، لیلی گلستان، محمدعلی ابطحی، هادی مظفری، بزرگمهر حسین‌پور، هوشنگ گلمکانی، داوود شهیدی، ابراهیم حقیقی، محمدعلی جعفریه مدیر نشرثالث، اسدالله امرایی، سیدمسعود شجاعی طباطبایی (مدیر مرکز هنرهای تجسمی حوزه هنری) و ... از جمله حاضران در این مراسم بودند.
در ابتدای این مراسم پس از قرائت آیاتی چند از قرآن کریم توسط حسین فردی، هادی حیدری که اجرای مراسم را برعهده داشت، با بیان تسلیت به خانواده مرحوم درمبخش و دوستان و نزدیکان وی و جامعه هنرهای تجسمی از مجید رجبی معمار، مدیرعامل خانه هنرمندان ایران دعوت به سخنرانی کرد.
حیدری ضمن ابراز تاسف از اینکه کرونا یکی دیگر از هنرمندان کشور را گرفت، ادامه داد: «استاد کامبیز درمبخش مرد ایده‌های رنگی و یکی از مهم‌ترین قله‌های معاصر ایران در سن ۷۹ سالگی درگذشت و جهان تصویر را ماتم‌زده کرد.»
امیدواریم بار دیگر نشاط و شادمانی به خانواده هنر برگردد
مجید رجبی معمار هم عنوان کرد: امروز برای آخرین بار به مناسبت مراسم وداع با هنرمند نازنین، کامبیز درمبخش کنار هم گردآمده‌ایم. ایشان استادی بزرگ، خوش‌رو و خوش‌قول بودند. انسانی که همیشه آماده همراهی و دست‌گیری از جوانان هنرمند بود. ظریف و نازک‌بین و نازک‌اندیش بود و رفتنش ضایعه بزرگی برای خانواده فرهنگ و هنر ایران است.
وی افزود: متاسفانه ما به دلیل مشکلات ناشی از کرونا این روزها شاهد فقدان عزیزان هنرمند هستیم و امیدواریم بار دیگر نشاط و شادمانی به خانواده هنر برگردد. بار دیگر به خانواده زنده‌یاد درمبخش و نزدیکان و هنرمندان تجسمی تسلیت عرض می‌کنم.
درمبخش ممنوعیت را برنمی‌تافت
در ادامه این مراسم احمد عربانی، کاریکاتوریست پیشکسوت و یکی از دوستان قدیمی کامبیز درمبخش برای سخنرانی حاضر شد.
عربانی در این سخنرانی متنی را که قبل آماده کرده بود، خواند: «این طفل شیرازی که تا آخرین لحظه حیاتش نوجوانی هجده ساله ماند، عاشقی بود خستگی‌ناپذیر و جوهر قلم خودنویس او هیچ‌گاه تمام نمی‌شد. گاهی دور و گاهی نزدیک با لبخندی پرسشگر به شکار ایده‌ها می‌رفت. شاید بهتر است بگویم که ایده‌ها به دنبال او بودند؛ درست مانند حافظ.
گاهی از اندام ناسازگار روزگار می‌نالید؛ اما هرگز ترش‌رویی نمی‌کرد.
او با فخرفروشی رابطه خوبی نداشت و به هنرهای تجسمی آبروی ویژه‌ای داد. او بود که هنر کاریکاتور را به ایران شناساند و با جوایزی که دریافت کرد، باعث شد تا دروازه موزه‌های مهم جهان به روی آثار او گشوده شوند و نام ایران در میان بزرگان هنر کاریکاتور ثبت شود. او در فاصله کوتاهی از ارسال آثارش به ایران بازگشت و مانند پرنده‌ای که به آشیانه‌اش برگشته، به کار در مجله «گل آقا» پرداخت و به زودی بال و پرش گسترده‌تر شد.
نزدیک بود دشمنانی دوست نما استاد را به ورطه خطرناکی بیندازند اما کیومرث صابری دوباره استاد را نجات داد.
درمبخش ممنوعیت را برنمی‌تافت و کارهایش را به جز عرضه در نمایش‌های مختلف در قالب کتاب‌های دیدنی به دست چاپ سپرد و آثارش را جاودانه ساخت به طوری که همه حتی کودکان از آنان استفاده کردند.»
سیدمسعود شجاعی طباطبایی، مدیر مرکز هنرهای تجسمی حوزه هنری نیز پیام تسلیت آنجل بولیکان از مکزیک و آرس هنرمند کاریکاتوریست کوبایی را برای درگذشت زنده‌یاد درمبخش خوانش کرد.
آرس در این پیام بیان کرده بود: با آثار درمبخش در جوانی آشنا شدم و آثارش را دنبال کردم. مرد خوش‌شناسی هستم که فرصتی پیش آمد تا او را در استانبول ملاقات کنم. او نه تنها کاریکاتوریستی بزرگ بلکه انسانی بزرگ بود و شنیدن خبر درگذشتش بسیار غم‌انگیز است. اما خوشحالم آثارش برای ما باقی مانده و ماندگار می‌شوند.
همچنین بولیکان در پیام تسلیت خود عنوان کرده بود: سال ۲۰۱۱ کامبیز را در استانبول ملاقات کردم. هر دو عضو هیات داوران یک مسابقه مطرح بودیم. با آثار ظریف و طرح‌های زیبا و هوش و ظرافت در شوخی‌هایش آشنا شدم. خوشحال بودم که کسی را دیدم که مثل کارهایش دوست داشتنی بود. مردی متواضع، خوش‌خلق و مهربان را دیده بودم. به سرعت با همدیگر صمیمی شدیم و بعد از طریق فضای مجازی با یکدیگر در ارتباط بودیم. او گلی به نشانه دوستی به من هدیه داد که هنوز کنار میزکارم است. سال ۲۰۱۴ در پاریس به جشنواره کن رفته بودیم. مستندی که من و ۱۲ کاریکاتوریست در آن بودیم قرار بود اکران شود. یک روز به کافه‌ای در روزی بارانی پناه بردیم و من و همسرم روی یکی از نیمکت‌ها نشستیم و به مرد رو به رویم نگاه کردم. شبیه کامبیز بود و من را شناخت. دست تقدیر بود که با هم آشنا شدیم و تصادف عجیبی بود. او گفت نمایشگاهی از آثارش برگزار شده و همزمان با افتتاحیه نمایشگاه کامبیز اکران فیلم تداخل زمانی داشت. با دوستانم صحبت کردم و گفتم نمی‌توانم به اکران فیلم بیایم. دو تن از دوستانم نیز با من همراه شدند و ما به افتتاحیه نمایشگاه کامبیز به جای اکران افتتاحیه رفتیم. شب خاطره‌انگیزی بود. کتابی را همانجا به من هدیه داد. می‌دانم دنیا به همین‌جا ختم نمی‌شود و ما بار دیگر هم را ملاقات خواهیم کرد. بدرود دوست عزیزم کامبیز.
شعرخوانی ابراهیم حقیقی برای کامبیز درمبخش
ابراهیم حقیقی، طراح گرافیک، عکاس و از دوستان مرحوم درمبخش دیگر هنرمندی بود که درباره کامبیز درمبخش سخنرانی کرد.
حقیقی یادآور شد: در جمعی به همین شلوغی که برای مرتضی ممیز برگزار شده بود آیدین آغداشلو شعری از ملک الشعرای بهار خواند. من نیز می‌خواهم همین شعر را در این مراسم بخوانم.
او در ادامه شعر زیر را خواند:
«دعوی چه کنی؟ داعیه‌داران همه رفتند
شو بار سفر بند که یاران همه رفتند
آن گرد شتابنده که در دامن صحراست
گوید: «چه نشینی؟ که سواران همه رفتند»
داغ است دل لاله و نیلی است بر سرو
کز باغ جهان لاله‌عذاران همه رفتند
گر نادره معدوم شود هیچ عجب نیست
کز کاخ هنر نادره‌کاران همه رفتند
افسوس که افسانه‌سرایان همه خفتند
اندوه که اندوه‌گساران همه رفتند
فریاد که گنجینه‌طرازان معانی
گنجینه نهادند به ماران، همه رفتند
یک مرغ گرفتار در این گلشن ویران
تنها به قفس ماند و هزاران همه رفتند
خون بار، بهار! از مژه در فرقت احباب
کز پیش تو چون ابر بهاران همه رفتند»
کامبیز در گفت‌وگویی که این روزها دست به دست می‌شود، همکاران کاریکاتوریست خود را به دکترهایی شبیه می‌کند که تجویز نمی‌توانند بکنند اما من می‌خواهم او را با شاعران قیاس کنم. او شعر می‌نویسد؛ یعنی قصه می‌کند از شب به صبحی دلپذیر. یک شاعر با تعدادی کاغذ و یک قلم در هر جایی حتی محبس شعر خود را می‌سراید. کامبیز شاعر تصویر بود. کافی بود تعدادی خودکار و قلم داشته باشد و در خلوت یا جمع، هوش سرشارش را مدام تبدیل به تصویر می‌کرد؛ تصاویری در نهایت سادگی اما بسیار پیچیده و ممتن
وی خاطر نشان کرد: او رادیولوژیست هم بود و غده‌ها را نشان می‌داد. آدم‌ها و مشکلات جامعه را رادیولوژی می‌کرد. زخم‌هایمان را نشان می‌داد تا رنج‌هایمان را ببینیم. حرف‌های ما بعد از رفتن او شاید تکراری به نظر بیاید اما تکراری است که همه خوبی‌های او را به یاد بیاوریم تا آینه ما باشد. می‌توانیم کامبیز دیگری باشیم؟ گنجینه باقیمانده از او قابل شمارش نیست و به شمار آن باید آثار باقیمانده در کشوهایش را نیز اضافه کرد. خط خودش را یافته بود حتی بدون امضا. در نوشته‌ای او را «نگهبان شب» نامیدم و او صفت‌های بسیار دیگری می‌توانست به خود بگیرد نظیر منادی‌خوان و بیدار خوان قافله و... و مدام نهیب می‌زد انسان باش، یار باش.
بزرگترین کاریکاتوریست تاریخ ایران را از دست دادیم.
آثار درمبخش اثبات می‌کند کاریکاتور چقدر هنر است
در ادامه حسین نیرومند، مشاور هنری و سینمایی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به ایراد سخنرانی پرداخت. وی عنوان کرد: من به عنوان عضو کوچکی از خانواده هنر به خانواده درمبخش و هنرمندان تسلیت عرض می‌کنم. من به نمایندگی از وزیر محترم ارشاد و آقای شالویی این پیام را بیان می‌کنم. به دلیل شناختم از کاریکاتور می‌خواهم بگویم که استاد درمبخش بزرگترین کاریکاتوریست صد و اندی سال ایران هستند و این جمله را بدون اغراق می‌گویم. به این علت که او جدا از تواضع و مهربانی، خلاق‌ترین کاریکاتوریست ایران هستند. دوستان وی می‌دانند که همیشه کاغذ و قلم به دست بود و همواره ایده داشت. پرکارترین کاریکاتوریست ایران هستند.
وی افزود: آثار او اثبات می‌کند کاریکاتور چقدر هنر است. ویژگی‌های زیبایی‌شناسانه آثار او استفاده درست از خط و رنگ و سطر و همه عناصر بصری تمایز او را با دیگر همتایانش ثابت می‌کند.
در ادامه، قطعه «مرثیه‌ای برای دوست» با صدای همایون شجریان و تنظیم فردین خلعتبری پخش شد و پیکر زنده‌یاد درمبخش وارد باغ هنر خانه هنرمندان ایران شد.
آدمک‌های درمبخش ما را می‌خنداندند و گریان می‌کردند
یاسمین مدقالچی، از بستگان کامبیز درمبخش نیز در ادامه با تشکر از حاضران در مراسم بیان کرد: کامبیز ۲۰ سال پیش از آلمان به ایران آمد تا کنار هموطنانش زندگی کند. او را استاد یا عمو کامبیز یا در فرانسه نابغه کاریکاتور ایران می‌خواندند. اما من او را دایی کامبیز صدا می‌کنم. اولین کارش را در سن ۱۴ سالگی در روزنامه ارتش به سردبیری پدربزرگم چاپ کرد. از پرکارترین هنرمندان معاصر ایران بود و برای همه و هر نسلی طرح می‌کشید. سوژه‌های او درباره صلح، محیط زیست و انسانیت بود. مشکلات را با طنز و لطافت می‌کشید. آدمک‌های او ما را هم می‌خنداندند هم گریان می‌کردند. از خوشحالی‌های من برگزاری نمایشگاهی برای او در پاریس است که خبرنگاری مطرح فرانسوی او را «سامپه ایرانی»خواند و سامپه معروف‌ترین کاریکاتور فرانسوی است. کتاب او با عنوان «دنیا خانه من» است در فرانسه چاپ شد و نشان شوالیه ادبیات را بابت آن از دولت فرانسه دریافت کرد. جای او بسیار خالی خواهد بود.
برای پدر نمایشگاهی برگزار می‌کنیم
رامین درمبخش، فرزند زنده‌یاد درمبخش نیز عنوان کرد: به آثار پدرم برای همیشه افتخار می‌کنم. در چند روز اخیر پدرم بی‌اشتها شده بود و یک روز فکر کردم سرما خورده است اما متوجه شدم وضعیت او دارد بدتر می‌شود و تصمیم گرفتیم پرستار بیاوریم و او را در ادامه به بیمارستان بردیم. او را به بیمارستان آتیه بردیم. وضعیت عمومی‌اش نسبتا خوب بود فکر نمی‌کردم به اینجا برسیم. من و مادرم بعد از آن تست دادیم اما تست من منفی و تست مادرم مثبت بود. کرونا بیماری بسیار بدی است و امیدوارم روزی از آن رهایی یابیم. حیف است چنین هنرمندانی اینطور از میان ما می‌روند و گفتنش سخت است. آرزویم این است آنچه پدرم می‌خواست تحقق یابد. مادرم گفت می‌خواهم برایش نمایشگاهی برگزار کنم تا عموم مردم از طرح‌هایش لذت ببرند.
در ادامه این مراسم حجت الاسلام محمود دعایی بر پیکر کامبیز درمبخش نماز خواند و پیکر این هنرمند با حضور خانواده، دوستان و شاگردانش برای خاکسپاری به قطعه هنرمندان بهشت زهرا (س) بدرقه و در آنجا به خاک سپرده شد.
همچنین آیین نکوداشت زنده‌یاد کامبیز درمبخش با روشن کردن شمع‌هایی به یاد او امشب (سه شنبه ۱۸ آبان) از ساعت ۱۹ در محوطه بیرونی خانه هنرمندان ایران برگزار خواهد شد.
