ماجرای حضور ۵۰۰۰ نیروی امنیتی چین در ایران چیست؟

منابع رسانه‌ای حوزه نفت و گاز انگلیس خبر از برنامه ریزی برای حضور ۵۰۰۰ نیروی امنیتی چینی در ایران در حاشیه اجرای پروژه‌های نفت و گاز ایران از سوی چینی‌ها داده و اعلام کرده اند که برخی از قرارداد‌های طراحی شده ذیل این سند همکاری ۲۵ ساله، بدون برگزاری مناقصات به چینی‌ها واگذار خواهد شد؛ موضوعی که البته، اما و اگر‌های بسیاری بر سر پذیرش آن وجود دارد؛ اما داستان هر چه که باشد، هنوز هیچ مفاد رسمی از این سند منتشر نشده و همین امر، باب گمانه‌زنی‌های غلط و درست را بیشتر از هر زمان دیگری در خصوص تامین منافع ایران در قبال همکاری با چینی‌ها باز کرده است.

قرارداد ۲۵ ساله ایران و چین به همان اندازه که توانسته آثار مثبتی را در عرصه‌های مختلف روابط ایران با جامعه جهانی به جا بگذارد و خود به عنوان یکی از ابزار‌های اصلی ایران برای پیشبرد اهداف خود در مذاکرات وین به کار گرفته شود، عدم انتشار مفاد حداقل اقتصادی این سند، اما و اگر‌های بسیاری را در رابطه با آن بر سر زبان‌ها انداخته است.

حالا در سایه عدم انتشار رسمی و موثق مفاد سند همکاری‌های ۲۵ ساله ایران و چین، بسیاری از رسانه‌های غربی تلاش دارند تا با انتشار برخی مطالب و نسبت دادن آن به مفاد این قرارداد، آن را ضعیف جلوه داده و یا نمونه‌ای از قرارداد‌های ترکمنچای را به ذهن متبادر کنند که البته به درستی هم نمی‌توان صحت و سقم آن‌ها را سنجید.

حالا صحبت از این به میان می‌آید که قرار است چینی‌ها در برخی از پروژه‌های حوزه نفت و گاز ایران بدون مناقصه شرکت کرده و نقش آفرینی کنند؛ موضوعی که انتقادات و واکنش‌های بسیاری را برانگیخته و اعتراضاتی را از این نوع رفتار و درخواست چینی در میان بخش‌های مختلف اقتصادی به دنبال داشته است.

در این میان نکته حائز اهمیتی که در تیررس برخی از انتقادات نسبت به این قرارداد قرار گرفته، اعزام ۵۰۰۰ نیروی امنیتی برای تامین امنیت و حفاظت از کارگران چینی در ایران است که از سوی یکی از نشریات حوزه نفت و گاز انگلیس منتشر شده است.

رضا پدیدار، رئیس کمیسیون انرژی و محیط زیست اتاق بازرگانی تهران این خبر را اعلام کرده و به صراحت گفته که این موضوعات نگرانی‌هایی را در مورد نحوه اجرای مفاد این سند ایجاد کرده است.

او به این نکته هم اشاره کرده که چینی‌ها قصد دارند تا پرداخت‌های مرتبط با پروژه‌ها را تا دو سال به تعویق اندازند و این مورد هم انتقاداتی را به مفاد این قرارداد وارد می‌کند.

پدیدار به این نکته اشاره کرده است که فعالان اقتصادی نگران این هستند که اجرای پروژه‌های حوزه نفت و گاز از سوی چینی‌ها در ایران در قالب این قرارداد، چه سرنوشتی را برای توسعه ایران رقم خواهد زد.

البته اظهارنظر‌های زیادی در این حوزه همچنان وجود دارد و دامنه انتقادات به این قرارداد را به دلیل عدم انتشار شفاف مفاد بخش اقتصادی آن بیشتر می‌کند.

فریال مستوفی می‌گوید: با توجه به عدم انتشار رسمی قرارداد ۲۵ ساله از سوی دولت ایران و یا چین، متاسفانه در مورد مسائل مختلف این قرارداد همه چیز در حد حدس و گمانه باقی مانده است و فعالان اقتصادی دسترسی به مفاد رسمی این قرارداد بابت اظهارنظر‌های اصلاحی و یا پیشنهادی ندارند.

رییس مرکز مشاوره و خدمات سرمایه‌گذاری اتاق بازرگانی تهران می‌افزاید: ابعاد این قرارداد اکنون پنهان است و البته فعالان اقتصادی و بخش خصوصی خواستار انتشار مفاد امنیتی و نظامی این قرارداد نیستند و صرفا مباحث اقتصادی را دنبال می‌کنند تا بتوانند نسبت به آن پیشنهادات خود را برای بهبود و حفظ حداکثری منافع ملی ارایه دهند.

وی تصریح کرد: بر اساس گزارشی که مجله پترولیوم چاپ انگلیس منتشر کرده، عنوان شده که برای اجرای برخی از مفاد این قرارداد در حوزه نفت و گاز، پروژه‌ها بدون برگزاری مناقصه و شفاف‌سازی لازم طراحی شده‌اند، ضمن اینکه بر اساس گزارش این نشریه، قرار بر این است که ۵ هزار نیروی امنیتی چینی برای حفاظت از کارگران چینی به ایران بیایند که به نظر می‌رسد این گمانه‌زنی‌ها به دلیل در دسترس نبودن این اطلاعات رسمی صورت می‌گیرد.

مستوفی با بیان اینکه نمی‌توان صرفا به چنین گزارشاتی برای قضاوت خوب یا بد بودن قرارداد ۲۵ ساله ایران و چین استناد و اتکا کرد، اظهار داشت: اتاق بازرگانی تهران از نهاد‌های مختلف درخواست کرده بود که مفاد این قرارداد در اختیار پارلمان بخش خصوصی قرار گیرد اما تا این لحظه این درخواست از سوی هیچ یک از نهاد‌ها اجابت نشده است. البته عنوان می‌شود که چین و ایران به دلیل تحریم‌ها این سند را منتشر نمی‌کنند؛ در حالیکه باید گفت که به هر حال محتوای این سند محرمانه باقی نخواهد ماند.

مستوفی گفت: همانطور که اشاره کردم فعالان اقتصادی ابعاد مسائل نظامی و امنیتی این قرارداد را نیاز ندارند و البته معتقدند که این مفاد نباید منتشر شود؛ ولی بخش اقتصادی می‌تواند منتشر شده و پیشنهادات کمک کننده باشند؛ بخش اقتصاد نباید پنهان باشد و به همین دلیل در مورد خوب یا بد بودن آن هم اکنون نمی‌توانیم نظری بدهیم و به این جهت است که خیلی تصور عمومی خوبی نسبت به آن وجود ندارد؛ چراکه ابعادی از آن در منابع خبری منعکس شده که قابل پذیرش نیست؛ هر چند در مورد صحت و سقم آن هم شک و تردید وجود دارد.

محور‌های همکاری ایران و چین ذیل هشت محور از جمله «همکاری‌های پولی- بانکی با تاکید بر همکاری بین بانک‌های مرکزی، بانک‌های تجاری و همکاری‌های بین المللی»، «همکاری‌های منطقه‌ای و بین‌المللی با تمرکز بر توسعه حوزه‌های زیرساخت اعم از حمل و نقل جاده‌ای، ریلی، دریایی و هوایی» و «بخش انرژی شامل نفت خام و فرآورده‌های نفتی، پتروشیمی، برق، انرژی‌های تجدیدپذیر و پاک» و همکاری در حوزه تجارت، همکاری در حوزه دانشگاهی و فرهنگی و همکاری در حوزه توسعه روابط بین الملل طراحی شده است.