رویکرد چین در قبال آمریکا، روسیه و اوکراین چیست؟
درست پنجاه سال پیش در چنین روزی ریچارد نیکسون، رئیس جمهوری آمریکا سفری به پکن داشت و روابط ایالات متحده و چین را متحول کرد.
چین کمونیست و آمریکای لیبرال برای سال‌ها روابطی بسیار خصمانه داشتند. نقشی که چین در حمایت از کره شمالی ایفا کرد، از عوامل تعیین کننده در شکست آمریکا در جنگ شبه جزیره کره در سال‌های ۱۹۵۰ میلادی بود. آمریکا نیز به نوبه خود برای سال‌های طولانی نمی‌گذاشت که کرسی چین در سازمان ملل به پکن برسد و تایوان را نماینده قانونی و رسمی چینی‌ها می‌دانست.
آمریکا در نهایت در سال ۱۹۷۹ و پس از یک وقفه سی ساله، روابط دیپلماتیک خود را با چین از سر گرفت. چین کمونیست که از سال ۱۹۶۹ با اتحاد جماهیر شوروی کمونیست دچار مشکل شده بود و در نگرانی از یک تهاجم از سوی شوروی به سر می‌برد، به آمریکا همچون یک ابزار موازنه نگاه می‌کرد، واشنگتن نیز با نزدیکی به پکن می‌خواست فشار بیشتری روی رقیبش، مسکو وارد کند و همچنین راهی برای خروج از باتلاق جنگ ویتنام بیابد. چین از ویتنام شمالی که در دست کمونیست‌ها بود حمایت می‌کرد و آمریکا از ویتنام جنوبی که به واشنگتن نزدیک بود.
آنچه که از سیاست چین دیده می‌شود، پرهیز عملگرایانه از تکرار الگوی اتحاد جماهیر شوروی و تمرکز بر افزایش حضور و نفوذ اقتصادی در جهان است.
سفر نیکسون به پکن دو کشور را به سمت همکاری‌های گسترده اقتصادی هدایت کرد، آنگونه که امروز و با وجود تمام رقابت‌ها و خصومت‌های میان این دو کشور، چین بزرگترین شریک اقتصادی آمریکاست و آمریکا بزرگترین شریک اقتصادی چین است.
آمریکا و چین پیوندهای اقتصادی گرم اما روابط سیاسی سردی دارند. واشنگتن نگران است که چین جایگاه برتر آمریکا را در اقتصاد جهانی تصاحب کند و با پیشرفت‌هایی که چین در حوزه‌های مختلف تکنولوژی، هوش مصنوعی و ساخت تسلیحات نظامی و... دارد، قدرت برتر آمریکا را به چالش بکشد. همزمان آمارها به طور منظم و تقریبا ماه به ماه حکایت از افزایش مبادلات تجاری میان دو کشور را نشان می‌دهند.
آنچه که از سیاست چین دیده می‌شود، پرهیز عملگرایانه از تکرار الگوی اتحاد جماهیر شوروی و تمرکز بر افزایش حضور و نفوذ اقتصادی در جهان است.
مناقشه آمریکا و چین طیف گسترده‌ای از موضوعات را شامل می‌شود، از رقابت‌های اقتصادی در سطح جهان تا منازعه بر سر جزایر مصنوعی که چین در دریای جنوبی می‌سازد و استحکامات نظامی خود را در آن مستقر می‌کند و نگاه متضاد واشنگتن و پکن نسبت به وضعیت تایوان و همچنین مسائل حقوق بشری در چین به ویژه در تبت و ایالت مسلمان نشین سین گیانگ.
آمریکا از حاکمیت مستقل تایوان حمایت می‌کند. چین اما تایوان را بخشی از خاک خود می‌داند و به هیچ وجه نمی‌خواهد از ادعای خود عقب بنشیند. آمریکا ارتش تایوان را مجهز می‌کند و به تایپه دلگرمی می‌دهد تا در برابر تهدیدهای چین ایستادگی کند.
آمریکا از حاکمیت مستقل تایوان حمایت می‌کند. چین اما تایوان را بخشی از خاک خود می‌داند و به هیچ وجه نمی‌خواهد از ادعای خود عقب بنشیند. آمریکا ارتش تایوان را مجهز می‌کند و به تایپه دلگرمی می‌دهد تا در برابر تهدیدهای چین ایستادگی کند.
کره شمالی از دیگر نقاط اصطکاک پکن و واشنگتن است. آمریکا حمایت‌های حزب حاکم کمونیست چین از حزب حاکم کمونیست کره شمالی را در پشت برخی از رفتارهای‌های تهدید آمیز کره شمالی می‌بینید و از چین انتظار دارد تا با فشار آوردن بر پیونگ یانگ رفتارهای این کشور را تغییر دهد. تضادها میان چین با آمریکا و متحدانش همچون کره جنوبی و ژاپن اما موجب شده است تا این کشور برای ایجاد موازنه علیه متحدین منطقه‌ای واشنگتن، حمایت خود را از کره شمالی کاهش ندهد.
هم جمهوری فدراتیو روسیه و هم جمهوری خلق چین، هر دو مناسبات سردی با آمریکا دارند و واشنگتن به آنها همچون تهدید و خطر می‌نگرد. دو کشور روسیه و چین که هزاران کیلومتر مرز مشترک دارند و هر دو عضو شورای امنیت سازمان ملل هستند و تحت فشار آمریکا هستند، در سال‌های اخیر همکارهای خود را افزایش داده‌اند.
در جریان افتتاحیه المپیک زمستانی پکن که همین چند روز پیش برگزار شد، ولادمیر پوتین میهمان شاخص این مراسم بود. رهبران چین و روسیه در حاشیه این مراسم بیانیه‌ای مشترک صادر کردند و از همکاری «بدون مرز» دو کشور گفتند. دو کشور با فشارهای فزاینده آمریکا و متحدانش در حوزه مختلف دست به گریبانند، اما با این وجود دو کشور نیز دارای اختلافاتی با یکدیگر هستند.
به عنوان مثال روسیه از تامین‌کنندگان مهم تسلیحات نظامی هند است. هند و چین در فضایی آکنده از بی اعتمادی و خصومت با یکدیگر همسایه هستند و قطعا پکن با حساسیت همکاری‌های نظامی میان روسیه و هند را زیر نظر دارد.
روسیه آنگونه که می‌بایست یا چین انتظار دارد از رفتارهای توسعه طلبانه پکن در دریای چین جنوبی که مورد انتقاد غربی‌هاست حمایت روشنی نکرده است.
اوکراین امروزه به نقطه حساس روابط آمریکا و چین تبدیل شده و اروپای شرقی در تب هراس از آغاز جنگی دیگر می‌سوزد. روسیه با آوردن ۱۰۰ هزار سرباز در نزدیکی مرزهای اوکراین، دست به تهدید کی‌یف زده است. متحدان آمریکا همچون رهبران فرانسه و آلمان با سفر به مسکو در تلاشند تا روسیه را از آغاز یک جنگ برحذر دارند. غرب به رهبری آمریکا دائم پوتین را به ایجاد تحریم‌های اقتصادی گزنده تهدید می‌کنند و روسیه جز سرسختی، چیزی از خود نشان نمی‌دهد، با این وجود به نظر نمی‌رسد که چین علاقمند باشد تا پا در این میدان پرکشمکش میان روسیه و غرب بگذارد.
دولت پکن یکبار از غرب خواست تا نگرانی‌های امنیتی روسیه را در نظر بگیرند اما هیچ اظهار نظری که بتوان از آن حمایت چین از روسیه برای حمله به اوکراین را برداشت کرد دیده نمی‌شود. چین دارای روابط گسترده اقتصادی با اتحادیه اروپا و با خود اوکراین است.
دولت پکن یک بار از غرب خواست تا نگرانی‌های امنیتی روسیه را در نظر بگیرند اما هیچ اظهار نظری که بتوان از آن حمایت چین از روسیه برای حمله به اوکراین را برداشت کرد دیده نمی‌شود. چین دارای روابط گسترده اقتصادی با اتحادیه اروپا و با خود اوکراین است.
چین علاقه‌ای ندارد تا در این منازعه به اوکراین و ده‌ها کشور اروپایی حامی‌اش پشت کند و نمی‌خواهد روسیه را نیز از خود دلخور کند، از همین رو چین از زیاده گویی پرهیز و بر کاهش تنش و گفتگوها تاکید می‌کند و نمی‌خواهد که تنش اوکراین باعث از دست دادن مسکو یا واشنگتن شود.
