جزییات تازه از ماجرای برنج‌های باران‌زده در گمرک زاهدان
به دنبال بارندگی در عصر سه شنبه (۴ مرداد)، گمرک زاهدان دچار آبگرفتکی شد و حجم زیادی از برنج‌های وارداتی در آب ماند. در اولین واکنش به این موضوع، گمرک زاهدان اعلام کرد که از اواخر سال گذشته، ورود کالا به این گمرک افزایش یافته است؛ به‌طوری که در حال حاضر حدود ۱۴ هزار تن کالا در محوطه و در فضای باز تخلیه شده است.
گمرک تاکید داشت که به دفعات به وزارت صمت و استانداری برای محدود شدن ثبت سفارش به مقصد این گمرک تذکر داده یا از انبارهای عمومی که مسئولیت حفاظت کالاهای موجود در این گمرک را داشته خواسته تا فضای مناسب برای نگهداری کالا ایجاد کند، ولی هیچ یک توجهی نکرده‌اند و با گرفتن تعهد از واردکننده، کالا را در محوطه نگه داشته‌اند.
انجمن واردکنندگان برنج به این موضوع واکنش نشان داد و اعلام کرد که واردکننده در زمان ورود کالا، تابع شرایط است و مجبور است هر چه حکم شد، بپذیرد ولی این پذیرفتن به معنی تائید اهمال مرجع نگهدارنده نیست.
در این میان اما انبارهای عمومی که پای آن به عنوان مرجع نگهدارند و مسئول حفاظت از کالا در میان است با وجود پیگیری‌های متعدد، تا کنون حاضر به ارائه توضیح و پاسخ به ابهامات موجود نشده است. بر این اساس موضوع در گفت و گویی با برخی واردکنندگان که کالای آنها در گمرک زاهدان قرار دارد و همچنین گمرک زاهدان مورد بررسی قرارگرفت و آخرین وضعیت تعیین تکلیف این اقلام اعلام شد.
اینطور نیست که هشدار داده باشند و نخواهیم کالا را ترخیص کنیم؛ دلیل دارد
یکی از صاحبان برنج‌های باران‌زده در مورد اینکه چرا به اخطارهای قبلی توجه نکرده و کالای خود را سریعتر ترخیص نکرده اند، گفت که این طور نیست که واردکننده نخواهد کالا را ترخیص کرده و متحمل هزینه های انبارداری شود، بلکه گاهی فرایند ترخیص به دلایلی طولانی می شود. از جمله موانعی که پیش رو قرار دارد، طولانی شدن ویرایش ثبت سفارش است که وقتی برای آن اقدام می‌شود، مدت‌ها در کارتابل کارشناسان مربوطه باقی می‌ماند.
از سوی دیگر با وجود اینکه گمرک زاهدان، گمرک تخصصی است، تشریفات گمرکی کُند پیش می‌رود و دلیل آن عدم اقدام به موقع و همکاری سازمان‌های همجوار با گمرک است. مثلا پاسخ آزمایش استاندارد و سازمان غذا ودارو از کالا گاهی شش تا هفت روز زمان می‌برد تا در سامانه وارد شده و بتوان ادامه مسیر ترخیص را طی کرد؛ آن هم در شرایطی که مبالغ قابل توجهی باید صاحب کالا بابت این نمونه‌برداری پرداخت کند.
انبار خصوصی باز شد اما دیر
وی در ادامه با اشاره به وضعیت نگهداری کالا در محوطه باز گمرک زاهدان گفت که انبارهای خصوصی نیز برای نگهداری کالا وجود دارد ولی آنقدر شرایط سختی برای ورود وجود دارد که نمی‌توانیم کالا را وارد آنجا و تخلیه کنیم؛ با این حال در یکی دو روز اخیر که شرایط مناسب نبوده، این انبارها را باز کردند ولی نوش دارو بعد از مرگ سهراب بود و باید از قبل در این باره اقدام می‌شد.
بابت برنج خیس شده هم هزینه انبارداری پرداخت شد
او در مورد اینکه آیا اقدامی برای تعیین تکلیف خسارت وارده شده است؟ گفت: محموله برخی صاحبان کالا به طور کامل آسیب دیده و ظاهرا مسئول رسیدگی به این موضوع و جبران خسارت، انبارهای عمومی است ولی زمانی که به نماینده آنها در زاهدان اعلام کردیم، به ما گفتند چون بار شما در محوطه گمرک تخلیه شده است، خسارتی بابت آن پرداخت نمی‌کنیم. با این حال بعد از ورود مسئولان از جمله دادستانی به موضوع، انبارهای عمومی تا حدودی از موضع اولیه خود عقب‌نشینی کرد.
به گفته این واردکننده، حتی در روز دوم بارندگی و آبگرفتی، بابت انبارداری محموله برنج آبگرفته هزینه قابل توجهی پرداخت کردیم تا بتوانیم آن را ترخیص کنیم که مستندات آن موجود است. این در حالی است که هزینه انباردای از صاحب کالایی که محموله آن در محوطه باز است برابر با هزینه یک انبار استاندارد و مسقف دریافت می‌شود؛ آن هم زمانی که طبق قانون باید تعرفه این دو انبار با یکدیگر متفاوت باشد.
تکلیف برنج‌های سالم چه اظهار شده و نشده را فورا مشخص کنید
واردکننده دیگری درباره این موضوع توضیحاتی ارائه کرد و گفت: جدای از اینکه تا قبل از این چه اتفاقی افتاده و چه کسانی مقصر هستند، اکنون دو موضوع پر اهمیت وجود دارد؛ اول اینکه باید برنج‌های باقی مانده به سرعت تعیین تکلیف و ترخیص شود و حتی برنج‌هایی که هنوز به گمرک اظهار نشده در اولویت قرار گرفته و فورا خارج شود تا دچار فساد نشود. بخش‌های پایینی برنج‌هایی که در محوطه قرار دارد خیس شده و از بین رفته است و برنج‌هایی که روی آنها قرار دارد در معرض آسیب و فساد قرار دارد که باید سریع جابجا شود؛ آن هم در شرایطی که اکنون بازار برنج در وضعیت حساسی قرار دارد و باید به نحوی اقدام شود که کالای مورد نیاز مردم با کمترین آسیب وارد بازار شود.
او همچنین گفت: مورد دیگر تعیین خسارت و آسیب وارده به محموله‌های وارداتی است که باید مورد رسیدگی قرار گیرد. پای ده‌ها هزار تن برنج در میان است و هزینه سنگینی از منابع ارزی برای آن شده است.
اما موضوع از گمرک مورد بررسی قرار گرفت و خاشی- ناظر گمرکات سیستان و بلوچستان و رئیس گمرک زاهدان - ضمن اعلام آخرین اقدامات صورت گرفته، به برخی ابهامات پاسخ داد.
آب تا حد زیادی تخلیه و ۱۷۰ کامیون خارج شد
به گفته وی از دو روز پیش، با استفاده از امکاناتی که در اختیار بوده و با همکاری آتشنشانی و انبارهای عمومی، بخش زیادی آب از گمرک تخلیه شده است.
خاشی گفت: گمرک زاهدان را شبانه روزی کرده و به ارباب رجوع اعلام کردیم تا هر زمانی که کالا که تشریفات گمرکی را طی کرده و آماده خروج باشد، بدون محدودیت زمان، امکان ترخیص دارد. از سمتی ظرفیت ترخیص کالای موجود در گمرک را بالا بردیم که فضای داخل انبار مسقف خارج شود، بنابراین کسانی که بار در محوطه دارند و فرایند ترخیص را طی کرده اند باید سریعتر بارشان را خارج کنند ولی اگر همچنان امکان ترخیص ندارند، باید بتوانند آن را به داخل انبارهای خالی شده یا سکوها منتقل کنند.
وی با بیان اینکه در روز گذشته حدود ۱۶۰ تا ۱۷۰ کامیون بارگیری و خارج شده است یادآور شد: یکسری کامیون آماده تخلیه، زیر باران مانده بود که انباری خارج از گمرک در شهرک صنعتی در اختیار آنها قرار گرفت و حدود ۱۰۰ کامیون به آن سمت هدایت شد ولی ۲۰۰ کامیون دیگر در صف تخلیه قرار دارند.
صاحبان کالا، برنج‌های خیس را خارج نکنند تا خسارت پرداخت شود
این مقام مسئول در گمرک این را هم گفت که به صاحبان کالا اعلام شده است هیچ کالای خیس شده و خسارت دیده را از گمرک خارج نکرده و کالا باید در انبار بماند تا تحویل شرکت انبارهای عمومی شده و قبض برای آن صادر تا خسارت آن پرداخت شود. در مواردی واردکننده، برنج‌هایی که خیس و خسارت دیده بود را ترخیص و خارج کرده بود که به او اعلام کردیم آن را برگرداند و در انبار قرار دهد تا تعیین‌تکلیف شود.
انبارهای عمومی نمی‌تواند نپذیرد که مسئول خسارت برنج‌های باران‌زده است
رئیس گمرک زاهدان، در رابطه با تکلیف خسارت‌های وارده و مسئولیت آن توضیح داد: طبق قانون، در چنین مواردی جبران ضرر و زیان وارده بر عهده مرجع تحویل گیرنده کالا است که در این موضوع، مسئولیت بر عهده شرکت انبارهای عمومی است. ضمن اینکه، این شرکت بر اساس قبض انبار، کالا را بیمه و حق بیمه دریافت کرده است و باید در قبال آن، خسارت پرداخت کند.
وی در پاسخ به اینکه آیا شرکت انبارهای عمومی پذیرفته است که خسارت پرداخت کند؟ گفت: نمی‌تواند که نپذیرد. بعد از آبگرفتگی گمرک، مسئولان انبارهای عمومی به زاهدان آمدند و بازدید کردند. در عین حال سایر مسئولان از دادستان زاهدان تا نماینده دیوان محاسبات، سازمان بازرسی و ستاد بحران آمدند و جریان را بررسی کردند و شرکت انبارهای عمومی هم در نهایت پذیرفت که باید خسارت بپردازد. گمرک نیز گزارش محرمانه ای در این رابطه به مراجع نظارتی و امنیتی ارائه داده است.
خاشی با اشاره به قرارداد گمرک با شرکت انبارهای عمومی افزود: طبق ماده ۴ این قرارداد، مسئولیت حفاظت از کالاها، انبارها و محوطه گمرکی تحت اختیار شرکت انبارهای عمومی و همچنین برقراری نظم، کنترل و جلوگیری از ورود و خروج کالا از انبارها و اماکن گمرکی، بدون نظارت گمرک و همچنین امور ایمنی و آتشنشانی و کلیه عرصه و عیان اماکن با استفاده از شیوه های متناسب، با رعایت کامل مفاد ۲۵ و ۲۶ قانون امور گمرکی و ماده ۴۸ آئین نامه مربوطه بر عهده شرکت انباهای عمومی است. بر این اساس حفاظت کالاهای موجود در گمرک زاهدان برعهده این شرکت است.
نباید هزینه‌ای بابت انبارداری برنج‌های خسارت دیده دریافت شود
وی در مورد اینکه، چرا بابت برنج‌های خسارت دیده، هزینه انبارداری دریافت شده است، گفت: نه تنها نباید بابت اقلام آسیب دیده، هزینه انبارداری دریافت شود بلکه طبق قانون از جهات مختلف، صاحب کالا باید مورد حمایت قرار گیرد؛ از جمله اینکه حقوق ورودی که بابت کالای آسیب دیده دریافت شده به او برگردانده خواهد شد و یا مسایل ارزی آن با مشارکت بانک مرکزی تعیین تکلیف شود.
باید بین هزینه انبارداری مسقف و محوطه باز فرق باشد
خاشی در رابطه با اختلاف هزینه انبارداری محوطه باز و مسقف نیز گفت که اطلاع دقیقی ندارم و باید انبارهای عمومی به آن پاسخ دهد و باید متفاوت باشد، اما صاحبان کالا مدعی هستند که این‌گونه نیست. با این حال در برخی بنادر تفاوت هزینه انبار مسقف با فضای باز زیاد است و صاحب کالا ترجیح می‌دهد که کالا را در محوطه باز تخلیه کند تا هزینه سنگین برای انبارداری نپردازد.
چرا صاحبان کالا مایل به تخلیه بار در گمرک زاهدان هستند؟
در بخش دیگری از این گفت و گو، ناظر گمرکات سیستان و بلوچستان با اشاره به اینکه از پارسال به صاحبان کالا اعلام شد که در گمرک زاهدان جا نداریم و کالا را به گمرک دیگری ببرند. بیان کرد: ولی برخی خودشان خواسته بودند اینجا تخلیه کنند به این دلیل که فاصله مرز میرجاوه تا زاهدان کوتاه است و هزینه تمام شده برای واردکننده کمتر است. از سویی دیگر گمرک زاهدان، گمرک تخصصی برنج است و سازمان استاندارد و وزارت بهداشت، حدود ۳۵ سال است که اینجا کار تخصصی برنج انحام می دهند و از این جهت در این زمینه کارشان را روان تر از دیگر گمرکات انجام و در زمانی کوتاه‌تر پاسخ می دهند و ارباب رجوع سریعتر می تواند کالا را ترخیص کند. این در حالی است که به اذعان برخی صاحبان کالا، صاحب در مجموع هزینه تمام شده ترخیص حدود ۱۴۰۰ تومان در هر کیلو برایشان ارزان تر تمام می شود که در کل رقم قابل توجهی می شود.
گفتیم اگر انبار نمی‌سازید، سکو بسازید ولی آن را هم نساختند
خاشی در پاسخ به اینکه وقتی شرایط ورود کالا به گمرک زاهدان به این صورت بوده آبا نباید تهمیدات لازم اندیشیده و فضای لازم ایجاد شود که اکنون عملکرد صاحب کالا بهانه نباشد؟ یادآور شد: طبق تبصره ۲ ماده ۲ قرارداد گمرک با انبارهای عمومی، در صورت نیاز به احداث ابنیه جدید در اماکن متعلق به گمرکات، شرکت موظف است این اماکن را ایجاد کند، بر این اساس از سال گذشته که حجم کالای ورودی به گمرک زاهدان بالا رفت، به دفعات به شرکت انبارهای عمومی اعلام کردیم که طبق قرار داد باید این کمبود انبار را جبران و احداث کند حتی اعلام کردیم اگر انبار هم نمی سازید، سکو با سایبان بسازید که اگر حوادث غیرمترقبه پیش آمد، کالا خسارت نبیند، ولی توجهی نکردند و نساختند.
