مهمترین رویداد‌های سال ۱۴۰۰

شاید برایتان سوال پیش آمده باشد که چرا در مطالب مان از آغاز قرن جدید گفتیم؟ اما باید بدانید که طبق آن چیزی که مرکز تقویم مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران اعلام کرده شروع سال ۱۴۰۰ شمسی، به معنای آغاز قرن جدید هجری خورشیدی نیست. معنای قرن یا سده، ۱۰۰ سال است. هر تقویم یک مبدأ دارد و در عرف اولین سال هر تقویم سال یک محسوب می‌شود. مثلا روز اول نخستین قرن هجری خورشیدی، جمعه ۱ فروردین ۱ و روز پایان آن، سه‏‌شنبه ۲۹ اسفند ۱۰۰ است. قرن چهاردهم هجری خورشیدی، از روز چهارشنبه ۱ فروردین ۱۳۰۱، آغاز شده و روز یک‏شنبه ۲۹ اسفند ۱۴۰۰ به انجام خواهد رسید. بنابراین، روز اول قرن پانزدهم هجری خورشیدی، دوشنبه ۱ فروردین ۱۴۰۱ خواهد بود.

ما در آخرین برگ از تقویم روزنامه خراسان در قرن چهاردهم و در آخرین روز از سال ۱۴۰۰ به مهم ترین مطالب یک سال گذشته پرداخته ایم. در صفحه ۳ مهم ترین وقایع و رویدادهای بین المللی، در صفحه ۴ به مهم ترین خبرها و مسائل اقتصادی پرداختیم. در صفحه ۵ نگاهی انداختیم به آن چه در یک سال گذشته دنیای ورزش رخ داد و در صفحه ۹ به موضوعات اجتماعی مهم کشورمان طی امسال پرداختیم و در صفحه ۱۲ هم به مهم ترین رویدادهای سیاسی کشورمان در سال ۱۴۰۰ نگاهی انداختیم. پیشاپیش عید نوروز را به همه شما مخاطبان گرامی مان تبریک می گوییم و امیدواریم سالی بهتر از سال های گذشته داشته باشید.

نگاهی به مهم ترین وقایع و خبرهای بین المللی در سالی که گذشت

جهان در سال ۱۴۰۰ با جنگ و کشتار آغاز شد و با جنگ و ویرانی به پایان رسید. ۳۶۵ روز گذشته، «سالی سخت» برای مردم جهان بود و شاید آخرین سال قرن چهاردهم را بتوان این چنین ارزیابی کرد. کسی حتی فکرش را نمی کرد که این قرن شمسی با جنگ و حتی تهدیدات هسته ای و قرار گرفتن شرق و غرب روبه روی هم به پایان برسد. سالی که منطقه غرب آسیا با آتش صهیونیست ها در غزه، خروج نظامی های آمریکایی از افغانستان، حضور دوباره طالبان در قدرت و... در تب و تاب بیشتری بود و در غرب هم آتش جنگ روسیه در اوکراین همه اروپا و آمریکا را به تکاپو انداخت. امسال با همه سختی هایش گذشت و امیدواریم در انتهای سال ۱۴۰۱ از خبرهای خوبی بنویسیم که در یک سال گذشته اش در صدر رسانه های جهانی بود. در ادامه به مهم ترین اتفاقات و خبرهای سال ۱۴۰۰ از منظر بین‌المللی می پردازیم.

راه بندان سنگین در کانال سوئز

سه روز بعد از آغاز سال ۱۴۰۰ یک حادثه دریایی همه کشورها را نگران کرد. به گل نشستن کشتی کانتینربر «اورگرین» در کانال سوئز، باعث شد تا این شناور غول پیکر برای ۶ روز، حمل و نقل دریایی را مختل کند. توفان شن و ماسه و وزش بادهای شدید باعث خروج کشتی از مسیر خود و برخورد آن به بستر کناره‌های کانال شد که انسداد کامل کانال و عدم امکان عبور دیگر شناورها را در پی داشت و چنین سانحه‌ای در تاریخ ۱۵۰ ساله کانال سوئز بی‌سابقه بود. از اهمیت این کانال، همین بس که نزدیک به ۷ درصد تجارت دریایی جهان از این کانال انجام می‌شود و این راه بندان دریایی میلیاردها دلار خسارت به خاطر تأخیر در تحویل بارها به بار آورد.

۱۱ روز مقاومت حساس فلسطینی ها

حدود یک ماه پس از باز شدن کانال سوئز، آتش جنگ در فلسطین دوباره شعله ور شد. جنگ ۱۱ روزه حماس و رژیم صهیونیستی با تجاوز اسرائیلی ها شروع شد و وقتی آتش بالا گرفت، حماس با حملات موشکی سرزمین های اشغالی را فلج کرد. در حملات صهیونیست ها ۲۳۲ نفر شهید و ۱۹۰۰ فلسطینی مجروح شدند و در مقابل هم ۱۲ صهیونیست کشته و ۳۳۶ تن زخمی شدند. اما پاسخ محکم به صهیونیست ها نشان داد گروه‌های مقاومت از «سنگ» عبور کردند و با قدرت موشکی خود، توان ضربه زدن به ارتش و زیرساخت‌های اسرائیل را دارند. دومین پیامد این نبرد ۱۱ روزه، آشکار شدن ضعف‌های دفاعی اسرائیل بود. رژیم صهیونیستی که با تبلیغات زیاد بر کارامدی گنبد آهنین مانور می داد، شاهد این بود که درصد بالایی از موشک های گروه های مقاومت فلسطین به هدف اصابت کرد.

پایان کار نتانیاهو، شاید برای همیشه

دقیقا دو هفته پس از آتش بس و ضرب شست گروه های مقاومت فلسطینی به صهیونیست ها، سرانجام دوران سیاه بنیامین نتانیاهو در دفتر نخست وزیری رژیم صهیونیستی به پایان رسید و نفتالی بنت به عنوان یک راستگرا، نخست وزیر این رژیم شد. نتانیاهو با پشت سر گذاشتن «دیوید بن گوریون»، با ۱۲ سال، طولانی ترین دوره نخست وزیری این رژیم را تجربه کرد و البته پرونده سیاهی از خود به جا گذاشت: از چهار دوره جنگ با غزه تا پرونده های سنگین فساد مالی و اختلاس و...

خروج یانکی ها و ورود طالبان

هنوز تصاویر و صحنه های سقوط چندین نفر از مردم افغانستان که خود را در محفظه چرخ های هواپیمای آمریکایی مخفی کرده بودند در یادمان هست. پنتاگون در اواسط مرداد و فصل تابستان اعلام کرد که آخرین گروه آمریکایی‌ها، افغانستان را ترک کرده‌اند و پس از ۲۰ سال طولانی‌ترین جنگ در تاریخ ایالات متحده آمریکا با پرواز آخرین هواپیما به پایان رسید. با خروج آمریکایی ها اما طالبان هر روز شهرهای مهم افغانستان را تصرف کرد و در چند روز به کابل رسیدند و پایتخت این کشور را هم به سرعت تصرف کردند.

عراق در تب و تاب سیاست

مهرماه ۱۴۰۰ در پی برگزاری انتخابات پارلمان عراق، جریان صدر به عنوان برنده انتخابات مشخص شد. این گروه با کسب ۷۳ کرسی از ۲۳۹ کرسی عراق، نفوذ بالایی در تصمیم گیری های کلان سیاسی عراق پیدا کرد و به نظرمی رسد نقشی ویژه در تعیین سرنوشت رئیس پارلمان و رئیس جمهور داشته باشد.

سونامی افشای ثروت پنهان سران جهان

مهر امسال کنسرسیوم بین المللی روزنامه نگاران تحقیقی با انتشار حدود ۱۲ میلیون سند، دارایی‌های پنهان و فرار مالیاتی سیاستمداران و میلیاردرهای جهان را افشا کرد. اسناد پاندورا افشای ۱۱ میلیون و ۹۰۰ هزار سند و پرونده است که دارایی‌های مخفی، فرار مالیاتی، پول شویی و معاملات سران، سیاستمداران و میلیاردرهای جهان را افشا می‌کند. در میان حدود ۱۲ میلیون سند منتشر شده، اسناد محرمانه معاملات فراسرزمینی پادشاه اردن، روسای جمهور اوکراین، کنیا و اکوادور، نخست وزیر جمهوری چک و تونی بلر، نخست وزیر اسبق انگلیس و... به چشم می‌خورد.

پایان مرکل

آذرماه ۱۴۰۰ آنگلا مرکل، صدر اعظم آلمان در مراسمی رسمی از قدرت خداحافظی کرد . او ۱۶ سال نه تنها رهبری آلمان که به نوعی رهبری اروپا را برعهده داشت و بسیاری معتقدند که نفوذ او تا سال ها در آلمان ادامه خواهد داشت. مامامرکل در سال های آخر حضورش در صحنه سیاسی با لرزش های عجیب خبرساز شد. او در آخرین روز کاری در ‌مصاحبه‌ای در پاسخ به این پرسش که قصد دارد در آینده چه کارهایی انجام دهد، گفت: «هنوز برنامه‌ای ندارم. ابتدا کمی استراحت می‌کنم تا بعد ببینم چه می‌شود.

سفر ننگین به امارات و ادامه پیمان ابراهیم

امارات که اعتبار خودش در جهان اسلام را به توافق با آمریکا فروخت و با اسرائیل رابطه دیپلماتیک برقرارکرد برای نخستین بار در آذرماه ۱۴۰۰ میزبان نخست وزیر رژیم صهیونیستی شد. نفتالی بنت به عنوان نخستین نخست وزیر اسرائیل به امارات سفر کرد. در همین حال پس از توافق عادی سازی روابط میان اسرائیل و امارات و بحرین که ۲۰ شهریور ۹۹ با میانجیگری ترامپ امضا شد نخستین نشست مشترک وزیران خارجه آمریکا، اسرائیل و امارات چند روز پس از سفر نفتالی بنت به امارات برگزار شد تا پیمان ابراهیم گسترش و ادامه یابد.

بحران در قزاقستان برای چند لیتر گاز مایع

افزایش یک باره قیمت گاز مایع در قزاقستان، اعتراض های سراسری در شهرهای بزرگ این کشور آسیایی را به همراه داشت که با واکنشی خشن از سوی دولت مواجه شد و در خشونت ها ۲۲۷ نفر کشته شدند. دولت این کشور با ادامه اعتراض ها و تخریب اماکن عمومی از تصمیم خود صرف نظر کرد.

شوک انتهای سال، حمله به اوکراین

سال ۱۴۰۰ با شوک حمله روسیه به اوکراین به آخرین روزهای خود می رسد. این تهاجم، بزرگ‌ترین حمله نظامی متعارف به خاک اروپا از زمان جنگ جهانی دوم است. پیش از این تهاجم، روند نفوذ نظامی روسیه در اوکراین، از اوایل سال ۲۰۲۱ آغاز شده بود و طی آن پوتین، رئیس‌جمهور روسیه از گسترش ناتو از سال ۱۹۹۷ به‌عنوان تهدیدی برای امنیت کشورش انتقاد کرد و خواستار ممنوعیت قانونی پیوستن به ائتلاف نظامی برای اوکراین شد. این تهاجم با محکومیت گسترده بین‌المللی، از جمله تحریم‌های جدید علیه روسیه، روبه رو شده‌است آن طور که رسانه ها نوشته اند تا کنون بیش از دو میلیون اوکراینی به کشورهای دیگر پناهنده شده اند و این امر به بحران پناهجویان اوکراینی تبدیل شده است. دو روز پیش اما زلنسکی، رئیس جمهور اوکراین گفت: اوکراین عضو ناتو نخواهد شد. باید منتظر ماند و دید که آیا روسیه حملاتش را متوقف می کند یا خیر.

قهرمانان ۱۴۰۰

آخرین سال قرن ۱۴ را در حالی پشت سر گذاشتیم که همچون سال های گذشته پر بود از رویدادهای تلخ و شیرین و در میان آن ها رد پای قهرمان های گمنامی را در سنین مختلف می بینیم که با فداکاری خود حماسه ای بزرگ را خلق کردند. قهرمان هایی که هر یک نقش بزرگی در جامعه داشتند و فداکاری هر کدام از آن ها می تواند درسی باشد برای همه مردان و زنان این سرزمین. در این گزارش سعی داریم به معرفی پنج قهرمان از بین ده ها قهرمان سال ۱۴۰۰ بپردازیم.

قهرمان فداکار لردگان

عصر چهارم اسفند ماه بود که صدای انفجاری هولناک ساکنان روستای بزباز را به وحشت انداخت. شعله‌های آتش در چشم‌برهم‌زدنی ساختمان را در برگرفته بود در حالی که زن همسایه به همراه فرزندان خردسالش در خانه بودند. اعظم که می‌دانست جان آن‌ها در خطر است به طرف خانه همسایه دوید و خود را به آن جا رساند. اعظم ۳۱ ساله به سمت کودک ۱۱ ماهه خانواده دوید و او را در آغوش گرفت، اما در همین هنگام اجاق گازی که پشت سر آن‌ها بود شعله‌ور شد و... هر چند هر دوی آن ها به بیمارستان منتقل شدند اما از بیمارستان خبر رسید که کودک ۱۱ ماهه بر اثر شدت صدماتی که دیده بود جانش را از دست داده است و دو روز پیش اعظم اسابه ۳۱ ساله که مادر سه فرزند بود هم آسمانی شد و در میان جمعیت انبوهی از مردمی که برای بدرقه او آمده بودند تشییع و به خاک سپرده شد.

شاهرخ خان ایرانی

در حالی که شهریور امسال در پیک کرونا بودیم و روزانه جان بیش از ۵۰۰ نفر از هموطنان مان را از دست می دادیم، ویدئویی از یک راننده تریلر حامل مخزن اکسیژن که از تهران راهی قائم‌شهر بود منتشر شد که نشان می داد این راننده پس از بروز اشکال در یکی از چرخ‌ها با بیمارستان رازی تماس می‌گیرد اما وقتی به او می‌گویند اکسیژن ذخیره آن ها در حال اتمام است، بدون توقف برای تعویض لاستیک تا بیمارستان می‌راند و در حالی به مقصد می‌رسد که لاستیک تریلر کاملا از بین رفته بود. شاهرخ بیگدلی نام همین راننده فداکار است. البته برخی از اهالی قائم شهر تصمیم گرفتند با جمع آوری پول بخشی از خسارتی را که به خودروی این قهرمان وارد شده ، جبران کنند اما او نپذیرفت و از مردم خواست این پول را هم برای درمان بیماران کرونایی هزینه کنند.

ققنوس ۱۵ ساله

شاید افراد زیادی برای نجات دیگران جان خود را از دست داده باشند اما یکی از خاص ترین آن ها یک نوجوان ۱۵ ساله اهل ایذه بود به نام «علی لندی». نوجوانی که وقتی جان چند نفر را در خطر دید برای نجات آن ها از خود گذشتگی کرد. ۱۸ شهریور ۱۴۰۰ وقتی علی که به خانه خاله اش رفته بود متوجه می شود خانه همسایه دچار حریق شده ، برای نجات پیرزن ۸۰ ساله و دخترش به دل آتش می زند تا کپسول پیک نیک را از میان شعله های آتش خارج کند و در این میان دچار ۹۰ درصد سوختگی می شود. او ۱۵ روز تحت مداوا قرار گرفت و سرانجام این پسر فداکار جان خود را از دست داد. حالا با این که چند ماه از این ماجرا گذشته، همه از او به عنوان یک قهرمان یاد می کنند و این نوجوان ۱۵ ساله نماد شهر ایذه واقع در استان خوزستان شده است.

فداییان ملت

۱۰دقیقه مانده به ساعت ۹ صبح دوم اسفند۱۴۰۰ اهالی خیابان شمال‌غرب تبریز، صدای مهیبی می‌شنوند که بعد معلوم می‌شود یک جنگنده ارتش سقوط کرده و کمی بعدتر می‌فهمند که چه خطری از بیخ گوش شان گذشته، آن‌هم به قیمت از دست رفتن جان خلبان‌های این جنگنده. مسئولان ارتش می‌گویند این هواپیمای آموزشی که از نوع جنگنده اف۵ بوده ، از یک ماموریت آموزشی برمی‌گشته که احتمالا دچار نقص فنی می‌شود و سقوط می‌کند. سقوط تلخی که در آن نه‌تنها هر دو خلبان جنگنده کشته می‌شوند بلکه جان یک شهروند هم از دست می‌رود. اما ماجرا جزئیات مهم دیگری هم دارد؛ مثل این‌که دو خلبان جنگنده که شهید صادق فلاحی و ‏شهید علیرضا حنیفه‌زاد نام دارند، می‌توانسته‌اند خودشان را نجات بدهند اما این کار را نکرده‌اند، چراکه هواپیما در حال سقوط در یکی از مناطق حاشیه‌ای و پرجمعیت تبریز بوده و اگر هنگام سقوط به‌حال خود رها می‌شد، معلوم نبود حالا چند نفر قربانی روی دست مان می‌ماند. گواه این که خلبان‌های اف‌۵ در لحظات آخر بین نجات جان خودشان و ساکنان منطقه، دومی را انتخاب کرده‌اند، یکی این است که به گفته مقامات ارتش آن ها از نظر فنی امکان استفاده از صندلی نجات را داشته‌اند و می‌توانستند به اصطلاح اجکت کنند، اما این کار را نکرده‌اند و دوم این که شاهدان عینی ماجرا می‌گویند شاهد تغییر مسیر و سرعت هواپیما در لحظات آخر بوده‌اند.

سرباز مدافع وطن

«صدای جیغ و فریاد زنانه، سکوت ظهر گاهی خیابان را می‌شکند. مرد سیاه پوش که کیف را از چنگ زن قاپیده، قصد فرار دارد که پراید سفیدی از راه می‌رسد و با ضربه‌ای او را متوقف می‌کند. مرد به زمین می‌افتد و کیف و چاقو از دستش رها می‌شود. راننده پراید که لباس سربازی به تن دارد، از ماشین پیاده و با وجود چاقویی که در دست سارق است با او گلاویز می‌شود. زن که حدود ۵۰ تا ۶۰ ساله است، کیفش را برمی‌دارد و لنگ لنگان از کادر دوربین خارج می‌شود.» این روایت، سکانس یک فیلم پلیسی و اکشن نیست، بلکه برشی از یک ویدئوی واقعی است که اوایل آذر ۱۴۰۰ توسط دوربین مدار بسته مغازه‌ای در تهرانپارس شکار و با عنوان «اقدام جسورانه یک سرباز وطن در دفاع از یک زن» در فضای مجازی دست به دست شد. او بعد از انتشار این ویدئو مانند یک قهرمان در فضای مجازی و رسانه‌ها مورد توجه قرار گرفت.

اقتصاد ۱۴۰۰؛ تردید در تصمیمات مهم، نشانه های نسبی بهبود

اقتصاد ایران در ۱۴۰۰، شرایط متغیر و نسبتا رکودی را تجربه کرد. جهش قیمت ارز و نوسان شدید بورس در سال ۹۹ موجب شد در ۱۴۰۰، قیمت ارز پس از جهشی کوتاه دوباره آرام شود. افزایش درآمد نفت و بهبود دسترسی به آن موجب شده است وضعیت مالی دولت جدید بهبود نسبی یابد، اگرچه تردیدهایی مانند تحقق رفع تحریم ها، نحوه تامین منابع طرح نهضت ملی مسکن و تداوم پرداخت یا حذف ارز ۴۲۰۰ همچنان پیش روست. در این گزارش در شش سرفصل نگاهی به مهم ترین تحولات اقتصاد ایران در ۱۴۰۰ انداخته ایم.

دلار و تورم روی موج افزایش و کاهش

امسال، سالی بود که دلار و نرخ تورم راهی افزایشی را در پیش گرفتند. اما در ماه های پایانی سال عمده راه رفته را بازگشتند. فروردین ماه، دلار با نرخی حدود ۲۴ تا ۲۵ هزار تومان کار خود را در بازار آزاد آغاز کرد و طی آذرماه در یک رکوردشکنی جدید، به بالای ۳۱ هزار تومان نیز رسید. با این حال بهبود روند بازگشت ارز صادرات نفت، یکی از مهم ترین عواملی بود که مانع از رشد نرخ ارز شد. هم اینک نرخ ارز به کانال ۲۶ هزار تومان بازگشته است تا بخش عمده ای از راه رفته خود را بازگردد. از سوی دیگر همزمان با نوسانات نرخ ارز، نرخ تورم نیز با تاثیر از آن و همچنین وضعیت مالی دولت، روندی صعودی و سپس افت را تجربه کرد. گزارش خزانه داری کل کشور نشان می دهد عملکرد بودجه در پنج ماه ابتدای سال حدود ۲۱۳ هزار و ۹۰۰ میلیارد تومان بوده و ۲۵ درصد از رقم مذکور از محل تنخواه گردان خزانه تامین شده است. اقدامی که (استقراض از بانک مرکزی) در دولت جدید به شدت از آن پرهیز می شود. همین موضوع در کنار نرخ ارز به صعود و نزول نرخ تورم منجر شد. به طوری که این نرخ از ۹/ ۳۸ درصد در فروردین ماه به ۸/ ۴۵ درصد در شهریورماه افزایش یافت و سپس تا ۴/ ۴۱ درصد در بهمن ماه عقبگرد کرد.

سال رکودی بورس و دست کوتاه سهامداران متضرر

بورس در ۱۴۰۰ تحت تاثیر نوسان عجیب سال ۹۹ قرار داشت. صعود شاخص کل تا بالای ۲ میلیون واحد و سقوط شدید پس از آن موجب شد شاخص سال ۹۹ را با یک میلیون و ۳۰۷ هزار واحد تمام کند. در سال ۱۴۰۰ شاخص در اواخر خرداد به کمتر از ۱/۱میلیون واحد نیز رسید و در ادامه در تاریخ ۶ شهریور به یک میلیون و ۵۷۵ هزار واحد رسید اما در نهایت در اکثر روزها ۳/۱ و ۲/۱ میلیون واحد بود تا سرانجام در روز گذشته به یک میلیون و ۳۴۵ هزار واحد برسد. در این میان اعتراضات سهامداران به ادامه زیان گسترده و انتظار از دولت برای بهبود بورس، مهم ترین وجه اتفاقات درباره تالار شیشه ای بود. با این حال اقدامات دولت صرفا توانست شاخص کل را در محدوده کانال ۳/۱ میلیون واحد نگه دارد. اتفاق مهم امسال، لایحه بودجه ۱۴۰۱ و تصمیمات اتخاذ شده برای قیمت گاز صنایع بزرگ بود که ریزش شاخص تا مرز کانال ۲/۱ میلیون واحد را رقم زد اما تغییر تصمیم بودجه ای دولت، منجر به بهبود نسبی شاخص کل شد. در نهایت بورس در روزهای پایانی سال با دو نیروی متضاد رو به رو بود. پررنگ شدن احتمال توافق هسته ای موجب مهار نرخ ارز شد و حتی احتمال سقوط دلار به حدود ۲۰ هزار تومان را به ذهن متبادر کرد اما از سوی دیگر افزایش قیمت نفت و سایر مواد معدنی و فلزی و کالاهای اساسی در بازارهای جهانی موجب شد سهام متکی بر این اقلام روند صعودی در پیش گیرد.

بوی نفت به مشام رسید

سال ۱۴۰۰ را باید سال احیای نفت با وجود تحریم ها دانست. خروج ترامپ و فشار سنگین وی بر خریداران نفت ایران موجب شد در دوره بازگشت تحریم ها، صادرات نفت سقوط بی سابقه ای را تجربه کند. آمارهای غیررسمی میزان فروش نفت در برخی ماه ها را تا روزانه ۳۰۰ هزار بشکه برآورد کرده بودند. شیوع کرونا و افت شدید تقاضای نفت علاوه بر سقوط قیمت نفت باعث شد نیاز بازار به نفت ایران کاهش یابد و امکان تحریم نفت ایران مهیاتر شود. به این ترتیب اقتصاد ایران در ۱۳۹۹ با ۹ میلیارد دلار صادرات نفت یک رکورد کم سابقه را در ۵۰ سال اخیر ثبت کرد. با گذر تدریجی دنیا از تبعات کرونا و واکسیناسیون گسترده و به ویژه با رفتن ترامپ و احتمال احیای توافق هسته ای، روند صعودی صادرات نفت ایران شدت گرفت. در سال ۱۴۰۰ روند افزایش صادرات نفت ایران و رشد قیمت ادامه یافت. گزارش های مراکز بین المللی و آمار غیررسمی، از صادرات یک تا ۲/۱ میلیون بشکه نفت ایران در روز حکایت دارد و به نظر می رسد با نهایی شدن توافق پیش رو، صادرات نفت ایران در مدتی کوتاه به ۵/۲میلیون بشکه در روز نیز برسد. همچنین قیمت نفت سال ۱۴۰۰ را از کانال ۶۰ دلار آغاز کرد و به ۱۰۰ دلار رسید. آن چه باعث شد قیمت نفت ۳ رقمی شود، حمله روسیه به اوکراین بود. هم اکنون نفت ۱۰۰ دلاری و اوضاع به کام خزانه دولت است و پیش بینی ها از نفت بین ۸۰ تا ۱۰۰ دلاری در سال ۱۴۰۱ حکایت دارد.

ارز ۴۲۰۰ در لبه پرتگاه، همچنان ماندگار!

سال ۱۴۰۰ با همه فراز و نشیب هایش نتوانست ریشه ارز ۴۲۰۰ را از اقتصاد ایران جدا کند. البته شاید به دلیل ملاحظات تورمی و حمایت از اقشار ضعیف بود که موجب می شد ضررهای این کار از منافعش در کوتاه مدت بیشتر باشد. تغییر دولت، فرصتی را فراهم کرد تا به مسئله اساسی حذف ارز ۴۲۰۰ پرداخته شود. در همین راستا و در نخستین گام جدی، ارز ۴۲۰۰ از تبصره های لایحه بودجه ۱۴۰۱ حذف شد و دولت به جای آن بودجه ریالی حدود ۱۰۰ هزار میلیاردی را برای تخصیص ریالی یارانه ها در نظر گرفت. اما در ادامه ، حذف ارز ۴۲۰۰ با بحث های فراوانی روبه رو شد. در نهایت مجلس ترجیح داد دست دولت را برای حذف ارز ۴۲۰۰ باز بگذارد. به طوری که در بودجه نهایی، به دولت اجازه داده شده ۹ میلیارد دلار را از طریق تأمین منابع مابه‌التفاوت ارز ترجیحی برای واردات کالاهای اساسی، دارو و تجهیزات مصرفی پزشکی اختصاص دهد. رقمی که معادل حدود ۱۷۰ تا ۱۸۰ هزار میلیارد تومان می شود. مصوبه مجلس تصریح کرده که این اقدام برای کالاهای اساسی از طریق کالابرگ الکترونیکی و در امور پزشکی از طریق بیمه ها یا از راه های جایگزین مطمئن اجرایی شود، به طوری که افراد بتوانند این کالاها را به نرخ پایان شهریور ۱۴۰۰ تهیه کنند. کارشناسان با توجه به ارقام یادشده، پیش بینی می کنند که این میزان ارز برای واردات کالاهای اساسی با ارز یارانه ای در کل سال آینده کافی نباشد، با این حال، معتقدند دولت می تواند با ارائه اصلاحیه بودجه برای دریافت مقادیر بیشتر ارز ۴۲۰۰ اقدام کند. هر چند شواهد نشان می دهد دولت به دنبال حذف تدریجی این ارز و اختصاص مستقیم یارانه ها به اقشار هدف است.

علامت سوال تامین مالی برای جهش تولید مسکن

مسکن پس از جهش تاریخی قیمت در ۱۳۹۹، در سال ۱۴۰۰ با رکود مواجه بود. قیمت به قدری افزایش یافته بود که قدرت خرید پایین مردم اجازه ورود تقاضای مصرفی به بازار را نمی داد. در چنین شرایطی دولت جدید طرح «نهضت ملی مسکن» را آغاز کرد و با ثبت نام بیش از ۵ میلیون فاقد مسکن، مقدمات احداث ۴ میلیون مسکن طی چهار سال فراهم شد. با این حال نقطه مبهم ماجرا نحوه تامین مالی ساخت این واحدهای مسکونی است. به جز آورده متقاضیان، حدود ۴۰۰ هزار میلیارد برای این طرح باید هزینه شود که طرح مجلس و ایده اولیه دولت پرداخت تسهیلات از بانک هاست، در حالی که کارشناسان بانکی معتقدند بانک ها چنین توانی برای پرداخت این حجم از تسهیلات ندارند و اصرار بر تامین مالی از بانک ها جز افزایش نقدینگی و تورم نتیجه ای به دنبال ندارد. برای این منظور احتمال این که بخشی از طرح از روش های دیگر مثل فاینانس خارجی و ورود شرکت های صنعتی ساز از چین یا از طریق بازار سرمایه و فروش زمین تامین مالی شود وجود دارد.

مانع زدایی از آغاز کسب و کارها قانونی شد

در سالی که شعار آن «تولید، پشتیبانی ها ، مانع زدایی ها» بود، لزوم رفع موانع کسب وکار بیش از پیش در فضای اقتصاد به چشم آمد. آن هم در شرایطی که گزارش های متعدد، از وضعیت نامساعد فضای کسب و کار و به تبع آن امنیت سرمایه گذاری در داخل کشور حکایت دارند. بر این اساس، پس از روی کار آمدن دولت سیزدهم، دولت لایحه ای را در مجلس با عنوان قانون تسهیل صدور مجوزهای کسب و کار به تصویب رساند که گام مهمی برای رفع موانع پیش روی فعالان اقتصادی محسوب می شود. طبق این قانون، زمان آغاز تعداد قابل توجهی از کسب و کارها که پیشتر برای فعالان اقتصادی و با توجه به کاغذبازی های موجود به چند ماه می رسید، به سه روز کاهش یافته و نظارت بر مجوزها با شرایط پیشگیرانه ای به پس از آغاز به کار فعالان اقتصادی موکول شده است. اظهارات ارکانی عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس حاکی از آن است که این قانون پس از مهیا شدن زمینه های اجرای آن، تا پایان خرداد سال آینده به اجرا درآید. تاکنون طبق گفته های اخیر وزیر اقتصاد، ۸۰ درصد از ۱۲۸۰ مجوز کسب و کار بازنگری و شفاف شده است، با این حال، مقاومت سه دستگاه برای اتصال به درگاه ملی مجوزها، از جمله شهرداری، سازمان نظام پزشکی و کانون وکلا که گاه با تعارض منافع نیز روبه رو هستند، هم اینک پیشرفت اجرای این قانون در حوزه های مذکور را با اما و اگر مواجه کرده است.

از طلای تاریخی در المپیک تا پایان تلخ «خوبان عالم»!

سال ۱۴۰۰ برای ورزش ایران در شرایطی به پایان رسید که مثل سایر بخش‌های کشور تلخی‌ها و شیرینی‌های زیادی را تجربه کرد. شیرینی هایی چون صعود بی دردسر و برق آسای تیم ملی فوتبال به جام جهانی و تلخی‌هایی چون حذف استقلال و پرسپولیس از لیگ قهرمانان آسیا و گاه شکست های غیرمنتظره ورزشکاران کشورمان. در این میان برخی رشته‌ها با موفقیت‌های بیشتری همراه بودند و برخی درگیر حاشیه‌هایی شدند که مدیران و مسئولان آن ها را از مسیر اصلی خارج کرد و اتفاقات ریز و درشت دیگری را رقم زد. امسال هم واژه هایی همچون کرونا و دستورالعمل های بهداشتی مهمانان ناخوانده دنیای ورزش بودند و تغییر زمان چند مسابقه بزرگ به دلیل شیوع ویروس کرونا باعث شد تا سال ۱۴۰۰ برای ورزش ایران سال پر هیاهو و شلوغی باشد. ورزش ایران در سال ۱۳۹۹ خود را برای دو اتفاق مهم آماده می کرد. ابتدا رقابت های المپیک ۲۰۲۰ توکیو که کاروان ورزشی ایران آماده حضور در آن شده بود که به دلیل اوج گرفتن ویروس کرونا در جهان برگزار نشد و به تابستان سال ۱۴۰۰ موکول شد. المپیکی که اولین المپیک کرونایی تاریخ هم لقب گرفت. رویداد مهم ورزش ایران در سال ۱۳۹۹ که به تعویق افتاد، چهار مسابقه سرنوشت ساز تیم ملی فوتبال ایران در دور اول مرحله مقدماتی رقابت های جام جهانی ۲۰۲۲ بود؛ بازی هایی که ایران برای صعود به مرحله بعد، باید در تمامی آن ها به برتری می رسید. با این مقدمه کوتاه در ادامه نگاهی خواهیم داشت به مهم ترین اتفاقات ورزش ایران در سالی که به نفس های آخر رسیده است:

شلیک به طلای تاریخی المپیک

سی و دومین دوره بازی‌های المپیک در توکیو با یک سال تأخیر به دلیل همه گیری کرونا از اول تا هفدهم مرداد سال ۱۴۰۰ برگزار شد. مسابقاتی که در نوع خود به دلیل سالن‌های خالی از تماشاچی، برگزاری افتتاحیه‌ای با حضور کاروان‌های کوچک، نبود مراسم حاشیه‌ای و تست گیری مرتب کرونا و سخت گیری برای حضور ورزشکاران در دهکده مسابقات، سطح شهر و حتی حضور تنها ۳۰ ثانیه روی سکو بدون ماسک برای عکس یادگاری، بی نظیر و تکرار نشدنی خواهد بود. ایران در این رویداد با ۶۶ ورزشکار در ۱۷ رشته حضور داشت. کاراته برای اولین بار در این رویداد و به واسطه میزبانی ژاپنی ها وارد شده بود و تک مدال طلای گنج زاده نه تنها در تاریخ ایران و رشته کاراته و این بازی ها ثبت شد بلکه این احتمال وجود دارد که تنها مدال تاریخی کاراته باشد که برای ما در المپیک به یادگار می ماند. المپیک توکیو یک یادگار و مدال تاریخی دیگر هم برای ایران داشت. در اولین روز رسمی این بازی‌ها تیراندازی ماکه بهترین مقامش کسب رتبه ششمی در المپیک ریو بود در اتفاقی تاریخی صاحب یک نشان طلای بی نظیر در ماده تپانچه بادی مردان توسط جواد فروغی شد. تیراندازی با کسب این مدال به جمع رشته‌های مدال آور ایران در المپیک پیوست. در کشتی فرنگی و آزاد که همیشه تنها شانس مدال آوری ایران بودند صاحب یک طلا، یک نقره و دو برنز شدیم. در وزنه برداری، سهم ایران فقط یک مدال نقره بود. در تکواندو بدترین نتایج این رشته در ادوار گذشته رقم خورد و تکواندوکاران دست خالی به ایران بازگشتند. در دوومیدانی نمایندگان ایران حتی رکوردهای شخصی خود را هم تکرار نکردند و احسان حدادی با رتبه ۲۶ و نزدیک به چهار متر اختلاف با رکورد اصلی و ثبت شده خود بدترین نتیجه را در یک میدان بین المللی ثبت کرد. در نهایت کاروان ایران در ۱۷ رشته انفرادی و تیمی در سی و دومین دوره بازی‌های المپیک موفق به کسب ۳ طلا، ۲ نقره، ۲ برنز و در مجموع ۷ مدال شد و در جایگاه بیست و هفتم جهان ایستاد.

سفر به قطر با اسکوچیچ

هفتم بهمن ۱۴۰۰ تیم ملی کشورمان موفق شد با پیروزی مقابل تیم ملی عراق حکم صعود به جام جهانی قطر را امضا کند و اولین مسافر آسیایی این رقابت ها بعد از قطر میزبان، لقب بگیرد. این سومین صعود پیاپی تیم ملی ایران و در مجموع هفتمین صعود به جام جهانی بود که می‌توان آن را ساده‌ترین راهیابی هم نامید. راهیابی تیم ملی ایران به جام جهانی ۲۰۲۲ قطر در حالی رقم خورد که تا پایان مرحله رفت دور دوم انتخابی جام جهانی، امید برای صعود به مرحله نهایی رقابت‌های انتخابی این مسابقات حسابی کم رنگ شده بود. بعد از کسب نتایج ضعیف و ناامیدکننده با مارک ویلموتس بلژیکی، تیم ملی در آستانه یک حذف زودهنگام در همان دور اول رقابت ها قرار داشت اما در ادامه با اخراج ویلموتس و آمدن اسکوچیچ همه چیز تغییر کرد. در حالی که تیم ملی در بدترین شرایط ممکن باید به مسیر خود ادامه می داد، همه‌گیری کرونا، باعث وقفه‌ای ۱۴ ماهه در مرحله دوم رقابت‌های انتخابی جام جهانی فوتبال در آسیا شد. این توقف، به کادرفنی تیم ملی ایران کمک کرد آن هم در حالی که تیم ملی از چهار بازی باقی‌مانده خود در مسابقات، به چهار پیروزی نیاز داشت. ایران بعد از این وقفه اجباری اما به موقع هنگ کنگ، بحرین، کامبوج و عراق را شکست داد و به عنوان تیم نخست به مرحله پایانی راه یافت. نتایج ایران، با توجه به قرار داشتن در رده سوم جدول تا پایان دور رفت مسابقات، دوری یک سال و نیمه از مسابقات و بازی‌های تدارکاتی و اردوهای آماده‌سازی محدود، شبیه معجزه بود! در دور دوم دهم تیر ۱۴۰۰ ایران در ساده‌ترین گروه ممکن با تیم‌های ملی کره جنوبی، امارات، عراق، سوریه و لبنان قرار گرفت. تیم ملی فوتبال ایران در مرحله دوم رقابت‌های انتخابی جام جهانی عملکردی فوق‌العاده، تاریخی و مثال‌زدنی داشت و توانست با کسب ۲۲ امتیاز از ۲۴ امتیاز ممکن صعود خود به جام جهانی به عنوان اولین تیم آسیایی را قطعی کند. تا پیش از این، هرگز اتفاق نیفتاده بود که تیم ملی ایران در شرایطی قرار بگیرد که از چهار بازی پایانی خود فقط به یک پیروزی برای صعود به جام جهانی فوتبال نیاز داشته باشد.

حذف استقلال و پرسپولیس از آسیا

بعد از صعود شیرین به جام جهانی در سال ۱۴۰۰ ورزش ایران یکی از تلخ ترین اتفاقات تاریخ خود را هم تجربه کرد. ماجرا از این قرار است که AFC برای حرفه‌ای کردن ساختار باشگاه‌های آسیایی، صدور مجوز حرفه‌ای برای آن‌ها را در دستور کار قرار داد. این مجوز شامل پنج معیار اصلی و اساسی ورزشی، زیرساخت ها، پرسنلی، حقوقی و مالی هستند که روی هم رفته حدود ۶۰۰ آیتم دارند و تمامی بخش‌های یک باشگاه حرفه‌ای را شامل می‌شوند. متاسفانه باشگاه‌های استقلال و پرسپولیس در هر پنج معیار نتوانستند انتظارات AFC را برآورده کنند و حتی گل گهر که شرایط بهتری نسبت به تیم‌های پایتخت داشت نیز نتوانست از فیلترهای سخت گیرانه این نهاد عبور کند. حذف نمایندگان ایران از آسیا در حالی رقم خورد که سال ۱۴۰۰ هیچ اقدامی برای دریافت مجوز حرفه‌ای از سوی باشگاه‌ها انجام نشده بود و همه فکر می‌کردند روال کسب مجوز حرفه‌ای مانند سال‌های قبل است اما خط و نشان AFC این بار شوخی بردار نبود. در این مدت اتفاق عجیبی که رخ داد، تکذیب‌های مدیران عامل باشگاه‌های استقلال و پرسپولیس درخصوص ماجرای حذف تیم هایشان از لیگ قهرمانان آسیا بود. وزارت ورزش و جوانان و همچنین فدراسیون فوتبال نیز در این خصوص لابی‌هایی با کنفدراسیون فوتبال آسیا انجام دادند اما این لابی‌ها نتیجه نداد. بیشتر مشکلات تیم‌های استقلال و پرسپولیس بحث مالکیتی و همچنین شفاف‌نبودن پرونده‌های مالی بود. فدراسیون و وزارت در آخرین تلاش های خود به صورت صوری دو باشگاه را به دو وزارتخانه واگذار کردند و مدعی شدند که مشکل مالیاتی سرخابی هم با یک تلفن حل شده اما در نهایت مشخص شد همه این ادعاها یک امید واهی بوده است و غفلت چندین ساله در نهایت کار دست فوتبال ایران و باشگاه های پرطرفدار پایتخت داد. AFC با حذف نمایندگان ایران و چند کشور دیگر از فصل جدید لیگ قهرمانان آسیا نشان داد که رعایت قواعد حرفه‌ای کنفدراسیون فوتبال آسیا شوخی بردار نیست.

ورود رسمی سرخابی به فرابورس

در آخرین روزهای سال ۱۴۰۰ بالاخره پس از گذشت بیشتر از ۲۰ سال که دولت دم از واگذاری سهام دو باشگاه استقلال و پرسپولیس می‌زد، پس از بارها مناقصه ناموفق و اقدامات بی‌ثمر، این بار طلسم خصوصی‌سازی این باشگاه‌ها شکسته شد و شاهد عرضه این دو باشگاه مهم کشور در بازار سرمایه بودیم و بعد از سال ها وعده در نهایت شرایط برای ارائه سهام استقلال و پرسپولیس فراهم و بخشی از سهام این دو باشگاه در بازار پایه فرا بورس واگذار شد. دو باشگاه استقلال و پرسپولیس در سال‌های اخیر دخل‌وخرج مشخصی نداشتند و هواداران هم هیچ‌گاه متوجه درآمدها و هزینه‌های آن‌ها نبودند. با تبدیل باشگاه‌های استقلال و پرسپولیس به شرکت و ورود آن‌ها به بازار سرمایه، شفافیت نخستین نکته مثبت در این باشگاه‌ها به حساب خواهد آمد. مدیران مختلف که در تمامی این سال‌ها بدهی‌های کلان به بار آورده و در مقابل هیچ‌کس پاسخگو هم نبودند، حالا نه تنها با هواداران، بلکه با سهامداران طرف حساب هستند.همان‌طور که پیش‌ازاین هم گفته شده، سهامداران در قبال تک‌تک اقدامات انجام شده منتظر توضیح هستند و بهانه‌های بنی اسرائیلی برخی مدیران هم آن‌ها را قانع نخواهد کرد. در تاریخ ۲۳ بهمن ارزش گذاری این دو باشگاه انجام و ارزش نهایی باشگاه پرسپولیس سه هزار و ۲۱۰ میلیارد تومان و ارزش نهایی باشگاه استقلال دوهزار و ۷۸۰ میلیارد تومان اعلام شد که این ارزش‌گذاری، از سوی کارشناسان رسمی دادگستری از دارایی‌های این دو باشگاه و به ویژه دارایی نامشروط که برند دو باشگاه بود، انجام شد و به تصویب اعضای هیئت واگذاری رسید. پس از این که ارزش گذاری این دو باشگاه انجام شد؛ ثبت دو باشگاه استقلال و پرسپولیس در سازمان بورس اتفاق افتاد و درج نماد سرخابی‌ها در بازار پایه فرابورس که به نوعی مرحله آخر عرضه در بورس محسوب می‌شود نیز انجام شد و در نهایت نمادهای استقلال و پرسپولیس پذیره نویسی شدند تا در آخرین روزهای سال ۱۴۰۰ شاهد تحقق یک رویای چندین و چند ساله در ورزش کشور باشیم.

یک خداحافظی مبهم و یک تاریخ سازی

رقابت‌های المپیک توکیو برای تیم ملی والیبال ایران به تلخ ترین شکل ممکن به پایان رسید. تیم ولادیمیر الکنو که در دو مسابقه ابتدایی خود مقابل لهستان قدرتمند و ونزوئلا به پیروزی رسیده بود، در سه بازی بعدی مقابل کانادا، ایتالیا و ژاپن شکست را پذیرا شد و از رسیدن به مرحله یک‌چهارم نهایی بازماند. بعد از حذف ایران از رقابت‌های المپیک توکیو شایعات زیادی درخصوص احتمال خداحافظی کاپیتان سعید معروف به گوش رسید؛ موضوعی که با انتشار پست اینستاگرامی معروف تایید شد تا والیبال ایران در سال ۱۴۰۰ شاهد خداحافظی یکی از بهترین های خود از تیم ملی باشد؛ البته در رشته های غیرفوتبالی یک اتفاق خوب هم رخ داد و مشکات الزهرا صفی تنیسور نوجوان ایرانی برای اولین بار در تاریخ تنیس ایران در بین ۱۰۰ تنیسور برتر دنیا قرار گرفت. مشکات ملی‌پوش با سابقه و با استعداد تیم ملی کشورمان قبلاً در رنکینگ ۲۱۸ جهانی قرار گرفته بود اما در سال ۲۰۲۲ موفق شد رتبه ۸۷ رنکینگ جهانی را به دست آورد. در ادامه این تاریخ سازی ها، تنیسور جوان کشورمان توانست جایگاه خود را در رنکینگ جهانی بهبود ببخشد. مشکات الزهرا صفی دختر تنیس باز ایران که پیش از این با قرار گرفتن در رنکینگ ۷۴ جوانان جهان تاریخ سازی کرده بود، دوباره توانست جایگاه خوبی در رنکینگ جهانی به دست آورد. او در رنکینگ اعلام شده در اول ماه مارس (۱۰ اسفند) صعود داشت و به رده ۷۳ آمد. او در این مدت در مسابقات سطح یک جوانان جهان شرکت کرده بود که حضور در این مسابقات توانست به بهبود جایگاه او در رنکینگ جهانی کمک کند. مشکات الزهرا صفی در مسابقات تور جهانی زیر ۱۸ سال تنیس شرکت کرد و نایب قهرمان شد و همین سبب شد نخستین ایرانی باشد که می تواند در رقابت های معتبر گرند اسلم جوانان شرکت کند. این بانوی تنیسور ایرانی همین طور توانسته مقام قهرمانی و مدال طلای رقابت‌های تور بین المللی تنیس زیر ۱۸ سال کیش را از آن خود کند.

پایان تلخ خوبان عالم

بیست و هفتم بهمن ماه شهاب عزیزی خادم با رای قاطع و هشت نفره اعضای هیئت رئیسه از سمت خود عزل شد تا تنها ۳۵۳ روز در این فدراسیون مدیریت کرده باشد.رئیس فدراسیون فوتبال که در شعارهای انتخاباتی خود وعده خادمی در فوتبال را داده بود هرگز نتوانست در قامت یک مدیر به فوتبال خدمت کند. او در این مدت با اشتباهات عجیب و غریب باعث شد تا فوتبال کشور به سراشیبی برود. از تحقق پیدا نکردن وعده های میلیون یورویی که شعار انتخاباتی وی بود تا پررنگ شدن حضور رمالان در سطح مدیریتی فوتبال کشور گرفته تا مشورت نکردن با افراد کاربلد فوتبال برای اجرای برنامه های فدراسیون اشتباهاتی بود که عزیزی خادم مرتکب آن ها شد و در نهایت هم با هشت رای از سمت خود برکنار شد تا دوران تاریک حضور ۳۵۳ روزه وی بر مدیریت فوتبال به پایان برسد. همه این اتفاقات در حالی رخ داد که ۱۱ماه پیش، شهاب‌الدین عزیزی‌خادم در حالی به ریاست فدراسیون رسیده بود که فوتبال ایران آشفته‌ترین روزها را پشت‌ سر می‌گذاشت. ماجرای قرارداد عجیب ویلموتس و شرایط بد تیم ملی موجب شده بود تا فدراسیون فوتبال ایران وارد منطقه بحرانی شود. به جز مشکلات دامنه‌دار داخلی، ماجرای تکراری اساسنامه فدراسیون و تایید آن از سوی فیفا هم مسئله ادامه‌داری بود که بعد از وصله پینه‌های زمان کفاشیان، بار دیگر پرونده‌اش باز شده بود. به این ترتیب، خطر تعلیق از سوی فیفا و سردرگمی داخلی، فوتبال ایران را به چالش کشیده بود؛ اما در نهایت شهاب‌الدین عزیزی خادم از دل یک انتخابات به عنوان رئیس فدراسیون انتخاب شد؛ مردی که در دوران ۱۱ماهه هدایتش، اتفاقات عجیب و غریب زیادی رخ داد؛ از یک سو، تیم ملی راحت‌ترین و آسان‌ترین صعود تاریخش به جام جهانی را جشن گرفت و از سوی دیگر، شایعات ارتباط فدراسیون فوتبال با جادوگران، هواداران فوتبال را شوکه کرده بود که در نهایت هم همین اتفاقات موجب عزل او شد؛ عزلی که البته صفت «موقت» را هم در کنارش می‌بینید و در اوایل سال جدید باید منتظر تصمیم نهایی مجمع باشیم!

جامعه ایران ۱۴۰۰

خبرها و اتفاقات تلخ اجتماعی در سال ۱۴۰۰ آن قدر گسترده بوده که باید برایش یک سالنامه نوشت اما تعداد خبرهای خوب و امیدبخش این سال هم کم نبود و نباید حضورشان را در کنار خبرهای تلخ کمرنگ کرد. در آخرین گزارش سال ۱۴۰۰ صفحه اجتماعی که به تعبیری آخرین گزارش قرن چهاردهم شمسی است، نگاهی انداخته ایم به مهم ترین اتفاقات اجتماعی یک سال اخیر.

جان باختن ۸۰ هزار هموطن در سه موج سنگین کرونا

فروردین ۱۴۰۰ با موج چهارم کرونا آغاز شد و در تابستان و زمستان هم موج های پنجم و ششم با سویه های دلتا و امیکرون گرفتارمان کرد. خبر تلخ این که آمار فوتی های کرونای ما از ۶۱ هزار نفر در ۲۹ اسفند ۱۳۹۹ به مرز ۱۴۰ هزار نفر تا روز گذشته رسید و این یعنی در سالی که گذشت ۸۰ هزار هموطن را به خاطر کرونا از دست دادیم.

تزریق امید با ۱۴۵ میلیون دوز واکسن

البته سال ۱۴۰۰ سال واکسیناسیون گسترده هم بود و با ۱۴۵ میلیون دوز واکسنی که وارد و تولید شد، توانستیم جلوی قتل عام بیشتر کرونا را بگیریم. مهیا شدن بستر واکسیناسیون زیر ۱۸ ساله ها هم مزید بر علت شد تا نگرانی مان نسبت به سلامت فرزندانمان کمتر شود. حالا ۷۵ درصد مردم دوز اول و ۶۶ درصد دوز دوم را زده اند اما هنوز هم باید آمار واکسیناسیون را بالاتر ببریم.

طرح جنجالی صیانت و سرانجام تصمیم عجیب شورای عالی

اما نمی شود از اتفاقات سال ۱۴۰۰ گفت و طرح صیانت از فضای مجازی را نادیده گرفت. ماجرای هشتادوپنجی شدن این طرح و بررسی آن در کمیسیون ویژه، ایرادات وزیر ارتباطات به کلیات طرح، انتقادهای رئیس مرکز ملی فضای مجازی و علنی شدن مخالفت رئیس مجلس با شیوه عملکرد کمیسیون صیانت، همه و همه در کنار کارزار میلیونی مخالفت مردم با آن، فعلا این طرح را در حالت اغما نگاه داشته تا ببینیم در سال آینده چه سرنوشتی برای آن رقم خواهد خورد.

صعود ۴۵ رتبه ای در شاخص جهانی نوآوری

باید از اتفاقات و دستاوردهای خوب علمی امسال هم بگویم: ارتقای ۴۵ رتبه‌ای جهانی در شاخص نوآوری، افزایش آمار بازگشت نخبگان مهاجرت کرده با ایجاد بسترهای مناسب اشتغال و حمایت، از سرگیری جلسات شورای عالی فضایی کشور و تقویت برنامه ها برای حرکت به سمت مدار ۳۶ هزار کیلومتری، افتتاح رصدخانه ملی و تلسکوپ ایران ساخت و البته تصمیمات مهم شورای عالی انقلاب فرهنگی برای تغییرات کنکور سراسری و افزایش میزان تاثیر سوابق تحصیلی.

تولد جامع ترین قانون مشوق فرزند آوری

تصویب و ابلاغ قانون جوانی جمعیت که راهکار مجلس برای کاهش نگرانی های جمعیتی کشور بود هم یک اتفاق اجتماعی مهم در سال جاری بود. قانونی که شامل جامع ترین مشوق ها برای ازدواج و فرزندآوری است، از جمله تامین مسکن دانشجویان متاهل، افزایش سه برابری یارانه فرزندان خانواده‌های دهک‌های پایین، حمایت ویژه از چندقلوها، تسهیلات مسکن برای تولد فرزند سوم به بعد، بیمه درمان زوج های نابارور، ممنوعیت تعدیل شدن نیروهای کار دارای سه فرزند و ...

بحران های آبی؛ از کم بارشی ها تا سدهای ترکیه

آسمان هم امسال میانه خوبی با ما نداشت و کاهش شدید بارندگی ها، مشکلات آبی مان را بیشتر کرد. سدسازی های ترکیه و خطر مرگ ارس، ابهامات درباره تامین حقابه هیرمند توسط طالبان، افزایش آمار دشت های بحرانی، فرونشست های متعدد و شکاف های زمین در نقاط مختلف کشور و ...، نگرانی ها درباره احتمال مشکلات معیشتی و کوچ اجباری ۳۷ میلیون نفر از نقاط خشک و بحرانی را تشدید کرد.

اعتبار بخشی به برگ سبز خودرو و کاهش هزینه های مردم

پلیس هم امسال کار بزرگی انجام داد و با همراهی دولت، اصلاحیه ای را به مجلس ارسال کرد تا برگ سبز به عنوان سند رسمی مالکیت خودرو شناخته شود و بخش قابل توجهی از هزینه نقل و انتقال خودرو در دفاتر اسناد رسمی حذف شود. اگرچه کارشکنی هایی برای جلوگیری از این اقدام مثبت در حال انجام است، اما مجلس قبل از مشخص شدن سرنوشت آن لایحه، در بودجه ۱۴۰۱ هم شرایط اجرایی شدن آن را به گونه ای دیگر فراهم کرد.

خودروهای ناایمن؛ وقتی کیسه های هوا باز نمی شود

تصادف زنجیره بهبهان هم اگرچه اتفاق تلخی بود اما باعث شد افکار عمومی و پلیس، در مقابل خودروسازان قد علم کنند و اتفاقاتی مانند عمل نکردن کیسه های هوا و کم شدن قطر آلیاژ خودروها رسانه ای شود.

حالا هم به گفته فرمانده ناجا، مقرر شده از سال آینده خودروهایی که فاقد ایمنی کافی نیستند شماره گذاری نشود.

مدارس مجازی؛ دانش آموزان تنبل شدند؟

برخلاف سال ۹۹، در سال ۱۴۰۰ باور به آموزش مجازی و اهمیت آن در جامعه تقویت شد و بسیاری از مدارس، معلمان، دانش آموزان و والدین خود را با آن تطبیق دادند اما این هم قابل کتمان نیست که نوپا بودن این الگوی آموزشی باعث افت کیفیت شدید تحصیلی در بین دانش آموزان شده و کار نظام آموزشی را در سال آینده سخت کرده است.

وعده رئیس جمهور برای رفع فقر مطلق

پایان بندی این گزارش سالانه مان را به مرور وعده ای اختصاص می دهیم که ثبت می کنیم که رئیس جمهور دولت سیزدهم، در سال ۱۴۰۰ وعده داد که تا چهار سال آینده، فقر مطلق را حذف خواهد کرد. با تحقق این وعده، بسیاری از مشکلات از جمله آسیب های اجتماعی، کمرنگ خواهد شد و به گفته آیت ا... رئیسی، دیگر هیچ هموطنی هم سر گرسنه بر بالین نخواهد گذاشت؛ به امید تحقق این وعده ... .

از واردات واکسن تا تولید ماهانه ۵۰ میلیون دوز

این که درهای بسته بازار جهانی واکسن به روی ما باز شد، یک دلیل مهم اش اتکا به توان فناوران داخلی برای تولید واکسن بود که به جهانیان ثابت کرد ایرانی ها می توانند نیاز خود را تامین کنند؛ با برکت، پاستوکووک، کووپارس، اسپایکوژن، فخرا، نورا و ... . هم اکنون ماهانه بیش از ۵۰ میلیون دوز واکسن توسط هفت تولید کننده در کشور تولید می شود و با افتتاح بزرگ ترین کارخانه تولید واکسن خاورمیانه، حالا ظرفیت صادراتی آن را هم داریم.

و امید به آینده...

به طور قطع سال ۱۴۰۰ وقایع فراوان پنهان و پیدای بیشتری در خود داشت که اکنون مجال بیان همه آن ها نیست اما تک تک ایرانی ها آن را چشیده و لمس کرده اند. در این میان محدودیت های معیشتی و بی ثباتی بازار اقلام ضروری که برای مردم نگرانی های پیاپی به دنبال دارد، شاید برخی نا امیدی ها از آینده را برای آن ها پدید می آورد. در عین حال آن ها امیدوارند و انتظار دارند سال جدید، سال شرایط بهتر اقتصادی و گشایش های معیشتی برای شان باشد.

بی‌نظمی‌های برقی

تابستان ۱۴۰۰ یک ماجرای روی اعصاب دیگر هم داشت و آن قطعی های مکرر و بدون برنامه در کشور بود. علاوه بر مردم، تولیدکنندگان هم از این وضعیت کلافه شدند و خسارت بسیاری دیدند، وزارت نیرو هم این بی تدبیری را پذیرفت و بابت آن عذرخواهی کرد. تلاش هایی هم برای افزایش ظرفیت تولید برق انجام شده اما کسی تضمین نداده است که تابستان ۱۴۰۱، برنامه خاموشی نداشته باشیم!

سایه روشن های سیاست در سال ۱۴۰۰

بی برو برگرد مهم ترین رویداد سیاسی سال ۱۴۰۰ ، انتخابات ریاست جمهوری بود. انتخاباتی که با حاشیه های زیادی همراه شد و در نهایت سید ابراهیم رئیسی توانست با کسب اکثریت آرا سکاندار جدید قوه مجریه شود. در این بین البته یکی از بحث برانگیزترین اتفاقات این انتخابات رد صلاحیت های گسترده شورای نگهبان نیز بود، رد صلاحیت های سخت گیرانه ای که چهره هایی نظیر علی لاریجانی رئیس ادوار قوه مقننه نیز نتوانستند مجوز ورود به کارزار انتخابات ریاست جمهوری را بگیرند. در این بین اما علی لاریجانی پیگیر رد صلاحیت خود شد و در دوئلی تمام عیار با سخنگوی شورای نگهبان به این اقدام شورای نگهبان اعتراض کرد و در نهایت نیز با انتشار جنجالی نامه رد صلاحیت لاریجانی این موضوع برای مدت ها به تیتر یک رسانه ها تبدیل شد.

سیاست نگاه به شرق

اما فارغ از انتخابات و حواشی جنجالی آن سیاست دولت سیزدهم در حوزه سیاست خارجی نیز مورد توجه بسیاری از کارشناسان و تحلیل گران سیاسی قرار گرفت. رئیسی در یک درنگ چند ماهه دور جدید مذاکرات هسته ای را از سر گرفت و مسئولیت تیم مذاکره کننده را که پیش از این در دستان سید عباس عراقچی بود، به علی باقری سپرد. علاوه بر مذاکرات هسته ای، سیاست جدید منطقه ای دولت سیزدهم و نگاه به شرق این دولت نیز قابل توجه بود. رئیسی در حالی که کمتر از صد روز از عمر دولتش سپری می شد به تاجیکستان سفر کرد. سفری که با یک اقدام تاریخی همراه شد و سران سازمان همکاری شانگهای با عضویت کامل کشورمان در این پیمان موافقت کردند. رئیسی در ادامه با امضای قرارداد سوآپ گازی سه ‌جانبه بین ترکمنستان، ایران و آذربایجان، سفر به روسیه و امضای تفاهم نامه های همکاری دوجانبه بین تهران – مسکو و همچنین سفر به قطر گام بلندی در ارتقای جایگاه ایران در بین قدرت های شرقی برداشت.

shut down تل آویو!

بی تردید یکی از مهم ترین رویداد های مهم ۱۴۰۰؛ تقابل تهران – تل آویو بود. تقابلی که با حمله رژیم صهیونیستی در واپسین روزهای آغاز سال به سایت های هسته ای نطنز و بعد ها تسای کرج آغاز شد و در ادامه با پاسخ مستقیم و غیر مستقیم ایران در هدف قرار دادن کشتی این رژیم به اوج خود رسید. ماجرا اما به همین جا ختم نشد و در این روزهای اخیر ایران در پاسخ به شهادت دو تن از پاسداران کشورمان در سوریه به دست رژیم صهیونیستی؛ مقر موساد در اربیل را هدف قرار داد. سال ۱۴۰۰ اما برای رژیم صهیونیستی به همین جا ختم نشد و با فاصله اندکی از حمله بالستیکی هوافضای سپاه به مقر موساد در اربیل، رسانه‌های این رژیم از حمله بی سابقه سایبری به نهادهای دولتی این رژیم خبر داده و اعلام کردند که همه سایت‌های وزارتخانه‌های دولتی این رژیم از کار افتاده‌ است.

گردش به چپ کارگزاران!

فضای سیاست داخلی و حزبی کشور نیز با اتفاقات غیر منتظره ای همراه بود. می توان خداحافظی غلامحسین کرباسچی پس از ۲۰ سال از دبیر کلی حزب سازندگی را از جمله این موارد غیر منتظره عالم سیاست دانست. خداحافظی که با تعطیلی روزنامه سازندگی وابسته به نهاد کارگزاران همراه شد و بسیاری از تحلیل گران آن را تغییر در رویکرد از راست به چپ دانستند. ابقای نبوی به ریاست ناسا نیز از دیگر حاشیه های اردوگاه اصلاح طلبی در روزهای پایانی سال ۱۴۰۰ بود. در حالی ریاست نبوی بر جبهه اصلاح طلبی تمدید شد که این چریک پیر اصلاحات کنشگری لازم در انتخابات ریاست جمهوری را نداشت و به باور رسانه ها و کارشناسان اصلاح طلب، نتوانست چهره منسجمی از این جریان در انتخابات ریاست جمهوری ارائه دهد. در این بین اما حضور کم رنگ مهدی کروبی در عرصه سیاسی و دیدار با چهره های مختلف اصلاح طلبی و حتی توصیه به شرکت در انتخابات از جمله وقایع قابل توجه امسال بود. اما فارغ از اردوگاه اصلاح طلبی، اردوگاه رقیب نیز که پیروزی در انتخابات را به دست آورده بود سال بی حاشیه ای را سپری نکرد و به عقیده تعدادی از کارشناسان سیاسی موضع منفعلانه احزاب و گروه های اصولگرایی در برخورد با دولت رئیسی، این زنگ خطر را به صدا در آورده که رفته رفته هویت سیاسی شان در دولت اصولگرای سیزدهم هضم شود.

خداحافظی اژه‌ای با «هیئت همراه»

قاضی القضاتی محسنی اژه ای و تکیه چهره ای از دل دستگاه قضا بر کرسی ریاست عدلیه نیز از مهم ترین رویداد های۱۴۰۰ بود. محسنی اژه ای همان مسیر تحول در مسیر دستگاه قضا را با شتاب بیشتری پی گرفت. وی در کنار حمایت از منتقدین دستگاه قضا، بازدید های متعدد از مراکز قضایی و دیدار های مختلف مردمی تاکید زیادی بر خلوت کردن بازداشتگاه ها و زندان ها داشت و در این مسیر گام های مهمی نیز توسط مدیران قضایی برداشته شد. در این میان حذف هیئت همراه در سفر های استانی از شاخص ترین اقدامات مهم رئیس جدید دستگاه قضا بود که با استقبال مردم و کاربران فضای مجازی همراه شد.

شفافیت حقوق آری، شفافیت آرا نه

به رغم پیگیری های چند باره بهارستان، سال ۱۴۰۰ هم نتوانست سد شفافیت آرای نمایندگان مجلس را بشکند. موضوعی که با انتقاد های فراوانی همراه شد. از سوی دیگر اما مجلس در روزهای پایانی سال ؛ گام مهمی در راستای شفافیت برداشت و ثبت ماهانه حقوق نمایندگان و مدیران مجلس در سامانه سازمان امور استخدامی را به تصویب رسانید.

جهاد تبیین مهم ترین رهنمود رهبری

در آخر اما باید گفت که بی برو بگرد « جهاد تبیین » مهم ترین کلید واژه ای بود که در سال ۱۴۰۰ رهبر انقلاب پیوسته و در بیانات متعدد خود بر آن تاکید داشتند و از اهمیت آن سخن گفتند. رهبر انقلاب در دیدار اخیر خود با خبرگان رهبری و در واکنش به تصویب بودجه چند ده میلیاردی مجلس برای جهاد تبیین نیز اعلام کردند « تخصیص بودجه سنگین برای جهاد تبیین کار غلطی است» ؛ موضوعی که حکایت از آن داشت که مخاطب سخنان ایشان تنها سازمان های فرهنگی و بدنه نخبگانی کشور نیستند و این مهم وظیفه یکایک مردم از هر قشر و با هر اندیشه ای است.