انتقاد عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام از اختصاص بودجه برای جهاد تبیین
عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام با انتقاد از تخصیص هزار میلیارد ریال از بودجه سال ۱۴۰۱ به «جهاد تبیین» گفت: صدا و سیما، وزارت ارشاد، سازمان تبلیغات، دفتر تبلیغات، حوزه‌های علمیه، ستاد‌های نماز جمعه، معاونت‌ها و واحد‌های فرهنگی دستگاه‌های مختلف، بسیج، سپاه، رسانه‌های متعدد و خبرگزاری‌هایی که در اختیار دارند همه از پول مردم تغذیه می‌شوند، هزاران نفر حقوق می‌گیرند و وظیفه اصلی آن‌ها همین کار‌ها است. دیگر احتیاج به دستگاه یا ساختار سازمانی تشکیلاتی جدید و یا بودجه جدیدی نیست.
مشروح گفتگو با حجت الاسلام و المسلمین مجید انصاری را در ادامه می‌خوانید:
نظر شما در خصوص اختصاص هزار میلیارد ریال بودجه در مجلس برای جهاد تبیین چیست؟
اصل مسأله تبیین دستاورد‌ها و اهداف انقلاب، وضعیت گذشته ایران قبل از پیروزی، آرمان‌ها و اهدافی که مردم در انقلاب داشتند و بالأخره آنچه در ۴۰ سال گذشته پیش آمده و انجام شده یک امر کاملا ضروری است؛ خصوصا با توجه به اینکه بخش عمده‌ای از جمعیت کشور ما را جوانان، نوجوانان و کسانی تشکیل می‌دهند که اطلاعات دقیق شخصی از وضعیت کشور قبل از انقلاب و آثار زیانبار حکومت وابسته پهلوی در عرصه‌های مختلف ندارند و همچنین در جریان دقیق میدانی خواسته‌های به حق مردم در انقلاب سال ۵۷ و نیز اهداف و آرمان‌های امام به صورت کامل نیستند. اقداماتی هم که بعد از پیروزی انقلاب علی رغم وجود مشکلات فزاینده صورت گرفته را نمی‌دانند؛ لذا تبیین همه این امور یک امر ضروری و بسیار لازم است که آگاهی عموم مردم و به خصوص جوانان می‌تواند آن‌ها را نسبت به آینده و نقشی که می‌توانند ایفا کنند امیدوارتر کند؛ و مصونیتی هم در برابر تبلیغات گسترده تخریبی دشمنان و ضد انقلاب به وجود بیاورد. مثلا به درستی جنگ تحمیلی بی سابقه، ظالمانه و جهانی علیه ملت ما تبیین شود که هشت سال منابع کشور را به خودش اختصاص داد و چند صد هزار شهید، جانباز و اسیر روی دست ما گذاشت، بسیاری از زیرساخت‌های ما ویران شد و مردم ایران با دست خالی و فرماندهی حضرت امام توانست ۲۰ هزار کیلومتر از خاک اشغال شده ایران را پاکسازی کنند و برای اولین بار در تاریخ ایران جنگی در این مقیاس رخ داد، ولی یک وجب از خاک میهن ما در اشغال دشمن باقی نماند. همچنین بازسازی ویرانی‌های بعد از جنگ علی رغم تحریم‌های تحمیلی، دشمنی‌هایی که بود و محدودیت منابع مالی و خدمات بسیار بزرگی که فعلا من در صدد فهرست کردن آن‌ها نیستم.
به هر حال بیان این مسائل و البته در کنارش بررسی نقادانه اقدامات، تصمیمات، عملکرد‌ها و احیانا اشتباهاتی که بوده، هم می‌تواند وضع موجود را ترسیم کند و همچنین چراغ راه آینده برای اداره بهتر کشور باشد. به همین سبب رهبر معظم انقلاب روی این موضوع تحت عنوان «جهاد تبیین» تأکید فرمودند. قبلا هم حضرت امام همیشه تأکید می‌فرمودند خدماتی که انجام می‌شود را بیان کنید؛ چون دشمنان در صدد هستند یأس، ناامیدی و بی اعتمادی را در جامعه ایجاد کنند.
منافقین شب و روز مشغول ناامید کردن مردم هستند
به خصوص این روز‌ها که منافقین با استفاده از بودجه‌های کلان و ابزار رسانه‌ای دشمنان ما شب و روز برای ناامید کردن مردم مشغول هستند، در اصل ضرورت این قضیه هیچ شکی نیست و بلکه باید کاستی‌ها جبران شود. ولی من به مصوبه مجلس انتقاد جدی دارم و معتقد هستم این کار تأثیر معکوس خواهد گذاشت.
اولا ما ده‌ها دستگاه و نهاد با هزاران نفر پرسنل و حقوق بگیر و ده‌ها هزار میلیارد تومان بودجه مصوب داریم که وظیفه اولیه و ذاتی آن‌ها همین تبیین است. صدا و سیما، وزارت ارشاد، سازمان تبلیغات، دفتر تبلیغات، حوزه‌های علمیه، ستاد‌های نماز جمعه، معاونت‌ها و واحد‌های فرهنگی دستگاه‌های مختلف، بسیج، سپاه، رسانه‌های متعدد و خبرگزاری‌هایی که در اختیار دارند همه از پول مردم تغذیه می‌شوند، هزاران نفر حقوق می‌گیرند و وظیفه اصلی آن‌ها همین کار‌ها است. دیگر احتیاج به دستگاه یا ساختار سازمانی تشکیلاتی جدید و یا بودجه جدیدی نیست. مگر هزاران میلیارد تومانی که در همین بودجه برای این دستگاه‌ها در نظر گرفته شده، صرف چه کار دیگری غیر از این باید بشود؟!
هر روز مخاطبین رسانه‌های بیگانه زیادتر می‌شود و مخاطبین رسانه‌های داخلی کم می‌شود
ساده‌ترین راه همین است که وقتی حضرت امام یک راهنمایی می‌کردند و یا امروز مقام معظم رهبری می‌کنند، بلافاصله دولت یا نماینده‌ها یک نهاد، سازمان یا بنیادی برای آن درست می‌کنند، عده‌ای استخدام می‌شوند، یک بودجه هم تخصیص می‌دهند و معلوم نیست این بودجه هم چه طوری خرج می‌شود. تبلیغات دولتی و رسمی تأثیرات معکوس دارد. همین رسانه‌هایی که من عرض کردم، متأسفانه به هیچ وجه روش‌های علمی و روان شناختی مؤثر در تبلیغ را بلد نیستند و فقط به صورت کمی یک سلسله اطلاعات خام و ناقص را با شیوه‌های غیر مؤثر و بعضا تخریبی، در برابر رسانه‌های هوشمند دشمن، ارائه می‌کنند که با کمال تأسف تأثیر مثبت چندانی نداشته و به همین دلیل ما می‌بینیم هر روز مخاطبین رسانه‌های بیگانه زیادتر می‌شود و مخاطبین رسانه‌های داخلی کم می‌شود.
لذا در شرایطی که بودجه ما با کسری چند صد هزار میلیاردی مواجه هست و دولت منابع کافی برای تأمین کارمندان خودش و مستمری بازنشستگان ناگزیر از پیش بینی اوراق مشارکت، برداشتن ارز ترجیحی و شیوه‌های دیگری است که همه تورم زا هست، اختصاص مبلغ کلانی به «جهاد تبیین» دقیقا ضد تبلیغ است؛ این خودش ضد تبیین است و من فکر می‌کنم نمایندگان مجلس در یک کار عجولانه به جای استفاده بهینه و افزایش بهره وری از امکانات نرم افزاری و سخت افزاری تبلیغ صرفا به تعیین بودجه روی آورده اند؛ آن هم در خدمت وزارت ارشاد و بدون برنامه از قبل تعیین شده، هیچ خاصیتی نخواهد داشت و این پول هدر خواهد رفت.
بنده معتقد هستم به جای این کار‌های شکلی و صوری باید دستگاه‌های تبلیغی با تکیه بر مشارکت دادن مردم و توجیه مردم، تبیین مؤثر از عملکرد انقلاب و نظام و اهداف آن داشته باشند.
نوعا گرایش‌ها و حبّ و بغض‌های سیاسی به میدان می‌آید
غیر از مردمی بودن «جهاد تبیین» که بر آن تأکید داشتید، از نظر شما این جهاد تبیین چه ویژگی‌ها و ضروریات دیگری دارد؟
این تبیین اگر بخواهد مؤثر باشد مؤلفه‌های مختلفی دارد. یکی از مؤلفه‌های آن این است که تبیینگران باید مطلع باشند؛ یعنی اطلاعات کافی و دقیق داشته باشند و ثانیا زبان تبلیغ و تبیین را بشناسند و روش‌های مؤثر را بدانند. مسأله تبلیغ، کمّی و بسیار پیچیده است. از کار‌های سطحی، شکلی و ظاهری پرهیز کنند. گاهی تأثیرات تبلیغ غیر مستقیم بسیار بیشتر از تبلیغ مستقیم است. نکته سوم بحث بی طرفی و انصاف و عدالت در تبلیغ است.
متأسفانه نوعا گرایش‌ها و حبّ و بغض‌های سیاسی در این قضایا به میدان می‌آید. مثلا وقتی بخواهند عملکرد دولت‌های گذشته و بعد از انقلاب را بیان کنند، همه افتخارات مدیریت ۱۰ ساله دوران حیات امام، چون از طریق نخست وزیری آقای میرحسین موسوی و به خصوص در زمان جنگ انجام شده نادیده گرفته می‌شود. حقیقتا در آن شرایط که دو و نیم میلیارد دلار هزینه سالیانه جنگ و کل درآمد ما بعضا هفت تا هشت میلیارد دلار بود، اداره کشور بدون اینکه قحطی ایجاد شود و فشاری بر مردم به وجود آید و در این حال در حدی عمران و آبادانی هم انجام گرفت، کار سختی بود و رضایتمندی مردم به گونه‌ای بود که داوطلبانه در جنگ مشارکت کردند.
من فکر می‌کنم از الزامات تبیین این است که مردم احساس کنند حقیقت دارد گفته می‌شود و اگر در جا‌هایی اشتباهاتی هم بوده، این اشتباهات هم در تبیین گفته شود. به هر صورت تبلیغ الزاماتی دارد که مهمترین آن‌ها صداقت، شجاعت، دقت و امانتداری است تا شنونده و خواننده احساس نکند می‌خواهند به صورت غیر واقعی مسأله‌ای را به خورد او بدهند. اگر در پاسخگویی به کار دشمن هم برنامه سازی می‌شود، آنجا هم باید با دقت، منصفانه و عالمانه پاسخ داده شود.
نکته بعد اینکه این امکان در تبیین باید فراهم شود که مخاطبان اگر شبهه‌ای دارند بتوانند مطرح کنند و با صراحت جواب بگیرند. لازمه این برنامه سازی‌های مؤثر، تشکیل میز‌های مناظره، گفتگو‌های علمی و تاریخی و تبیین تاریخ شفاهی در صدا و سیما یا محیط‌های حوزوی و دانشگاهی است.
به نظر شما در این جهاد تبیین، چه چیز‌هایی باید برای مردم تبیین شود؟
باید دید که چه سؤالات و شبهاتی در ذهن جامعه و به خصوص نسل جوان نسبت به اصل انقلاب، گذشته انقلاب، عملکرد نظام و سایر مسائل وجود دارد و منشأ این سؤالات و ابهامات چیست. یعنی موضوع شناسی و شبهه شناسی کنیم و بعد اولویت دادن بر اساس اهمیت موضوعات برای تبیین است. همچنین در رصد کردن تبلیغاتی که دشمنان علیه ما و تولید محتوایی که شب و روز علیه نظام می‌کنند باید دید که تمرکز آن‌ها بیشتر روی چه موضوعاتی است و کجا خلأ اطلاعاتی و تبیینی وجود دارد.
من فکر می‌کنم به خصوص امسال ما دیدیم که در ایام دهه فجر و سالگرد انقلاب، تمرکز اصلی دشمنان ما، ضد انقلاب و منافقین روی شخص حضرت امام و شخصیت و نقش حضرت امام است. بسیار گسترده و وسیع سعی در تخریب داشتند. متأسفانه در داخل هم بعضا افرادی همفکر آن‌ها بودند و یا از باب عدم اطلاع همراهی و همخوانی داشتند و ناخواسته در حوزه بازپخش بخشی از تولید محتوای آن‌ها گام برداشتند.
من فکر می‌کنم واقعا هنوز امام ناشناخته است و هنوز نقش بزرگ این مصلح بزرگ دینی و ملی در کشور ما و در سطح جهان آن طوری که باید شناخته شده نیست و در این حوزه کم کاری هست؛ بعضی‌ها هم از روی تنگ نظری تصور می‌کنند اگر از امام تبلیغ شد به معنای کمرنگ دیدن نقش دیگران است در حالی که به هیچ وجه این طور نیست؛ عظمت این انقلاب با نام امام گره خورده و مقام معظم رهبری سال‌ها قبل فرمودند که «بدون نام خمینی این انقلاب در هیچ جای جهان شناخته شده نیست».
دشمنان هم، چون این را فهمیده اند که ریشه و اساس این انقلاب اندیشه‌ها و تفکرات مدیریتی امام بوده، می‌خواهند ریشه را بزنند تا راحت‌تر بتوانند بقیه را بزنند. گاهی گزینشی در داخل برای توجیه برخی از رفتار‌های خودشان و شبیه سازی ها، بدون در نظر گرفتن زمان، مکان، وضعیت و ضرورتی که در یک اقدام یا گفتار امام بوده، این را مطرح می‌کنند برای انجام کاری که الآن به هیچ وجه انجام دادن آن درست نیست. یعنی شبیه سازی که صرفا برای توجیه رفتار خودشان می‌کنند ظلم به امام است؛ تقطیع کردن کلام امام و زدن صدر وذیل صحبت‌ها و یا نادیده گرفتن وضعیت خاصی که پیش آمده بود. مثلا در شرایط بسیار سخت جنگ، اگر برخوردی در یک جا صورت گرفته و یا در شرایط اقدامات تروریست‌های منافق دستوری داده شده، بدون پرداختن به اینکه دستور امام چه بوده و اگر در اجرا تخلفی از دستور امام صورت گرفته مربوط به اصل فرمایش امام نبوده، مطالبی را بیان می‌کنند.
به نظر من تبیین اصل اندیشه، رفتار و گفتار امام، چرایی اقدامات امام و نقشی که ایشان در آزاد کردن مردم از چنگ حکومت استبدادی و موروثی شاه ایفا کردند را بیشتر باید تبیین کرد. این موضوع از موضوعاتی است که باید تبیین شود و البته موضوعات دیگر هم باید موضوع شناسی و اولویت گذاری شود.
تبیین بدون آزادی عمل امکان پذیر نیست
صدا و سیمای و مسائل تبلیغی در دست یک جناح خاص است و از طرفی هم بخش بزرگی از جامعه ما را جوانانی تشکیل می‌دهند که بعد از پیروزی انقلاب به دنیا آمده اند و تنها با این تبلیغات می‌توانند انقلاب را بشناسند. با توجه به این مسأله، «جهاد تبیین» باید توسط چه افرادی انجام شود تا بتواند به اهدافش برسد؟
همه رسانه‌ها و نخبگان باید به میدان بیایند و منحصر به صدا و سیما نیست، ولی نقش صدا و سیما مهم است. علتش این است که در کشور ما بر اساس تفسیری که فعلا شورای نگهبان از قانون اساسی دارد، صدا و سیما را انحصاری حکومتی می‌بینند در حالی که نظر حقوقی خود من خلاف این است. یعنی ما می‌توانیم شبکه‌های رادیو و تلویزیون غیر دولتی هم داشته باشیم، ولی فعلا، چون رادیو و تلویزیون در کشور ما انحصاری است و چند شبکه ملی، برون مرزی و بالغ بر ۲۰ شبکه استانی و امکانات گسترده‌ای دارند و صد‌ها میلیارد تومان از پول ملت خرج می‌شود.
نباید از این امکان گسترده به گونه‌ای استفاده شود که گویی صدای یک جریان سیاسی و یک گروه خاص سیاسی است. با توجه به گستردگی پوشش صدا و سیما، به نظر من باید با سعه صدر، مثل اوایل انقلاب که حتی در مسائل سیاسی ما می‌دیدیم شهید بهشتی با کیا نوری، احسان طبری و سران گروه‌های مارکسیستی مناظره می‌کرد و خیلی هم خوب بود، اگر در جهاد تبیین دولت‌ها بخواهند خدماتی که نظام کرده را تبیین کنند، خودشان باید بیایند و بگویند.
ما یک بررسی دقیق، علمی و آماری ماه‌های طولانی است که داریم انجام می‌دهیم و بر اساس آمار رسمی عملکرد‌های دولت اصلاحات در حوزه اقتصاد، آموزش عالی، مسائل بهداشت و درمان و عرصه‌های مختلف سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و روابط بین الملل را در آورده ایم؛ واقعا کارنامه قابل قبول و بعضی جا‌ها افتخارآمیز است. این هم متعلق به آقای خاتمی یا دولت اصلاحات نیست و کارنامه ملت ایران در یک مقطع هشت ساله است. البته ممکن است در آن ایراداتی هم باشد که هست. همین مسأله در دولت‌های دیگر هم بوده است.
همچنین وقتی مسأله ارزیابی مجالس است، تصویر یک سویه‌ای در صدا و سیما از مجلس ششم ساخته اند که هر وقت مجریان صدا و سیما در برنامه‌ها می‌خواهند کنایه‌ای مسخره آمیز داشته باشند مجلس ششم را مثال می‌زنند و یک بار انصاف به خرج نداده اند که یک نفر از اعضای هیأت رئیسه یا نمایندگان مؤثر مجلس ششم در خصوص کارکرد و نقاط ضعف و قوت آن توضیح بدهد. من قبلا اعلام آمادگی کرده بودم و الآن هم اعلام آمادگی می‌کنم.
تبیین بدون آزادی عمل و حضور عناصر مستقیم هر موضوع در رسانه، امکان پذیر نیست؛ یک تبیین یک سویه خواهد شد و مردم باور نخواهند کرد؛ لذا من فکر می‌کنم مهمترین لازمه تبیین این است که ما ابزار تبیین را منصفانه در اختیار کسانی بگذاریم که دوست دارند دفاع کنند و حداقل مقطع عملکرد خودشان را توضیح بدهند و اگر هم بنا است نقدی باشد، با حضور آن‌ها انجام شود. الآن هم نقد کننده و هم مدافع را از جریان رقیب انتخاب می‌کنند. مثلا چهار نفر کارشناس از جریان تند ضد اصلاحات می‌آورند و عملکرد مجلس اصلاحات، دولت اصلاحات و احزاب اصلاحات را در صدا و سیما تحلیل می‌کنند. آیا این درست است که نقدکننده، سؤال کننده و پاسخ دهنده از یک جریان رقیب باشد؟! به نظرم این‌ها تن ندادن به الزامات تبیین است.
