بازگشت رئیسی به ادعای کاغذپاره

بسیاری تصور می‌کردند که بعید است که دوباره اجماع کشور‌های مختلف برای صدور قطعنامه علیه ایران شکل بگیرد، اما به نظر می‌رسد حالا نه دیگر برجامی در دسترس است و نه فضای مثبتی. این در حالی است که ادبیات دولتمردان نیز در ایران تغییر کرده است. طی سال‌های گذشته بعد از فشار سال‌ها تحریم، مقامات عالی‌رتبه رسماً اعلام کردند که فشار تحریم‌های بین‌المللی زندگی عادی و روزمره مردم را فلج کرده است. آنان همچنین تأکید داشتند که فضای بین‌المللی باعث شده که ایران در بسیاری از امور دچار مشکل شود. به همین خاطر تلاش کردند تا از طریق دیپلماسی مشکلات کشور را کاهش دهند و مسائلی که بر اثر تحریم‌ها زندگی مردم را تحت تأثیر قرار داده بود رفع کنند.

پیش از روی کار آمدن دولت حسن روحانی، زمانی که محمود احمدی‌نژاد در پاستور بود و سعید جلیلی مسئولیت مذاکرات هسته‌ای ایران را بر عهده داشت، بسیاری منکر تأثیر قطعنامه‌ها می‌شدند و مدعی بودند که زندگی در ایران به بهترین شکل در جریان است و کشور‌های مختلف تنها وقت خود را با صدور قطعنامه علیه ایران تلف می‌کنند. حالا، اما به نظر می‌رسد که دوباره روز‌های سابق در حال تکرار شدن است. مقامات هم این بار تلاش می‌کنند که قطعنامه‌ها را بی‌اثر نشان دهند.

رئیس‌جمهوری ایران سید ابراهیم رئیسی ازجمله افرادی است که مانند سابق در بیان این ادبیات پیشتاز شده است. رئیسی درحالی‌که در سفر استانی بود به صدور قطعنامه شورای حکام علیه ایران واکنش نشان داد و گفت: «کشور ایران به صنعت هسته‌ای و صنایع پیشرفته نظامی دست یافته است، اما دشمن نمی‌خواهد از دانش برتر برخوردار باشیم، در جنگ اراده‌ها به دنبال پیشرفت کشور هستیم و این جنگ تا ابد ادامه دارد. این فرهنگ، فرهنگ حاج قاسم سلیمانی است، در طول این چهار دهه به موفقیت‌های بسیاری دست پیدا کردیم و در راستای خودکفایی و استقلال گام برداشتیم. دوران بزن‌دررو تمام‌شده است، یونان یک کشتی توقیف کرد، اما به‌جای آن دو کشتی توقیف شد، دشمنان باید این مسئله را جدی بگیرند که پاسخ محکمی به آن‌ها داده خواهد شد.»

اقدام متقابل

رئیسی با بیان اینکه شورای حکام علیه ایران قطعنامه صادر می‌کند، توضیح داد: «اما یک‌قدم از موضع خود عقب‌نشینی نخواهیم کرد این شورا چندین بار علیه مردم مظلوم فلسطین قطعنامه صادر کرده است، اما مؤثر واقع نشد و ابتکار عمل در دست فلسطینیان است، با اعمال تحریم، کشور ایران در حوزه‌های صنعت، کشاورزی، گردشگری و ... متوقف نمی‌شود، لبخند و اخم دشمنان را به اقتصاد و معیشت مردم گره نمی‌زنیم.» سخنان رئیسی نشان می‌دهد که او به‌عنوان رئیس‌جمهوری معتقد است که این قطعنامه تأثیری بر زندگی در ایران ندارد و از طرف دیگر دولت تصمیم گرفته این مسیر را ادامه دهد و دست به واکنش متقابل نسبت به قطع‌نامه شورای حکام بزند. واکنشی که احتمالاً شرایط را برای ایران سخت‌تر می‌کند.

اما رئیسی در حالی از عدم تأثیر قطعنامه سخن می‌گوید که بار دیگر مانند زمان دولت احمدی‌نژاد با صدور قطعنامه علیه ایران بازار ارز دچار جهش شد و نرخ دلار تا مرز ۳۲ هزار تومان رسید. دولت رئیسی از زمانی که روی کار آمده مدعی بوده که می‌خواهد مشکلات اقتصادی کشور را با اتکا به توان داخلی حل کند، اما زمانی که دولت تحویل او داده‌شده نرخ دلار حدود ۲۴ هزار تومان بوده و حالا به ۳۲ هزار تومان رسیده است. بااین‌حال به نظر می‌رسد دولت به‌طورجدی عزم خود را جزم کرده که وارد پروسه اقدام متقابل شود. محمد اسلامی رئیس سازمان انرژی اتمی از اقدام متقابل ایران در مقابل قطعنامه شورای حکام خبر داده است. او پنج‌شنبه‌شب در یک برنامه تلویزیونی اعلام کرد: «ما فعالیت تعدادی از دوربین‌ها را خاتمه دادیم، بقیه‌اش را هم امشب و فردا خاتمه خواهیم داد. تعداد این دوربین‌های فراپادمانی، ۱۷، ۱۸عدد است.»

انتقاد از تصمیمات احساسی دولت

محمود واعظی رئیس دفتر دولت روحانی دراین‌باره به ایلنا گفته: «امروز ارز به ۳۲هزار تومان رسیده است. ما ارز را ۲۴هزار تومان به این دولت تحویل دادیم. هر چقدر بگوییم که نمی‌خواهیم وضعیت کشور را به تحریم گره بزنیم، وقتی قیمت ارز بالا برود، خودبه‌خود گره خواهد خورد.

رئیس دفتر پیشین دولت دوازدهم در پاسخ به این سؤال که فکر می‌کنید این طرح اقتصادی دولت در نهایت باعث بهبود وضعیت معیشتی مردم بشود یا خیر، گفت: «با یک‌کلام نمی‌شود. باید ریشه‌ای مسئله را حل کرد. با تصمیمات احساسی و مقطعی مشکل حل نمی‌شود. اگر با مشکلات احساسی برخورد کنیم نتیجه چیزی می‌شود که در این هشت یا هفت ماه شد.»

بااین‌حال به نظر می‌رسد که حتی اصولگرایان حامی رئیسی هم قبول دارند که وضعیت ایران با سال‌های گذشته متفاوت است و حالا دیگر نمی‌توانند منکر اثر تحریم‌ها بر زندگی مردم شوند.

عباس سلیمی نمین، فعال سیاسی اصولگرا در گفت‌وگویی در پاسخ به این سؤال با توجه به اینکه دولت شعار اصلی خود را بهبود وضعیت معیشتی مردم قلمداد کرده بود، اما دلار به مرز ۳۲ هزار تومان هم رسید، عملکرد اقتصادی دولت را چطور تحلیل می‌کنید، گفت: «دولت چند مسئله را با هم پیش می‌برد. قطعاً اگر بنده بودم این کار‌ها را نمی‌کردم. دولت میراث‌دار تورم جدی و بی‌اعتمادی از دولت قبل است. در ارتباط با قیمت جهانی با مشکل مواجه است. بحث تحریم‌ها بی‌سابقه است. در توافق با ۱+۵ هم مشکل دارد. این مشکلات با یکدیگر پیوند خورده‌اند و کار را برای دولت سخت می‌کنند. در این شرایط دولت یارانه برخی از کالا‌ها را حذف می‌کند که به نظر بنده نباید همه این کار‌ها را با هم جمع می‌زد.»

افزایش قیمت کالا‌های اساسی در ماه‌های گذشته باعث افزایش نارضایتی‌های عمومی شده است، ولی اعضای کابینه رئیسی همچنان از اقدامات خود دفاع می‌کنند و وعده روز‌های خوبی را به مردم می‌دهند. بااین‌حال وضعیت نارضایتی عمومی به حدی است که حالا اصولگرایان حامی هم از آن سخن می‌گویند و تلاش می‌کنند با ادبیاتی نه‌چندان تند از دولت انتقاد کنند. ولی گویا احیای ادبیات سابق و تأکید بر اینکه قطعنامه‌ها اثر ندارد از جمله راهکار‌های ثابت آنان برای مشکلات است. کما این‌که به گزارش اعتمادآنلاین سلیمی‌نمین در خصوص صدور قطعنامه علیه ایران در شورای حکام گفت: «طبیعتاً این اقدامی علیه ایران است و می‌تواند در حد خودش تأثیراتی را داشته باشد؛ اما با توجه به ترتیبات شورای امنیت نمی‌توانند کار مؤثری انجام دهند. فقط تأثیرات روانی می‌تواند ایجاد کند. به‌ویژه که رای روسیه و چین درباره این قطعنامه منفی بود.» به‌عبارت‌دیگر سلیمی نمین هم معتقد است که تحریم‌ها بسیار مهم است و هم معتقد است که قطعنامه‌ها اثر ندارد.

دیروز ائمه جمعه هم درباره قطعنامه شورای حکام صبحت کردند. ادبیات بیشتر ائمه جمعه با محور اقدام متقابل بود و کمتر کسی درباره راهکار‌های دیپلماتیک صحبت کرد. سیداحمد خاتمی نیز دیروز در نماز جمعه به همین موضوع پرداخت و گفت: «سرانجام با گزارش غلط و نادرست مدیرکل آژانس انرژی اتمی قطعنامه ضد ایرانی که در حقیقت پشت آن آمریکا، رژیم صهیونیستی و برخی از کشور‌های اروپایی هستند، صادر شد. نکته اول این است که مدیرکل آژانس اتمی قبل از صدور قطعنامه به دیدار رئیس رژیم صهیونیستی رفته بود و هماهنگی کامل مدیرکل آژانس با رژیم صهیونیستی کاملاً مشهود است آن‌ها با هم رفتند تا این قطعنامه را علیه ایران صادر کنند پس حق است که بگوییم مرگ بر آمریکا. همه اطلاعاتی که این‌ها دارند پخته رژیم صهیونیستی است و مطلقاً آژانس بی‌طرفانه عمل نمی‌کند. مسئولان ما باید دقت کنند که به دوستان رژیم صهیونیستی یعنی مدیرکل آژانس اطلاعات کاملی ارائه ندهند و در دادن اطلاعات بسیار بخیل باشند. بعضی از بازرسان آژانس چشم آمریکا و اسرائیل هستند و با گزارش‌هایی که از مراکز هسته‌ای ما می‌برند سبب می‌شوند تا دشمنان بتوانند به مراکز هسته‌ای ما حمله کرده یا دانشمندان هسته‌ای ما را ترور کنند. هدف این‌ها از این قطعنامه این است که در مذاکرات برجام امتیاز بگیرند. به آن‌ها می‌گویم که بدانند انقلاب به کسی باج نمی‌دهد و تو دهن زورگو می‌زند.»

قطعنامه‌های آبکی

نمایندگان مجلس نیز در حال تقویت همین ادبیات هستند. حجت‌الاسلام حسین جلالی عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی در گفتگو با فارس با اشاره به قطعنامه اخیر شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی علیه جمهوری اسلامی ایران اظهار کرد: «قطعنامه اخیر شورای حکام علیه جمهوری اسلامی، تصمیم ایران را برای خروج و به تعلیق درآوردن اجرای داوطلبانه برخی اقدامات ذیل NPT سرعت می‌دهد. آمریکا باید بفهمد اگر بخواهد عقلش را به دست صهیونیست‌ها بدهند هیچ‌کدام از مشکلاتش حمله خواهد شد. جمهوری اسلامی به‌هیچ‌وجه درباره رفع تحریم‌ها به مذاکرات دل نبسته است بلکه ما به دنبال خنثی‌سازی تحریم‌ها هستیم که این امر هم محقق شده است البته رفع تحریم دست آمریکایی‌هاست که می‌توانند هم‌افزایی کنند، ولی ما به آن‌ها توجهی نداریم. رفع تحریم‌ها نیاز اصلی آمریکایی‌هاست نه ما؛ آن‌ها باید بدانند که با قطعنامه آبکی شورای حکام علیه جمهوری اسلامی هیچ کاری پیش نمی‌رود و ایران با قدرت بیشتر حق خود را بر اساس دانش و فناوری صلح‌آمیز هسته‌ای به دست می‌آورد.»