رمزگشایی از مصاحبه امیرعبداللهیان درمورد احیای برجام، تضمین و راستی آزمایی
دیپلمات سابق ایران در سازمان ملل، بیان کرد: «برداشت من از روند مذاکرات در ده روز اخیر این است که طرف‌ها به صورت هدفمند و نتیجه محور بر روی موارد مورد اختلاف در متونی که مبنای کار است، متمرکز شده‌اند و مذاکره در مورد آنها به نحوی عملگرایانه در جریان است. شاید به همین دلیل آنها اطلاعات چندانی از مذاکرات نداده‌اند و حواشی و جر و بحث‌هایی که در دور هفتم مطرح بود، اکنون دیگر مطرح نیست. همه اینها نشانه های مثبتی است که حکایت از پیشرفت کار دارد.»
کوروش احمدی درباره بخشی از مصاحبه حسین امیرعبداللهیان با شبکه الجزیره که عنوان کرده بود: «در این مرحله سقفی که ما در مذاکرات فعلی وین دنبال می‌کنیم، لغو تحریم‌های برجامی است اما حتما در ادامه، لغو کامل تحریم‌ها مورد توجه ما خواهد بود»، گفت: «این سخنی تازه و قابل توجه است. این به این معنی است که فعلا ما صرفا در پی احیای برجام هستیم. طبعا چنین موضعی به معنی وجود توافق اصولی با طرف غربی است و تنها جزئیات باید روشن شود.»
وی افزود: «ایران منطقا باید در پی لغو سایر تحریم‌ها، یعنی تحریم‌هایی که به بهانه حقوق‌بشر، مسائل منطقه‌ای، برنامه موشکی و ... وضع شده‌اند، هم باشد. علاوه بر این، یک لایه دیگر از تحریم‌ها نیز وجود دارد که تحریم‌های اولیه نامیده می‌شود و منظور از آن منع شهروندان حقیقی و حقوقی آمریکایی از کار با ایران است. در تحریم‌های ثانویه، آمریکا شهروندان حقیقی و حقوقی دیگر کشورها را از کار با ایران منع و آنها را در صورت تخلف به قطع دسترسی به بازار آمریکا تهدید کرده است. حال اگر نگاه آقای امیرعبداللهیان به فراتر از برجام باشد این به این معنی است که ایران قصد دارد یک کار اساسی و بنیادی با امریکا انجام شود و مذاکراتی برای حل همه مسائل با امریکا صورت گیرد، این یک تحول اساسی و بنیادی در موضع ایران تلقی خواهد شد.»
احمدی در تحلیل بخش دیگری از صحبت‌های وزیر خارجه در مصاحبه مذکور که اظهار داشته: «پیشنهاد طرف‌های مقابل ما این نیست که شما رفع همه تحریم‌های وضع شده در دوره ترامپ و توسط ترامپ را از ما بخواهید بلکه آن تحریم‌هایی را بخواهید که می‌تواند به برجام لطمه وارد کند.»؛ عنوان کرد: «اگر مراد همچنان صرفا احیای برجام باشد، تحریم‌هایی که توسط دولت ترامپ اعمال شدند، باید به طور مشخص و مورد به مورد بررسی شوند و مشخص شود، کدامشان مغایر برجام هستند. مطابق بند 26 برجام، آمریکا متعهد شده که از اعمال مجدد تحریم‌هایی که طبق برجام برداشته شده اند و نیز اعمال تحریم‌هایی به بهانه برنامه هسته‌ای ایران خودداری کند. اگر صرفا برجام مبنای کار باشد، باید مشخص شود که کدام تحریم‌های ترامپ ناقض تعهد آمریکا بوده است.»
احمدی همچنین درمورد بخش دیگری از سخنان امیرعبداللهیان در مورد مصادیق تضمین، از جمله "فروش راحت و روان نفت و دریافت ارز حاصل از آن در سیستم بانکی ایران" و لغو تحریم‌های مصرحه در برجام و عدم اعمال تحریم‌های جدید و عدم اعمال تحریم‌های لغو شده به بهانه های جدید، گفت: «اگر منظور از "تضمین" این موارد باشد، قاعدتا مشکل باید به راحتی قابل حل باشد. چون همه اینها در برجام دیده شده‌اند و اگر آمریکا آماده پذیرش برجام باشد، باید به همه این موارد گردن نهد. آقای ظریف در گزارش به مجلس در تیرماه گذشته از حل همه این موارد خبر داده بود.»
این تحلیلگر سیاست خارجی ادامه داد: «تضمین‌هایی که برخی مقامات جمهوری اسلامی ایران تا کنون صحبتش را می‌کردند، این بود که امریکا تضمین دهد که مجددا از برجام خارج نمی‌شود. عدم اشاره به مواردی از این قبیل در گفته‌های آقای امیرعبداللهیان می‌تواند یک جور تعدیل مواضع باشد. به این معنا که شاید بحث در مورد تضمین‌ها در معنای قبلی، پیشرفت نداشته و الان شاید تفسیر مجددی از تضمین ارائه می‌شود. اگر این مهم در نظر گرفته شده باشد، به پیشرفت کار کمک می‌کند.»
بنابر گفته‌ی وزیر امور خارجه در مصاحبه با الجزیره، در پایان دور ششم مذاکرات وین، در بحث راستی‌آزمایی با یک بن بست مواجه بودند: به گفته ایشان ایران یک پروسه چند هفته‌ای را برای تحویل نفت و دریافت وجه آن در سیستم بانکی ایران لازم می‌داند، اما امریکا 48 ساعت را برای این منظور کافی می‌داند. احمدی در این مورد گفت: «برداشت من این است که راستی‌آزمایی در دو وجه و دو سطح مطرح است؛ یکی اینکه امریکا تحریم‌ها را بردارد. یعنی دستورات لازم از جانب رئیس جمهور صادر شود، وزارت خزانه‌داری، وزارت خارجه و وزارت بازرگانی اقدامات لازم را انجام دهند و اوفک (اداره کنترل دارایی‌های خارجی وزارت خزانه داری) دستورالعمل‌ها و آیین‌نامه‌های مربوطه را برای اطلاع بانک‌ها و شرکت‌ها بین‌المللی منتشر کند. این وجه از اجرای تعهدات امریکا به راحتی می‌تواند انجام شود همانطور که در دور گذشته هم انجام شد.»
او اضافه کرد: «وجه دیگر راستی‌آزمایی این است (و من نمی‌دانم که آیا مقامات جمهوری اسلامی اکنون خواستار آن هستند یا خیر،) که در عمل بانک‌ها و شرکت‌های بین‌المللی پس از اینکه امریکا تحریم‌ها را برداشت، آیا وارد کار با ایران می‌شوند یا خیر؟ آیا همچنان نگران تحریم‌های ثانویه باقی مانده و تحریم‌های اولیه خواهند بود یا خیر؟ همچنین نگران اینکه رئیس جمهور بعدی امریکا از برجام خارج شود، خواهند بود یا خیر؟ آیا این نگرانی‌ها مانع آنها برای کار با ایران می‌شود یا خیر؟ این مسئله‌ای بود که در 94 بعد از اجرای برجام وجود داشت. اینکه جمهوری اسلامی اکنون این وجه را هم مدنظر دارد یا خیر باید صبر کنیم و ببینیم. آقای امیرعبدالهیان از این وجه صحبتی نمی‌کند. اگر این وجه هم مدنظر باشد، طبیعتا راستی‌آزمایی به زمان زیادی نیاز دارد.»
احمدی در مورد اظهارات ریابکف، معاون وزیر خارجه روسیه، که از وجود دو مسیر برای نیل به توافق سخن گفته (احیای برجام بطور کامل یا روش گام به گام بر مبنای عمل متقابل)، بیان کرد: «مقامات ایران همین دو روز پیش راه حل موقت را قویا رد کردند. طبعا اگر بتوان به سرعت در جهت احیای کامل برجام حرکت کرد، به سود ما خواهد بود. اما اگر چنین امکانی وجود نداشته باشد، با توجه به شرایط اقتصادی در کشور، خوب است که هیچ راه حلی از قبل منتفی تلقی نشود. البته در مورد راه حل گام به گام یا موقت همه چیز بستگی به جزئیات خواهد داشت.»
این دیپلمات سابق در پاسخ به پرسشی مبنی براینکه مهم‌ترین اختلاف میان ایران و امریکا چیست، بیان کرد: «به باور من مهم‌ترین اختلاف و مشکلی که ایران و امریکا را در برابر هم قرار داده، به ادعاهای مقامات امریکایی، مسائل منطقه‌ای است. این بدان معناست که سیاست‌های منطقه‌ای ایران با سیاست‌های منطقه‌ای امریکا در خاورمیانه در تضاد و در تقابل با یکدیگر قرار دارد.»
