بحرانی به‌نام پسا بازنشستگی
"بازنشستگی" مرحله‌ای از زندگی است که دیر یا زود تمامی افراد جامعه وارد آن می‌شوند، ورود به این مرحله هر فرد را با چالش‌های متعدد روبرو می‌کند، اگر فرد آمادگی لازم را برای ورود به این مرحله نداشته باشد، قطعا این چالش‌ها با آسیب‌های فراوان همراه خواهد بود.
دوران بازنشستگی با بحران‌های متعددی از جمله آسیب‌های روحی، طردشدن از جامعه، روبرو شدن با مشکلات مالی شدید، مشکلات و بیماری‌های جسمی و ... همراه است، اگر مسئولان و افراد که در حال ورود به این مرحله از زندگی هستند، برنامه‌ای برای رویایی با این دوران نداشته باشند، این مشکلات می‌تواند فرد را با چالش‌های متعدد روبرو کند.
عموما بازنشستگان در جامعه با مشکلات مالی به‌علت کاهش درآمد مواجه می‌شوند، این مشکلات مالی زمینه‌ساز بروز انواع چالش‌ها برای این افراد است، مثلا اگر این فرد دچار بیماری شود، قطعا به‌علت هزینه‌های بالای درمان با مشکل مواجه خواهد شد، قطعا افراد بعد از فراغت از کار نباید دغدغه مالی داشته باشند، اما عموم این قشر مهم‌ترین مشکلشان مباحث اقتصادی است.
امروز تعامل با آشنایان و شرکت در دورهمی‌های خانوادگی و دوستانه از مهم‌ترین ضرورت‌های برای بازنشستگان و سالمندان محسوب می‌شود تا این قشر با آسیب‌های روحی و روانی ناشی از تنهایی درگیر نشوند، اما بیماری کرونا و لزوم رعایت پروتکل‌های بهداشتی موجب شد تا افراد خانواده برای حفظ سلامت آن‌ها رفت و آمدها و مهمانی‌ها را محدود کنند و این مسئله موجب شدت گرفتن افسردگی در این افراد شد.
جنگ نیازمند اسلحه است و معاشرت نیز نیازمند هزینه
قنبرزاده- یکی از فرهنگیان بازنشسته در گفت‌وگو با ایسنا با بیان اینکه قشر بازنشسته امروز با مشکلات بسیاری روبرو هستند، اظهار کرد: مهم‌ترین مشکل این قشر مباحث اقتصادی و مالی است، اگر این مشکل حل شود، قطعا مابقی مشکلات نمود عینی پیدا نمی‌کند.
وی افزود: امروز سالمندان و بازنشستگان با مشکلات جسمی متعدد روبرو هستند، هزینه‌های درمان نیز به شدت بالا است و بازنشستگان باتوجه به کاهش درآمد، عموما از پرداخت هزینه‌های درمان بر نمی‌آیند، برخی از این قشر نیز دیگر توان ادامه فعالیت در مشاغل را ندارند.
قنبرزاده با بیان اینکه عموما برای جلوگیری از بروز مشکلات روحی، سالمندان به تعامل با آشنایان و شرکت در دورهمی‌ها دعوت می‌شوند، گفت: از قدیم‌الایام می‌گویند که جنگ نیازمند اسلحه است و معاشرت نیز نیازمند هزینه.
این فرهنگی بازنشسته تاکید کرد: قطعا ارائه خدمات به بازنشستگان نیازمند تخصیص اعتبار به کانون‌های بازنشستگی دستگاه‌های اجرایی است، نمی‌توان بدون صرف هزینه به این قشر خدمات با کیفیت ارائه داد، عموما این کانون‌ها خدمات چندانی به بازنشستگان ارائه نمی‌دهند.
وی در پایان یادآور شد: امروز اگر مشکلات اقتصادی در کشور حل شود، بازنشستگان نیاز به شغل دوم نخواهند داشت، بنده به‌علت مشکلات جسمی از چند سال گذشته خانه‌نشین شده‌ام و تامین هزینه‌های درمان برای من بسیار دشوار است.
خانه‌نشینی برای بازنشستگان دشوار است
غلامی- یکی از بازنشستگان ادارات چهارمحال و بختیاری در گفت‌وگو با ایسنا، اظهار کرد: بنده از سال 91 بازنشسته شدم، در ابتدا فراغت از کار و استراحت بعد از 30 سال بازنشستگی برای من بسیار لذت‌بخش بود.
وی افزود: اما برای افرادی که مدت زمان زیادی از عمر خود را در اجتماع و کارهای گروهی صرف کرده‌اند، خانه‌نشینی بسیار دشوار است، معمولا افراد خانواده عادت به بودن پدر در خانه ندارند و این مسئله به مرور به بازنشستگان حس غیرمفید بودن در منزل می‌دهد.
غلامی با اشاره به اینکه تمامی فرزندانم ازدواج کرده‌اند، گفت: شرایط اقتصادی روز بهروز بدتر می‌شود، بازنشستگان پس از فراغت از شغل به‌علت کاهش درآمد با مشکلات اقتصادی بسیاری مواجه می‌شوند، قطعا پذیرایی از فرزندان و نوه‌ها، تهیه جهیزیه، هزینه ازدواج فرزندان، تهیه سیسمونی و ... از جمله هزینه‌هایی است که عموما افراد در سن بازنشستگی با آن مواجه می‌شوند، اگر بازنشستگان شغل دوم نداشته باشند با مشکلات بسیاری برای تامین این هزینه‌ها روبرو خواهند شد.
این کارمند بازنشسته گفت: برای گذران وقت با دوستان و همکاران سابق به پارک می‌روم، عموما برنامه خاصی برای اوقات فراغت خود ندارم، مشکلات جسمی نیز مانع از شرکت در فعالیت‌های اجتماعی می‌شود.
"آشیانه خالی" در دوران سالمندی و بازنشستگی برای افراد رخ می‌دهد
احمدرضا عرب- روانشناس خانواده در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به طی مراحل رشد، انسان، اظهار کرد: سالمندی و دوران بازنشستگی مرحله‌ای از زندگی هر فرد محسوب می‌شود، عموما افراد در دوران سالمندی از محیط کار و فعالیت فاصله می‌گیرند.
وی با بیان اینکه امید به زندگی در کشور ایران افزایش یافته است، عنوان کرد: نتیجه موضوع، افزایش طول عمر انسان است، در حال حاضر میانگین عمر هر فرد به بالای ۷۰ سال رسیده و متاسفانه به دلایل گوناگون از جمله نبود تمایل به ازدواج و فرزندآوری، جمعیت کشور به سمت پیری حرکت می‌کند.
عرب افزود: جمعیت سالمند یک سرمایه ارزشمند برای هر کشور محسوب می‌شود، این افراد شناسنامه فرهنگ و تمدن کشور هستند و دولت موظف است همانند سایر کشورهای پیشرفته به این افراد خدمات همه‌جانبه جهت پیشگیری از آسیب‌های روحی، روانی ارائه دهد.
این روانشناس خانواده با تاکید بر اینکه عموما افراد در سن بازنشستگی با انواع مسائل جسمی، اجتماعی، اقتصادی، روانی و ... روبرو می‌شوند و اکثر این افراد جایگاه اجتماعی و شغلی خود را از دست می‌دهند، از دست دادن جایگاه شغلی می‌تواند این افراد را از نظر روانی دچار آسیب روحی و روانی کند، آن‌ها در این دوران دچار احساس افسردگی، تنهایی، طرد شدگی، موثر نبودن و سربار بودن می‌شوند.
وی بیان کرد: در بانوان همزمان با نزدیک شدن به سن سالمندی و یائسگی، احساس خوبی به‌علت از دست دادن زیبایی و طراوت ندارند، به‌علت وجود تعارضات سالمندان و بازنشستگان می‌خواهند که مورد توجه باشند.
عرب روبرو شدن با مشکلات اقتصادی را از دیگر مشکلات بازنشستگان عنوان کرد و گفت: ازدواج فرزندان و فراهم کردن مقدمات مراسم آن‌ها یکی از موضوعاتی که بسیاری از بازنشستگان با آن دست و پنجه نرم می‌کنند، همچنین در این دوران فرزندان ازدواج کرده و تعداد افراد خانواده نیز افزایش پیدا کرده است و طبیعتا پذیرایی از آن‌ها مستلزم شرایط اقتصادی مناسب است که باتوجه به کاهش درآمدها، بازنشستگان با مشکل اقتصادی مواجه می‌شوند.
این روانشناس خانواده ادامه داد: سالمندان و بازنشستگان به‌علت مشکلات جسمی عموما به مصرف انواع دارو برای کنترل بیماری خود روی می‌آورند، این مسئله می‌تواند در روابط جنسی زوجین مشکل ایجاد کند، اگر این مسئله تنها مختص یکی از زوجین باشد، امکان دارد که شاهد روابط خارج از خانواده و یا ازدواج مجدد در این قشر باشیم.
وی در ادامه با اشاره به اینکه بحث "آشیانه خالی" در دوران سالمندی و بازنشستگی برای افراد رخ می‌دهد، توضیح داد: عموما فرزندان یا ازدواج کرده‌اند یا برای تحصیل و شغل خانه پدری را ترک کرده‌اند، این مسئله موجب می‌شود تا سالمند با تنهایی روبرو شود، این تنهایی می‌تواند موجب به‌وجود آمدن انواع تعارض در زندگی زناشویی این قشر شود.
عرب افزود: عموما تعارضات خانوادگی به‌علت مشغله، آینده فرزندان و ... خاموش می‌ماند، اما در دوران بازنشستگی و سالمندی این تعارض شعله‌ور می‌شود و می‌تواند منجر به بروز اختلافات خانوادگی شود، حتی شاهد جدایی و طلاق در سنین میانسالی نیز هستیم، همچنین اگر یکی از زوجین فوت کند، زوج دیگر با مشکلات متعددی روبرو می‌شود.
این روانشناس خانواده با بیان اینکه مسئولان باید اقدامات پیشگیرانه برای جلوگیری از بروز آسیب‌های دوران سالمندی و بازنشستگی را در دستور کار قرار دهند، یادآور شد: باید تغییراتی در سبک و روش زندگی جامعه ایجاد شود، فرد سالمند قابل احترام است.
وی اضافه کرد: سالمندان باید ورزش و فعالیت‌های بدنی را جدی بگیرند و به‌طور منظم پیاده‌روی کنند، همچنین باید این افراد معاینات پزشکی را جدی بگیرند، برای جلوگیری از آسیب‌های روحی و روانی باید سالمندان در دورهمی‌های دوستانه و خرید خانه مشارکت داشته باشند، همچنین می‌تواند در شغل‌های متناسب با سن خود فعالیت کنند.
عرب خاطرنشان کرد: رفتن به مسافرت‌های کوتاه، شرکت در فعالیت‌های اجتماعی، خیریه، مذهبی، اجتماعی، انجام فعالیت‌های باغبانی و کشاورزی می‌تواند برای سالمندان موثر باشد، همچنین خانواده‌ها حمایت‌های عاطفی، روانی و اجتماعی از سالمند را باید مدنظر قرار دهند، اما این حمایت نباید افراطی باشد.
این روانشناس خانواده بیان کرد: مسئولان وظیفه دارند که از نظر اقتصادی به‌عنوان مهم‌ترین دغدغه، سالمندان را حمایت کنند، نباید سالمند بعد از سن بازنشستگی دغدغه مالی داشته باشد، مسئولان باید با ایجاد کانون‌هایی خدمات ارزان قیمت و باکیفیت در حوزه گردشگری، برنامه‌های فرهنگی، خدمات پزشکی، روان‌شناختی، باشگاه‌های ورزشی و رفاهی به این قشر خدمات ارائه دهند.
وی افزود: به افراد جوان پیشنهاد می‌شود قبل از ورود به دوره سالمندی و بازنشستگی خود را آماده کنند، این افراد باید شغل دومی برای این دوران در نظر بگیرند، همچنین به سلامت جسم و روان خود توجه کنند، پیوندهای خانوادگی را استحکام ببخشند تا در این دوران احساس غیرمفید بودن نکنند، ناامیدی زمینه‌ساز بسیاری از مشکلات در سنین بازنشستگی است.
عرب در پایان گفت: باید از تجارب بازنشستگان استفاده شود، در این‌صورت افراد احساس مفید بودن خواهند کرد.
