"کمبود و گرانی دارو" پشتِ دیوار بلند حاشا
دارو یکی از ارکان بهداشت و درمان هر کشوری را تشکیل می‌دهد و در واقع هرگونه تغییر در میزان دسترسی بیماران و تغییر قیمت آن می‌تواند اثرات جبران ناپذیری بر جامعه و نظام سلامت بگذارد. سراسر سال گذشته موضوع کمبود دارو، نایابی و گرانی آن کاملا مشهود و تأثیر بسیار زیادی را روی بیماران به ویژه بیماران خاص گذاشت. در واقع کمبود دارو به گفته برخی داروسازان در ۱۰ تا ۱۵ سال اخیر بی‌سابقه بوده است. تشکیل صف‌های طولانی در مقابل برخی از داروخانه‌ها و اظهارات داروسازان مؤید این موضوع بوده است.
از سوی دیگر هر از گاهی انجمن‌های مرتبط با بیماران خاص یا نادر از کمبود‌های دارو بیماران خود می‌گفتند. کمبود دارو‌های کرونا و بعضا آنتی‌بیوتیک‌ها و سرم‌های قندی-نمکی نیز در هر پیک کرونا به اوج خود می‌رسید از سوی دیگر قیمت دارو‌ها حتی دارو‌های ساده و معمولی نیز با افزایش خیره‌کننده‌ای روبه‌رو شد.
بازار دارویی کشور در حالی سال ۱۴۰۱ را آغاز کرد که همچنان کمبود‌های دارویی و گرانی آن‌ها محسوس بود. همچنین، اما و اگر‌های حذف ارز چهار هزار و ۲۰۰ تومانی نیز به نگرانی‌ها در این مورد دامن می‌زد با این حال این موضوع هر بار از سوی وزارت بهداشت تکذیب شد.
اظهارات متناقض مدیران وزارت بهداشت در مورد قیمت دارو
در یک نمونه «بهرام دارابی» رئیس سازمان غذا ودارو در فرودین ماه از افزایش ۶ برابری قمیت دارو‌های وارداتی و ۳۰ تا ۱۰۰ درصدی دارو‌های تولید داخل خبر داد که این موضوع همان روز از سوی محمد هاشمی رئیس مرکز روابط عمومی وزارت بهداشت تکذیب شد.
همچنین «مهدی رضایی» معاون معاون بیمه و خدمات سلامت سازمان بیمه سلامت از افزایش گرانی ۴۰ درصدی ۵۶۰ قلم دارو خبر در سال قبل خبر داد. به گفته وی سازمان‌های بیمه‌گر در ابتدای سال موظف شدند تنها ۱۵ درصد افزایش قیمت دارو را تعهد کنند، متاسفانه برای پوشش افزایش قیمت بیش از ۱۵ درصد امکانات اعتباری وجود نداشت.
با این حال این موارد از سوی وزارت بهداشت به دولت قبل نسبت داده شد و در نهایت هاشمی در این رابطه اظهار کرد: ما تاکید داریم که اخبار غیرواقعی افزایش ۶ برابری قیمت دارو صحت ندارد و تکرار این موارد فقط می‌تواند اذهان عمومی را مشوش کند.
این گفته‌ها در حالی بود که نمایندگان مجلس نیز به انتقاد از انفعال وزارت بهداشت در برابر گرانی دارو پرداختند. صدیف بدری در این رابطه گفت: دهک‌های پایین جامعه، بازنشستگان و سالمندان به مراتب بیشتر از سایر اقشار در معرض بیماری هستند و بیشترین آسیب را از آشفتگی بازار دارو می‌بینند. آیا می‌دانید بسیاری از بیماران بی‌بضاعت هنگام تهیه نسخه، وقتی با قیمت آن مواجه می‌شوند، از دریافت دارو صرف نظر می‌کنند؟
با این حال دارایی رئیس سازمان غدا و دارو در آخرین نشست خبری خود هرگونه گرانی دارو را تکذیب کرد و گفت: افزایش قیمت چند قلم دارو را نمی‌توان به کل بازار دارویی کشور تعمیم داد، چرا که این افزایش قیمت شاید مشمول ۵ درصد بازار دارویی کشور باشد. پیش از او نیز هاشمی اخبار گرانی دارو را بزرگنمایی برخی رسانه‌ها دانسته بود. از سوی دیگر بهرام عین‌اللهی وزیر بهداشت نیز پس از جلسه‌ای با اعضای کمیسیون بهداشت و درمان با اشاره به تصمیم دولت و مجلس نسبت به عدم تغییر قیمت دارو ادعا کرد که دارو حداقل افزایش قیمت را در چند ماه اخیر داشته و نمودار‌ها هم بیانگر این موضوع است.
وی همچنین در جای دیگری گفته بود که در کشور مشکل گرانی دارو وجود ندارد و با توجه به تأمین ارز برای مواد اولیه و دارو، تولید داخلی دارو تقویت می‌شود. در مورد دارو‌های ضروری، هیچ مشکلی نیست و شاید در مورد مکمل‌های تقویتی خارجی که دارای مشابه داخلی هستند، مشکلاتی وجود داشته باشد، اما در حوزه دارو‌های تولید داخل که نیازی به واردات مشابه خارجی آن نیست، مشکلی وجود ندارد.
با این حال محمد علی محسنی بندپی عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی در رابطه با اظهارات مدیران وزارت بهداشت گفت: وزارت بهداشت ادعا می‌کند که دارو گران نشده است. حقیقت ماجرا این است که دارو‌ها گران شده و این گرانی و تورم را می‌توان با پوست و گوشت خود لمس کرد. رئیس سازمان غذا و دارو تاکید می‌کند دارو گران نشده است، اما چرا مردم از گرانی دارو معترض هستند؟
سخنگوی دولت هم به کمک وزارت بهداشت شتافت
این تنها مسئولان وزارت بهداشت نبودند که هرگونه افزایش قیمت دارو را تکذیب کردند، بلکه سخنگوی دولت علی بهادری جهرمی نیز به کمک آنان شتافت و در سخنانی مطرح کرد که کمیسیون مربوطه باید مجوز افزایش قیمت دارو را صادر کند که این کمیسیون چنین کاری را انجام نداده است.
با این حال محمد مخبر در نامه‌ای به بهرام عین‌اللهی جو حاکم بر وضعیت دارویی کشور را بد و نگران کننده توصیف کرد و خواستار رسیدگی وزارت بهداشت به این مسأله شد تا نفر دوم دولت نیز عملا بر موضوع گرانی دارو صحه بگذارد.
کمبود دارو و اظهارات متناض دیگر
این تنها موضوع قیمت دارو نیست که وزارت بهداشت را به تناقض گویی انداخته است. در ماه‌های گذشته برخی از اقلام دارویی به ویژه دارو‌های مصرفی بیماران خاص، نایاب یا کمیاب شد. امری که به گفته نایب رئیس انجمن داروسازان ایران همچنان ادامه دارد.
با این حال وزارت بهداشت این موضوع را نیز همچون افزایش قیمت دارو تکذیب می‌کند. بهرام عین‌اللهی هفته گذشته در حاشیه سفر خود به قزوین گفت که ۳ میلیارد دلار ارز دارو اختصاص پیدا کرده است و بر همین اساس امسال کمبودی در حوزه دارو وجود نخواهد داشت. این اظهارات عین‌اللهی در حالی است که پیش از آن بهادری جهرمی سخنگوی دولت از اختصاص یک میلیارد دلار ارز دارو به وزارت بهداشت خبر داده بود.
نگاهی به شبکه‌های مجازی مانند توئیتر و گشتی در میان داروخانه‌ها و بازار‌های غیررسمی (سیاه) هم نشان می‌دهد که موضوع کمبود دارو بسیار جدی‌تر از گفته‌های مقامات وزارت بهداشت است، چنانکه حتی همایون سامه‌یح نجف آبادی در گفت‌وگویی با ایلنا اظهار کرد: برخی دارو‌ها بسیار کمیاب شده است به طوری که مردم برای تهیه یک نسخه معمولی باید به چندین داروخانه مراجعه کنند.
از سوی دیگر مسعود پزشکیان دیگر نماینده مجلس نیز پیش بینی کرد که گرانی و کمبود دارو همچنان وجود خواهد داشت.
ریشه موضع‌گیری‌های وزارت بهداشت کجاست؟
با توجه به موضع‌گیری‌های وزارت بهداشت باید پرسید، چرا وزارت بهداشت اصرار بر عدم کمبود دارو و یا افزایش قیمت آن را دارد و این تفاوت دیدگاه از کجا ناشی می‌شود؟
سید علی فاطمی، نایب رئیس انجمن داروسازان ایران در گفتگو با خبرنگار ایلنا ضمن تأیید کمبود‌های دارویی اظهار کرد: از نظر ما زمانی در کشور کمبود دارو نداریم که تمامی اقلام دارویی مورد نیاز در همه داروخانه‌های کشور موجود و در دسترس بیماران قرار بگیرد.
وی در مورد موضع‌گیری وزارت بهداشت در مورد عدم کمبود دارو نیز گفت: وزارت بهداشت زمانی که دارو را به داروخانه‌های دولتی و منتخب به صورت قطره چکانی تزریق می‌کند می‌گوید که کمبود دارو بر طرف شده است، در حالی که مردم برای یافتن داروی مورد نیاز خود سردرگم بوده و از این داروخانه به آن داروخانه در جستجو هستند.
فاطمی با تأکید بر اختلاف‌نظر داروسازان و وزارت بهداشت در ارتباط با دارو‌های نایاب و کمیاب اظهار کرد: وزارت بهداشت هرگاه دارویی نایاب نباشد، می‌گوید که کمبود آن برطرف شده است، در حالی که اینگونه نیست اگر دارویی وجود داشته باشد، اما مردم نتوانند به صورت عادی آن را در داروخانه بیابند یا اینکه وقتی داروخانه‌ایی آن را سفارش می‌دهد به صورت کافی دارو در اختیار آن‌ها گذاشته نشود، این دارو دچار عدم کمبود است.
کمبود در داروی بیماران خاص
وی یادآور شد: الان کمی وضعیت نسبت به ۴ تا شش ماه قبل متفاوت است در آن زمان با پیک‌ها کرونا دارو‌هایی که برای کرونا و آنفلوآنزا استفاده می‌شد، تقریبا نایاب شده بودند الان این دسته از دارو‌ها وضعیت بهتری دارند، اما در حال حاضر در حوزه برخی دارو‌های بیماران خاص و صعب‌العلاج و همچنین دارو‌های بیهوشی دچار کمبود هستیم.
