مخدر‌های جدید در بازار ایران
این گزارش به قدرت کانابیس اشاره می‌کند که در ۲ دهه گذشته، در بخش‌هایی از جهان ۴ برابر بیشتر شده و در دوران همه‌گیری کرونا در تحقیقی که در ۷۷ کشور انجام شده، ۴۲ درصد اظهار کرده‌اند که مصرف کانابیس در کشورشان افزایش داشته است. برآورد شده بیش از ۱۱ میلیون نفر در جهان مخدر تزریق می‌کنند که نیمی از آن‌ها به هپاتیت C مبتلا هستند. مواد شبه افیونی همچنان بیشترین بانی ابتلا به بیماری‌های مربوط به مصرف موادند.
بازار‌های مواد‌مخدر بعد از اختلال اولیه، با همه‌گیری ویروس کرونا، سریع به‌کار خود ادامه دادند. حمل‌ونقل مواد‌مخدر چشمگیر شد و مسیر‌های آبی و زمینی مورد استفاده برای قاچاق و هواپیما‌های شخصی قاچاقچی‌ها بازار را داغ نگه داشت. مقاومت بازار‌های مواد‌مخدر در طول همه‌گیری نشان داد قاچاقچیان می‌توانند به سرعت با شرایط تغییر یافته سازگار شوند. تعداد مواد روانگردان جدید نوظهور در بازار جهانی از ۱۶۳ در سال ۲۰۱۳ به ۷۱ در ۲۰۱۹ کاهش پیدا کرده است، اما این به‌معنای مصرف کمتر نیست. تأثیر همه‌گیری کووید ۱۹ بر مواد‌مخدر کامل شناخته نشده، اما شرایط اقتصادی آنقدر است که کشت مواد‌مخدر برای جوامع شکننده و فقیر همچنان جذاب باشد. بد نیست بدانید مخدر‌های صنعتی یا توهم‌زا در کشور‌های جنوب شرق آسیا تولید و روزانه وارد بازار مصرف کشور‌ها ازجمله ایران می‌شوند. اما چه مواد‌مخدری در این سال‌ها به بازار وارد شده و با چه قیمت‌هایی؟
مخدر‌های جدیدی وارد ایران شده‌اند؟
کارشناسان معتقدند مخدر جدیدی وارد کشور نشده و اسامی جدید در بازار همان موادی است که همیشه وجود داشته است و فقط با نام جدید بازارشان گرم می‌ماند. اما این نام‌های تازه‌تر در دست جوان‌تر‌ها کدام است؟
۲ ماده شبه‌افیونی که بیشترین استفاده را برای درمان اختلالات مصرف مواد شبه افیونی دارند، متادون و بوپرونورفین، در ۲ دهه اخیر بیشتر در دسترس بوده‌اند. میزان در دسترس این مواد برای مصرف پزشکی از سال ۱۹۹۹، ۶ برابر شده، از ۵۵۷ میلیون دوز در روز به ۳ هزار و ۳۱۷ میلیون تا سال ۲۰۱۹ رسیده است.
داستان‌های اکستازی هنوز از ذهن و دامن خانواده‌ها پاک نشده بود که سر و کله مخدر توهم‌زایی در بازار ایران، خصوصا در مناطق شرقی پیدا شد؛ مخدری در بسته‌هایی با عکس هنرپیشه‌های هندی و پاکستانی که به شکل آدامس، پاستیل و پودر‌هایی با طعم نعنا و خوشبوکننده دهان وارد شده. آدامس‌هایی که راحت می‌شود مثل سیگار از مغازه خرید؛ خوشبوکننده پان. پان پراگ - اگرچه این بار با اسم دیگری وارد شده، اما ترکیبی شبیه همان ناس دارد؛ مخدری که از افغانستان، پاکستان و هند وارد می‌شود. این مخدر با قیمتی بین ۵۰ تا ۳۰۰ تومان به فروش می‌رسد.
یکی از موادی که این سال‌ها به ایران آمده ماده مخدر «نخ» است که هنوز در طبقه‌بندی مواد‌مخدر قرار نگرفته و زیرپوشش مواد غذایی و خوراکی وارد کشور می‌شود. از این‌رو با مأموران زبده و سگ‌های تربیت شده هم تشخیص داده نمی‌شود و بسیاری از خانواده‌ها حتی مصرف این مواد را اعتیادآور نمی‌دانند. سوداگران مرگ به تازگی به «برنز» و «نخ» روی آورده‌اند. مخدر برنز روی یخ تبخیر و پس از آن استنشاق می‌شود. نخ نیز با خراش روی پوست جذب بدن افراد می‌شود. نخ شبیه «برنج خوراکی سوخته» است و تکه‌های بزرگ آن با پیچیدن دور سیگار توسط معتادان استعمال می‌شود. گفته می‌شود برنز و نخ از تایلند وارد ایران شده است.
«کمیکال» یا «شیمیایی» روانگردان دیگری است که بین نوجوانان شایع شده. ترکیبی از ماری‌جوانای سنتی و مواد شیمیایی دیگر. پیامد استفاده از آن فلج موقت بدن، تشنج تا تجربه نزدیک به مرگ است و گرمی ۸۰ هزار تومان می‌توان خرید. فروشندگان سراوان آن را ۵۰ هزار تومان می‌فروشند و هرکسی بکشد فقط بی‌حال می‌شود که این هم به‌خاطر مرگ موشی است که در ترکیبات کمیکال‌های ایرانی است. گفته شده سال ۱۳۸۸ به ایران وارد شده و استفاده طولانی مدت از آن خطرناک است.
تأثیر ممنوعیت کشت خشخاش در افغانستان بر ایران
در ۲ دهه گذشته کشت مواد‌مخدر در افغانستان ۵۰ برابر یا بیشتر شده است. طالبان در ۸ ماه گذشته که به قدرت رسیده از طریق عوارضی که از شبکه‌های مافیایی مواد‌مخدر دریافت کرده سالانه ۵ میلیارد درآمد داشته است. با این حال خبر می‌رسد کشت خشخاش از سوی طالبان ممنوع شد، ممنوعیتی که برای نخستین‌بار نبود که اتفاق می‌افتاد. یک‌بار دیگر نیز در سال ۲۰۰۰ حدود ۹۰ درصد از کاشت خشخاش در افغانستان متوقف شده بود.
مسئله‌ای که باعث شد قیمت تریاک افزایش پیدا کند و تزریق هروئین بالاتر برود و مرگ‌ومیر میان معتادان بیشتر شود. بازار، متقاضی آمپول‌های نورجیزک و تمجیزک و به‌دنبال آن متامفتامین‌ها شد. از میان مصرف‌کننده‌ها آن دسته که وضع مالی بهتری داشتند آن را تهیه کردند، گروهی که توانایی تهیه آن را نداشتند به سمت مراکز درمان رفتند. ولی بودند کسانی که با تغییر الگوی مصرف، مواد ارزان‌تر را جایگزین کردند. از سویی دارو‌هایی از قبیل اکسی‌کدون، کدئین ترامادول و... متقاضی پیدا کرد و اعتیاد به این دارو‌ها بیشتر شد. گفته می‌شود اگر قرار باشد این تجربه تکرار شود، شاید بد نباشد که به توصیه کارشناسان سیستم مبارزه با مواد‌مخدر شبکه درمانی خود را گسترش داده و برنامه‌های کاهش آسیب با سرعت بیشتری پیگیری شود. شاید لازم باشد تغییر کشت در کشاورزی افغانستان شکل بگیرد و کشت دانه‌های روغنی، کلزا، گندم، جو و جایگزین خشخاش شود. هرچند شرایط در افغانستان با ۵ میلیون معتاد چندان ساده نیست و آسیب‌پذیری کشور بیشتر خواهد شد.
