مسری‌تر، عفونی‌تر، واکسن‌گریزتر
«روزی نیست که خبری از کرونا منتشر نشود. حالا سویه جدیدی از ویروس کرونا به نام XE متولد شده است که در حال فتح کشور‌های جهان است و تا کنون در انگلستان، هند، ژاپن، چین و تایلند شایع شده است. نگران‌کننده‌تر این که سویه نوترکیب جدید ۱۰ درصد بیش از سویه‌های دیگر قدرت انتقال دارد و در انگلیس که آمار واکسیناسیون مناسبی دارد، شناسایی است. این یعنی بی‌توجهی به پروتکل‌های بهداشتی می‌تواند پیک بعدی یا پیک هفتم را در کشور ایجاد کند. هر چند XE هنوز در ایران شناسایی نشده است، با این حال کارشناسان معتقدند وقوع پیک هفتم با این سویه دور از انتظار نیست. به همین دلیل هشدار می‌دهند بهتر است در رعایت پروتکل‌های بهداشتی، واکسیناسیون و استفاده از ماسک بیشتر از قبل توجه شود؛ به خصوص این که این سویه هم مانند سویه امیکرون کودکان و نوجوانان را هدف قرار داده است که با بازگشایی مدارس و مراکز آموزشی احتمال افزایش ابتلا به این سویه را بیشتر هم می‌کند. در روز‌های گذشته تعداد مراجعه به بیمارستان‌ها هم افزایش پیدا کرده است و همه این‌ها می‌تواند تبدیل به زنگ خطری برای کشور باشد. به همین دلیل است که کارشناسان پیشنهاد می‌دهند بهتر است همه خود را برای وقوع احتمالی پیک هفتم آماده کنند.
از شش پیک گذشته درس بگیریم
آخرین اخبار از مصوبه‌های ستاد ملی مبارزه با کرونا به روز گذشته برمی‌گردد. دیروز بعد از جلسه قرارگاه ستاد ملی کرونا احمد وحیدی، وزیر کشور، درباره دز سوم واکسن گفت و تاکید کرد، مبنای محاسبه و تصمیم‌گیری در سامانه هوشمند کرونا از این به بعد تزریق دز سوم واکسن کروناست که در سامانه مدیریت هوشمند هم ثبت شده است و تصمیم‌گیری درباره اصناف، کارکنان و رانندگان با توجه به تزریق سه دز واکسن سنجیده می‌شود. این تصمیم البته در شرایطی است که هنوز بسیاری از ادارات، سازمان‌ها و ارگان‌ها به سامانه مدیریت هوشمند متصل نشده‌اند. شاید به همین دلیل است که مهلت یک‌ماهه برای پیوستن به این سامانه در نظر گرفته شد. طبق تصمیم‌گیری ستاد دانش‌آموزان باید همچنان در مدرسه حاضر شوند و هیچ محدودیتی هم درباره شب‌های احیا جز با رعایت پروتکل‌های بهداشتی اعمال نشد. تجربه وقوع پیک‌های پیش از این، اما در کشور ناراحت‌کننده است. هنوز شنیدن آمار مرگ ۷۰۹ شهروند در یک روز و پیک پنجم کرونا دل را به درد می‌آورد. به همین دلیل است که عشرتی توضیح می‌دهد برای وقوع پیک هفتم باید آماده بود. او پیشنهاد می‌دهد دانشمندان دست‌به‌کار شوند و درباره اپیدمیولوژی ویروس در کشور به صورت جامع تحقیق و بررسی کنند؛ چرا که به نظر می‌رسد بررسی رفتار ویروس در کشور به فراموشی سپرده شده است. او می‌گوید باید بررسی شود پوشش واکسیناسیون تا چه میزان بر ایمن‌شدن جامعه تاثیرگذار بوده و حال که چند ماهی از واکسیناسیون گذشته است، سطح ایمنی شهروندان در چه شرایطی قرار دارد. پس از آن باید بررسی شود که آیا باید تزریق دز سوم با جدیت بیشتر دنبال شود یا این که نه تزریق دز چهارم هم پیشنهاد شود؟ این اپیدمیولوژیست معتقد است با توجه به نتایج این تحقیقات مدیران باید تصمیم مناسب را بگیرند.
از نظر قادری هم باید نگاه جدی‌تری به واکسیناسیون در کشور شود. او پیشنهاد می‌دهد دولت از شهروندان بخواهد تا دز سوم واکسن خود را هم تزریق کنند. تشویق مردم برای تزریق دز سوم از نظر این اپیدمیولوژیست می‌تواند باعث افزایش ایمنی شود. او توضیح می‌دهد در حال حاضر اعمال محدودیت‌ها دیگر چاره کار نیست و توضیح می‌دهد محدودیت‌ها در همه کشور‌ها برداشته شده است و اعمال آن هم در ایران جواب نمی‌دهد. رعایت پروتکل‌های بهداشتی، اما همچنان باید جدی گرفته شود. قادری، اما به نکته مهمی اشاره می‌کند و توضیح می‌دهد که شهروندانی که سه دز واکسن را تزریق کرده‌اند یا پیش از این به بیماری کرونا مبتلا شدند، دیگر از ماسک استفاده نمی‌کنند؛ چرا که تصور می‌کنند دیگر به بیماری کرونا مبتلا نمی‌شوند. حال این که تولد سویه جدید در انگلستان که شرایط واکسیناسیون خوبی هم دارد، نشان می‌دهد افراد همچنان باید از ماسک استفاده و فاصله‌گذاری اجتماعی را رعایت کنند. به جز این، اما مهم‌ترین نکته از نظر این اپیدمیولوژیست به سیستم بهداشتی برمی‌گردد. بیماریابی باید از سر گرفته شود تا پیک هفتم کرونا هزینه بیشتری به جامعه تحمیل نکند.
این زیرسویه خطرناک
اسامی جهش‌های ویروس کرونا در دو سال گذشته این قدر زیادند که هم تعداد و هم نامشان از یاد رفته، اما هر لحظه و هر ثانیه ویروس کرونا ممکن است یک جهش داشته باشد که البته همه آن‌ها از طرف سازمان جهانی بهداشت به عنوان جهش بحرانی نامگذاری نمی‌شود. اگر جهش‌های قبلی ویروس کرونا در کشور‌های آفریقایی و آمریکای لاتین که واکسیناسیون در آنجا انجام نگرفته بود، شناسایی می‌شد حالا، اما سویه جدید از جهش امیکرون در انگلستان کشف شده است.
به همین دلیل ابراهیم قادری، اپیدمیولوژیست، این سویه را خطرناک می‌داند. او به ما می‌گوید پوشش واکسیناسیون در انگلیس خوب است و اگر سویه‌ای جدید در این کشور شناسایی شده یعنی ویروس کرونا حالا در بدن افرادی که واکسن تزریق کرده‌اند، جهش پیدا کرده است. جهش ویروسی در بدن میزبانی که در برابر ویروس واکسینه‌شده نشان می‌دهد اولا سرعت انتقال ویروس افزایش پیدا کرده است و ثانیا سویه‌های کرونا به مرور زمان در برابر واکسیناسیون مقاوم شدند. همه این‌ها می‌تواند تهدیدی برای مدیریت و مقابله با بیماری کرونا در جهان باشد. افزون بر این سازمان جهانی بهداشت درباره عفونی‌تربودن این سویه نیز هشدار داده است.
سویه XE از ترکیب دو زیرسویه BA.۱ و BA.۲ سویه امیکرون به وجود آمده است. از عمر سویه XE حدود سه ماه می‌گذرد. بابک عشرتی، همه‌گیرشناس، به ما می‌گوید هنوز مشخصات دقیقی از این سویه کشف نشده است، اما سرعت انتقال این سویه جدید حدود ۱۰ درصد بیشتر از امیکرون است. آن طور که آژانس امنیت سلامت انگلستان منتشر کرده است، تنها حدود ۶۵۰ مورد قطعی مبتلا به این سویه در این کشور کشف شده و همین تعداد ابتلای کم باعث ناشناخته‌ماندن بیشتر این سویه است. با این حال، اما با شیوع XE حدود هفت درصد تعداد بستری‌ها افزایش پیدا کرده است. علائم ابتلا به سویه XE مانند دیگر ویژگی‌های امیکرون است یعنی علائمی شبیه سرماخوردگی مانند تب، سرفه، آبریزش بینی، عطسه و سرفه در این سویه هم دیده می‌شود. نگرانی‌ها، اما درباره این سویه زمانی بیشتر می‌شود که بدانیم همین چند روز پیش اولین ابتلا به سویه نوترکیب جدید در ژاپن شناسایی شد. دو روز قبل هم سازمان جهانی بهداشت درباره شیوع موجی جدید در جهان با سویه XE هشدار داد. سازمان جهانی بهداشت هشدار داده است XE انتقال‌پذیرترین سویه در جهان است. در حال حاضر در کشور‌های انگلیس، ژاپن، تایلند، چین و هند XE شناسایی شده است.
پیک هفتم نزدیک است
آن طور که کارشناسان معتقدند پیک ششم کرونا در کشور در حال فروکش‌کردن است، اما هر فردی که در ایران به بیماری کرونا مبتلا می‌شود به یکی از دو زیرسویه امیکرون یعنی BA.۱ و BA.۲ مبتلاست؛ به دو زیرسویه‌ای که اتفاقا از ترکیب آن‌ها سویه جدید یعنی XE متولد شده است. به اضافه این که سویه جدید در کشور‌های آسیایی مانند هند و چین شناسایی شده و ممکن است به زودی وارد کشور هم شود. با وجود این، اما هنوز موردی از سویه نوترکیب جدید در کشور شناسایی نشده است. هر چند کارشناسان احتمال کشف آن را مانند دیگر سویه‌ها در کشور غریب و عجیب نمی‌دانند و حتی پیش‌بینی می‌کنند که سویه جدید می‌تواند منجر به وقوع پیک هفتم در کشور شود.
از نظر عشرتی البته قضاوت درباره وقوع پیک هفتم زود است. این اپیدمیولوژیست توضیح می‌دهد درست است در روز‌های گذشته مراجعه به بیمارستان‌ها و مراکز درمانی افزایش پیدا کرده است، اما بررسی دقیق‌تر در این باره نیاز به زمان بیشتری دارد. از نظر قادری هم باید درباره احتمال وقوع پیک هفتم تامل بیشتری کرد. او احتمال افزایش مراجعه به مراکز درمانی را به دو عامل بستگی می‌دهد و توضیح می‌دهد افزایش مراجعه یا به خاطر تعطیلات نوروز و مراجعه‌نکردن افراد به بیمارستان‌هاست یا این که تاثیرگرفته از سفر‌های نوروزی است. به همین دلیل اظهار نظر درباره وقوع پیک هفتم در کشور را زود می‌داند، اما وقوع آن را عجیب نمی‌داند.
زنگ هشدار افزایش ابتلا
شرایط ابتلا به بیماری در کشور به نظر ثابت می‌رسد. هر چند علیرضا زالی هفته گذشته درباره افزایش حدود ۴۶ درصدی مراجعان به بیمارستان‌های تهران گفته بود. وضعیت رنگ‌بندی در کشور، اما ثابت نیست. در آخرین اخبار منتشرشده درباره وضعیت رنگ‌بندی در کشور، یعنی در ۱۹ فروردین‌ماه حدود ۳۴ شهر در وضعیت قرمز قرار داشتند. تعداد شهر‌های قرمز در ۱۲ فروردین‌ماه حدود ۳۶ شهر بود. شاید به ظاهر تعداد شهر‌ها کاهش پیدا کرده است، اما در ۱۹ فروردین‌ماه تعداد شهر‌های نارنجی به‌یکباره افزایش پیدا کرد. تعداد شهر‌های نارنجی در ۱۲ فروردین حدود ۵۹ شهر بود. این تعداد در ۱۹ فروردین افزایش یافت و به ۶۹ شهر در وضعیت نارنجی رسید. نقطه خطری که می‌تواند دوباره نقشه کشور را به رنگ بحرانی قرمز تبدیل کند. این، اما تنها مشکل بزرگ این روز‌های کشور نیست.
تحقیقات اندکی درباره سویه XE انجام شده است، اما محققان تاکید کردند این سویه هم مانند سویه امیکرون کودکان را بیشتر از بزرگسالان هدف قرار می‌دهد. حمیدرضا جماعتی، دبیر کمیته علمی کشور، از افزایش ۲۰ درصدی مراجعه بیماران سرپایی در کشور سخن به میان آورده است. او توضیح داد به همین دلیل باید واکسیناسیون دانشجویان و دانش‌آموزان و به‌ویژه افرادی که در گروه سنی پنج تا ۱۱ سال قرار دارند با جدیت بیشتری دنبال شود. او هشدار داد در آینده‌ای نزدیک شاهد افزایش موارد بستری و نیز میزان مرگ‌ومیر در کشور خواهیم بود.
قادری، همه‌گیرشناس توضیح می‌دهد هشدار‌ها درباره وقوع پیک هفتم یا افزایش آمار جدی است؛ چرا که نمره رعایت پروتکل‌های بهداشتی در کشور پایین و حدود ۵۱ درصد است و بسیاری از شهروندان هم به دلیل گرما یا بی‌توجهی ماسک به صورت نمی‌زنند و همه این‌ها می‌تواند احتمال وقوع موج جدید را بیشتر کند.»
