در بلبشوی اوکراین، خبری از سفیر آمریکا نیست

روزنامه نیویورک‌تایمز در تحلیلی با اشاره به تحولات مرتبط با اوکراین و تنش با روسیه نوشته است: «نه آمریکا و نه اوکراین، هیچ یک توضیح شفافی برای این تاخیر توجیه‌ناپذیر ارائه نمی‌کنند؛ تاخیری که از منظر دیپلمات‌های کهنه‌کار، حتی در شرایط عادی هم شک‌برانگیز به نظر می‌رسید؛ چه برسد به اینکه امروز، باتوجه به بحران میان اوکراین و روسیه، رابطه میان آمریکا و اوکراین از هر زمان دیگری سرنوشت‌سازتر است.

کارشناسان می‌گویند که حضور یک سفیر تمام‌وقت می‌تواند به هموارسازی روابط دولت جو بایدن (رئیس جمهوری آمریکا) و ولودیمیر زلنسکی (رئیس جمهوری اوکراین) کمک کند، رابطه‌ای که در حال حاضر، علیرغم اتکای شدید اوکراین به واشنگتن برای دفاع در برابر روسیه، چندان مطلوب نیست. اما مشخص نیست که اوکراینی‌ها چقدر مشتاق دریافت نماینده‌ای از سوی بایدن هستند؛ گزینه پیشنهادی آمریکا برای سفارتش در اوکراین، چندین هفته‌ است که منتظر تایید کی‌یف است.

چیزی که این مسئله را جالب‌تر می‌کند این است که این منصب (سفارت آمریکا در اوکراین) از سال ۲۰۱۹ - که دونالد ترامپ (رئیس جمهوری پیشین آمریکا) سفیر واشنگتن در کی‌یف را برکنار کرد - خالی مانده است. این اقدام، که موضوع تحقیقات فدرال است، به اولین استیضاح ترامپ توسط کنگره به اتهام سوء استفاده از اهرم سیاست خارجی خود بر اوکراین برای اهداف سیاسی کمک کرد.

مقامات آمریکایی گزارش‌هایی را که دو ماه پیش منتشر شد مبنی بر اینکه بایدن قصد دارد یک دیپلمات حرفه‌ای به نام بریجت برینک، سفیر فعلی آمریکا در اسلواکی را معرفی کند، رد نمی‌کنند. ایالات متحده ماه گذشته نام برینک را برای بررسی و تایید عرفی توسط دولت میزبان به اوکراین اعلام کرد و مقامات بایدن مشتاق تایید کی‌یف هستند تا بتوانند او را برای تایید به سنا معرفی کنند. آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه، در جریان بازدید از کی‌یف در ۱۹ ژانویه گفت که پیش‌بینی می‌کند انتخاب سفیر در آینده نزدیک اتفاق بیافتد.

این که چرا اوکراین هنوز برینک (گزینه پیشنهادی بایدن) را تایید نکرده است، مشخص نیست. البته تا حدودی طبیعی است که کشور میزبان، گزینه سفارت کشور میهمان را چند هفته بررسی کند، اما این کار معمولا آنقدرها هم طول نمی‌کشد و دیپلمات‌ها می‌گویند که انتظار دارند اوکراین از توجه آمریکا در سطحی بالاتر، استقبال کند.

نمایندگان وزارت امور خارجه اوکراین در سفارتش در واشنگتن به درخواست اظهار نظر در این مورد پاسخ ندادند. در هفته گذشته، کانال ۱۱۲ تلویزیون اوکراین گزارش داد، وزیر امور خارجه این کشور (دمیترو کولبا) تایید کرده است که دولت اوکراین در فکر تایید گزینه پیشنهادی بایدن است.

اگر روسیه حمله‌ای همه‌جانبه علیه اوکراین را آغاز کند، ممکن است تمامی کارکنان سفارت آمریکا از کی‌یف خارج شوند و سفیر جدید، مقصد امنی پیش رو نخواهد داشت. آن روز حسرت انتخاب نکردن به موقع سفیر، بیش از پیش خواهد بود.

سفارت آمریکا در حال حاضر توسط یک کاردار اداره می‌شود و گرچه این شخص، دیپلماتی ارشد بوده که مهر تایید بایدن را هم دارد، اما هرگز به پای سفیری که کاخ سفید و مجلس سنای آمریکا تاییدش کرده باشند، نمی‌رسد.

استیون پایفر، سفیر ایالات متحده در کی‌یف در دولت "بیل کلینتون" که عملکرد این کاردار را تحسین کرد، گفت، مسئله این است که از این انتخاب نشدن سفیر، چه برداشتی شود؛ وی افزود: اوکراینی‌ها از خود می‌پرسند، چرا سفیر آمریکا اینجا نیست؟

اریک روبین، رئیس انجمن سرویس خارجه آمریکا (نهادی که نماینده دیپلمات‌های آمریکایی است) گفت: وجود یک سفیر به دو پایتخت کمک می کند تا دیدگاه‌ها و پیام‌های عمومی خود را هماهنگ کنند.

در هفته‌های اخیر، مقامات اوکراینی مکرراً از مسیر اصلی و نکات کلیدی گفتمان ایالات متحده جدا شده یا حتی با آن در تناقض بوده‌اند. به عنوان مثال، از آنجا که مقامات اوکراین می‌دانند باید از وحشت پرهیز کنند، هشدارهای واهمه‌انگیز واشنگتن مبنی بر "قریب الوقوع بودن" تهاجم تمام عیار روسیه را مورد مناقشه قرار داده و کاری کردند که کاخ سفید تا روزجمعه هفته گذشته، از عبارت "قریب‌الوقوع" استفاده نکند.

روبین که در دهه ۱۹۹۰ در سفارت آمریکا در کی‌یف کار می‌کرد، گفت، نبود سفیر آمریکا در اوکراین در بحران فعلی، به تنهایی موضوع تاسف‌بار و نگران‌کننده‌ای است، حال آنکه آمریکا یک مرحله از آن عقب‌تر بوده و اصلا سفیری ندارد که به اوکراین بفرستد.

به طور کلی، روبین گفت: نفرستادن سفیر به یک کشور، می‌تواند به این معنا باشد که ما (به آن کشور) اهمیتی نمی‌دهیم.

درست است که بایدن به ده‌ها کشور دیگر هم سفیری نفرستاده، اما هیچ یک از آن کشورهای به اندازه اوکراین از اهمیت برخوردار نیستند و دیپلمات‌ها و کارشناسان می‌گویند که نمی‌دانند چرا بایدن برای معرفی سفیر، به این همه زمان نیاز داشت. مقامات دولتی نیز از صحبت درباره دلیل این تاخیر خودداری کرده‌اند.

برخی از دیپلمات‌ها و کارشناسان حدس می‌زنند که کاخ سفید تمایل چندانی به تشکیل جلسه استماع برای کسب تاییدیه سنا ندارد، چرا که ممکن است این جلسه به بحث در مورد نورد استریم ۲ کشیده شود - خط لوله گاز طبیعی بین روسیه و آلمان که اعضای هر دو حزب (جمهوری‌خواه و دموکرات) از بایدن به دلیل عدم مخالفت شدیدتر با آن انتقاد کرده‌اند. جمهوری‌خواهان همچنین ممکن است از این جلسه برای خنثی کردن فعالیت‌های تجاری گذشته پسر بایدن (هانتر) در اوکراین استفاده کنند، این در حالیست که یکی از مقامات جمهوری‌خواه سنا گفت که از چنین برنامه‌ای بی‌اطلاع است.

عدم تایید برینک از سوی اوکراین، از این منظر نیز جای پرسش دارد که او یک کارمند سرویس خارجه آمریکاست که به مدت بیش از دو دهه در کشورهای شوروی سابق (ازبکستان و گرجستان) فعالیت داشته است.

یک تئوری دیگر این است که دفتر زلنسکی بیشتر فعالیت‌های سیاست خارجی خود را با رئیس ستاد وی، آندری یرماک، به پیش برده است، که به طور منظم با جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی بایدن صحبت می‌کند و این به مرکز ثقل روابط ایالات متحده و اوکراین تبدیل شده است. این امکان وجود دارد که اوکراینی‌ها ترجیح دهند وضعیت کنونی را حفظ کنند.

مقامات اوکراینی در سال‌های اخیر، سفرای آمریکا را به چشم "غرغروهایی رئیس‌مآب" دیده‌اند که دائماً مشغول صدور بیانیه‌ و تشکیل جلسه برای توبیخ نخبگان اوکراینی در زمینه امورات داخلی آن کشور و حکومت‌داری نادرست هستند.

علاوه بر این، خاطرات دوران ترامپ و اخراج ماری یووانوویچ (کاردار وقت آمریکا در اوکراین) نیز پررنگ است. طبق شهادت‌های صورت گرفته در جلسات استیضاح ترامپ، او برای آسیب رساندن به بایدن پیش از انتخابات ۲۰۲۰، از کمک‌های نظامی ایالات متحده استفاده کرد تا زلنسکی را برای تحقیق در مورد کار هانتر بایدن برای یک شرکت انرژی اوکراینی تحت فشار قرار دهد.

در آوریل ۲۰۱۹، رودی جولیانی، وکیل شخصی ترامپ، رئیس جمهوری را متقاعد کرد که یووانوویچ را از سمت خود برکنار کند، زیرا او با تلاش‌های جولیانی در آنجا برای گرفتن مچ هانتر بایدن مخالفت می‌کرد. (هیچ مدرکی دال بر تخلف از جانب هانتر بایدن یا پدرش یافت نشد. ترامپ نیز ارتکاب هرگونه اقدام نامناسبی را انکار کرده و در دادگاه سنا تبرئه شد.)

برای یادآوری اینکه حضور سفیر آمریکا در اوکراین، ممکن است با سیاست داخلی مناقشه‌آمیز این کشور زاویه داشته باشد، باید خاطرنشان کرد که برخی از مقامات اوکراینی، از مخالفت جولیانی با یووانوویچ حمایت کردند، چرا که تمرکز یووانوویچ بر طرح‌های ضدفساد منافع آنها را تهدید می‌کرد. بر اساس شواهد منتشر شده در جریان مراحل استیضاح ترامپ، یوری لوتسنکو، دادستان ارشد کشور در آن زمان، در پیامی به یکی از همکارانش یووانوویچ را "احمق" خطاب کرده بود.

این آندری یرماک بود که در آن زمان نقشی متفاوت در دولت داشت، که سعی کرد اوضاع را هموار کند و یک استراتژی اوکراین محور برای واکنش پیدا کند، از جمله طرحی برای همکاری مستقیم با کاخ سفید، در صورت امکان.

روبین، از اعضای انجمن افسران سرویس خارجی، خاطرنشان کرد که اوکراین تنها یکی از ده‌ها پست سفیر ایالات متحده است که هنوز تکمیل نشده است. با اینکه که جمهوری‌خواهان سنا، به رهبری تد کروز، بسیاری از نامزدهای بایدن را برای ماه‌ها متوقف کرده‌اند، کاخ سفید هنوز برای نزدیک به ۳۰ سفارت ایالات متحده، سفیری به سنا معرفی نکرده است.

این نیز جالب توجه است که آمریکا، که برای پیشگیری از حمله روسیه به اوکراین، درگیر دیپلماسی پرتنشی با روسیه شده است، هنوز سفیر خود را در مسکو معرفی نکرده است. این نقش همچنان در اختیار جان سالیوان است که توسط ترامپ منصوب شده بود.»