آیا روانگردانها پاسخی برای حل بحران سلامت روان هستند؟
موادی مانند کتامین، ال‌اس‌دی و سیلوسایبین که به ایجاد حالت‌های غیرعادی هوشیاری می‌انجامند، از جملۀ این روانگردانها هستند و اکنون پژوهشگران در حال تحقیق روی این موضوع هستند که آیا این مواد می‌توانند در کنار روان‌درمانی برای درمان بیماران دچار ناراحتی‌های روحی مؤثر باشند یا خیر.
دکتر دیوید اریتزو، مدیر بالینی مرکز تحقیقات روانگردان در امپریال کالج لندن یکی از این پژوهشگران است که به همراه تیمش در حال بررسی مزایای بالقوه استفاده از دارو‌های روانگردان در درمان بیماران مبتلا به بیماری‌های روانی است.
به گفتۀ او این طور نیست که لزوماً مشکلی در درمان‌های فعلی وجود دارد؛ اما آنها محدود هستند و بیش از یک سوم افراد اصلاً به درمان‌های موجود پاسخ نمی‌دهند.
این تحقیقات در حالی انجام می‌شود که به گزارش سازمان جهانی بهداشت، اختلالات سلامت روان در ۱۰ سال گذشته در سراسر جهان افزایش داشته است و بنا به این گزارش، ۸۴ میلیون نفر در کشور‌های اتحادیه اروپا دچار اختلالات سلامت روان بوده‌اند.
بر اساس برآوردها، اختلالات سلامت روان سالانه حدود ۶۰۰ میلیارد یورو برای کشور‌های عضو اتحادیه اروپا هزینه دارد.
منشا روانگردانها
اصطلاح روانگردان از واژه یونانی «psyché» به معنای «روح یا ذهن» و «dēloun» به معنای «مشاهده کردن» یا «آشکار کردن» گرفته شده است؛ بنابراین می‌تواند به معنای «آشکار کردن روح» یا «باز کردن ذهن» باشد.
این مواد شامل ترکیباتی هستند که می‌تواند فرآیند‌های شناختی را تغییر دهند و اثرات توهم‌زا ایجاد کنند. آنها همچنین می‌توانند مانند سیلوسایبین از طبیعت بیایند و در آزمایشگاه سنتز شوند. ال‌اس‌دی شناخته‌شده‌ترین روانگردان است که توسط شیمیدان سوئیسی آلبرت هافمن در سال ۱۹۳۸ ساخته شد.
روانگردانها برای مدت طولانی بخشی از فرهنگ بشر بوده‌اند. در نقاشی‌های غار‌های شمال آفریقا که مربوط به ۷ هزار سال پیش از میلاد است، استفاده انسان از سیلوسایبین ثبت شده است.
همچنین مردم بومی ساکن آمازون از ۹۰۰ سال پیش از میلاد از دمنوش روانگردان «آیاهواسکا» در مراسم شمنی استفاده می‌کنند.
عصر جدیدی در پزشکی روانگردان
مطالعه روانگردانها به عنوان یک گزینه درمانی برای سلامت روان، موضوع جدیدی نیست. از دهه ۱۹۵۰میلادی ال‌اس‌دی به دلیل اثرات درمانی بالقوه‌اش در آمریکا و اروپا مورد بررسی قرار گرفت. در آن زمان ۴۰ هزار بیمار به وسیله روانگردانها تحت درمان قرار گرفتند و هزار مقاله علمی نوشته شدند.
اما همه این‌ها در سال ۱۹۷۰ میلادی و پس از اینکه قانون دارو‌های کنترل‌شده و قانون جامع کنترل و پیشگیری از سوء مصرف مواد مخدر به تصویب رسید، متوقف شدند. بر اساس این قانون، مواد روانگردان با توجه به استفاده پزشکی از آنها، احتمال سوء استفاده، سطح ایمنی همچنین پتانسیل آنها در ایجاد وابستگی، در پنج گروه مختلف طبقه‌بندی شدند.
در چهارچوب این دسته‌بندی، دارو‌های روان‌گردانی مانند ال‌اس‌دی در گروه یک قرار گرفتند که شامل دارو‌هایی می‌شدند که نمی‌شد از آنها استفادۀ پزشکی کرد و دارای پتانسیل بالایی برای سوء استفاده بودند.
طبقه‌بندی مواد در این پنج گروه همچنین باعث شد که مؤسسه ملی سلامت روان آمریکا که اصلی‌ترین ارائه‌دهنده کمک‌های مالی برای انجام تحقیقات روی روانگردانها بود، ارائه این کمک‌ها را متوقف کند.
با این حال مطالعات روی روانگردانها در دهه گذشته از سر گرفته شد.
آیا روانگردانها جایگزین درمان‌های فعلی می‌شوند؟
از نظر دکتر دیوید اریتزو نمی‌توان گفت که روانگردانها بهتر از درمان‌های فعلی هستند بلکه باید به محدودیت‌های موجود در راه‌حل‌هایی که واقعاً به بیمار ارائه می‌شود، اشاره کرد.
به گفتۀ او درمان‌های فعلی عمدتا در دهه ۸۰ توسعه یافتند و از آن زمان تاکنون، بیشتر دارو‌هایی که برای درمان مشکلاتی همچون افسردگی، اضطراب و استرس تجویز شده‌اند، در واقع همان دارو‌ها با کمی اصلاح در ترکیباتشان هستند.
از نظر دکتر دیوید اریتزو، یکی از موضوعات مهم در حال حاضر این است که دارو‌هایی که به کمک علم پزشکی توسعه یافته‌اند، در دسترس همه بیماران نیازمند به آنها باشند و برای تحقق چنین چیزی نیز لازم است که این دارو‌ها وارد سیستم بهداشت عمومی شوند نه اینکه تنها در اختیار بیماران کلنیک‌های خصوصی گران قیمت باشند.
با این حال اریتزو مراقب است که پیش از نهایی شدن تحقیقاتش، نتیجه‌گیری نکند. او تاکید می‌کند که آنها هنوز در مرحله آزمایش و تحقیق دربارۀ این روانگردانها هستند.
او می‌گوید که پیش از اینکه این دارو‌ها در دسترس عموم قرار بگیرند، باید نتیجه آزمایشات فاز سوم بررسی شوند تا مشخص گردد که آیا واقعاً به اندازه کافی خوب کار می‌کنند و ایمن هستند یا خیر.
اگرچه اریتزو بیان هر سخنی پیش از نهایی شدن تحقیقات را اشتباه می‌داند، اما می‌گوید که تا اینجای کار نتایج زیادی به دست آورده‌اند که بسیار امیدوارکننده هستند.
