مذاکرات وین؛ دود سفید از "قصر کوبورگ" بلند می‌شود؟
بعد از چندین ماه تعلیق، بار دیگر گفتگو‌های احیای برجام در وین از دیروز، پنجشنبه ۴ اوت از سر گرفته شد. هرچند سایه سنگین اختلافات طرفین بر سرگفتگو‌ها سنگینی میکند، اما در عین حال کورسوی امیدی در پس بازگشت دوباره هیئت‌ها به وین مشاهده می‌شود.
به گزارش آفتابنیوز؛ جان کربی، هماهنگ کننده ارتباطات راهبردی شورای امنیت ملی آمریکا عصر پنجشنبه به وقت محلی در نشستی خبری در کاخ سفید در پاسخ به سوال خبرنگاری درباره دور جدید مذاکرات وین و اینکه آیا این آخرین فرصت است، مدعی شد: در این مرحله مذاکرات هسته ای تقریبا کامل شده اند.همانطور که جو بایدن رییس جمهوری آمریکا گفته است ما برای همیشه منتظر نخواهیم بود تا ایران این توافق را بپذیرد.
به نوشته ایرنا، کربی با بیان اینکه قصد ندارم برچسبی روی مذاکرات بزنم و بگویم آخرین فرصت است، اما در عین حال مدعی شد: یک توافق روی میز است. به نظر می رسد برای دستیابی به توافق، زمان رو به اتمام است و بار دیگر از ایران می خواهیم این توافق را بپذیرد. با وجود یک ایران هسته‌ای، هیچ مشکلی در خاورمیانه آسان‌تر حل نخواهد شد.
ایران از محتوای پیش‌نویس تهیه شده در وین راضی است؟
همچنین یک مقام ارشد اتحادیه اروپا اعلام کرد که پس از ازسرگیری مذاکرات در وین پیشرفت‌هایی حاصل شده است.
به خبرگزاری فرانسه، این مقام ارشد اتحادیه اروپا عنوان کرد که این پیشرفت‌ها شامل تضمین‌هایی است که در آن آمریکا با زیرپا گذاشتن قول‌هایش در آینده نتواند توافق را مختل کند. ما حال تضمین‌هایی اساسی در اختیار داریم. آن جایی که من دریافته‌ام ایران خوشحال است و در رابطه با آنچه که در متن توافق است، احساس خرسندی میکند.
این مقام همچنین مدعی شد که درخواست ایران مبنی بر خروج نام سپاه از لیست گروهک‌های ترویستی آمریکا رها شده است.
به گفته این مقام، به این مسئله «در آینده» و پس از حصول توافق پرداخته خواهد شد.
وی همچنین بیان کرد که همچنان «مسائلی در رابطه با رفع تحریم‌ها وجود دارد و چندین سوال هسته‌ای عنوان شده که در ماه مارس مطرح نشده بود؛ چراکه از آن زمان برنامه (هسته‌ای) ایرانیان پیشرفت کرده است».
این منبع اتحادیه اروپا در ادامه گفت: ما کمی خسته هستیم. نمی‌توانم تصور کنم که چهار هفته در اینجا بمانم. این دیگر مذاکرات نیست. ما برای نهایی کردن متن توافق اینجا هستیم. به نظر من احتمالی واقعی (برای حصول توافق) وجود دارد اما قرار نیست آسان باشد.
مذاکرات حول چهار تا پنج موضوع
استفانی لیختن اشتاین، خبرنگار پولتیکو نیز به نقل از یک دیپلمات ارشد اروپایی درباره وضعیت مذاکرات در وین نوشته است: هدف از مذاکرات فعلی در وین نهایی کردن متنی است که جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، در ۲۱ جولای برای احی:، مذاکرات حول چهار تا پنج موضوع فنی انجام می شود. من فکر می کنم امکان توافق وجود دارد، اما آسان نخواهد بود."
وی افزود: "مشکل خروج سپاه از لیست سازمان های تروریستی حل شده و توافق شده است که در مستقیم آمریکا و ایران در آینده،مورد بحث قرار گیرد. همچنین موضوع اخذ تضمین حل شده است و ایران دیگر خواهان تضمین سیاسی نیست. ما به این نگرانی [ضمانت‌ها] در متن به شیوه‌ای کاملاً اساسی رسیدگی می‌کنیم. ایران از آنچه در متن ضمانت‌ها گنجانده شده خرسند است".
به نوشته انتخاب؛ استفانی لیختن اشتاین درباره مساله بازرسی‌های پادمانی آژانس بین المللی انرژی اتمی است نوشت، از اظهارات این مقام ارشد اتحادیه اروپا مشخص بود که این موضوع حل نشده است. این دیپلمات ارشد اروپایی گفت که این موضوع "در چارچوب برجام مورد بحث قرار نمی گیرد."
آیا راهبرد ایران در قبال برنامه هسته‌ای تغییر کرده؟
به نوشته یورونیوز؛ روزنامه وال استریت ژورنال چهارشنبه در گزارشی اختصاصی مدعی شده بود که ایران پذیرفته درخواست خود مبنی بر خروج سپاه پاسداران از فهرست سازمان‌های تروریستی ایالات متحده را کنار بگذارد، اما در مقابل همچنان بر دریافت تضمین‌های قوی از آمریکا تاکید دارد و در عین حال خواستار بسته شدن پرونده پی‌ام‌دی و مطالعات ادعایی در خصوص پیشینه برنامه هسته‌ای ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی شده است. اما تنها ساعتی پس از گذشت انتشار از سوی مقام‌های ایرانی تکذیب شد. از سوی دیگر در هفته‌های اخیر به شکل معناداری برخی مقام‌های ایرانی از رسیدن ایران به توان فنی لازم برای ساخت بمب اتم سخن گفته بودند. این شخصیت‌ها هرچند همگی در جمله بعدی تاکید کردند که همچنان تهران برنامه‌ای برای حرکت به سمت ساخت تسلیحات اتمی ندارد، اما در عین حال توجه ناظران را به این پرسش جلب کرد که آیا راهبرد ایران در قبال برنامه هسته‌ای تغییر کرده است؟
این پرسش مهم به ویژه آنجایی اهمیت بیشتری می‌یابد که ماه‌هاست گفتگو‌های هسته‌ای بدون پیشرفت و با اصرار مذاکره‌کنندگان ایرانی به خواسته‌هایی که بار‌ها از سوی آمریکا و اروپا «غیرمقابل مذاکره» خوانده شده، درجا زده است. در این شرایط می‌توان چنین ارزیابی داشت که شخصیت‌ها و نهاد‌های تصمیم‌گیر در ایران به برداشت جدیدی از آینده برنامه هسته‌ای رسیده‌اند؟
رحمان قهرمانپور، استاد دانشگاه در تهران و پژوهشگر ارشد علوم سیاسی و روابط بین‌الملل با این انگاره مخالف است و می‌گوید تغییری در راهبرد ایران ایجاد نشده است. قهرمانپور در این خصوص به یورونیوز می‌گوید: «به نظر من روند جدیدی در مذاکرات هسته‌ای، به این معنا که شاهد تغییر موضع اساسی ایران باشیم، آغاز نشده است. این استراتژی از ابتدای روی کار آمدن دولت آقای رئیسی در ایران مشاهده شده که بر اساس آن، تهران تلاش کرده با افزایش قدرت چانه‌زنی بتواند در نهایت به توافق بهتری در میز مذاکره دست یابد تا بتواند در سیاست داخلی ادعا کند که دست‌آورد‌های بیشتری از دولت روحانی کسب کرده است.»
اما در چنین شرایطی طرفین حاضر شدند بار دیگر پای میز مذاکره حاضر شوند. اتفاقی که برخی آن‌را نشانه‌ای از تمایل دو طرف و به ویژه ایران در مذاکرات ارزیابی کردند. علی واعظ، مدیر بخش ایران گروه بین‌المللی بحران در خصوص روندی که قرار است در مذاکرات وین شکل گیرد به یورونیوز می‌گوید: «روند جدید تلاش مجددی از سوی اتحادیه اروپا است که روشنگری بیشتری در خصوص مواضع ایران و آمریکا حاصل شود و هر دو طرف اطمینان حاصل کنند که درک صحیحی از مواضع طرف مقابل به دست آورده‌اند. همچنین این امیدواری در طرف غربی وجود دارد که روسیه و چین در این دور از گفتگو‌ها بتوانند مواضع ایران را به ویژه در مسئله همکاری با آژانس و مسائل پادمانی تعدیل کنند.»
این دور از مذاکرات وین به ابتکار جوزپ بورل و بنابر پیش‌نویس متنی که او روز ۲۰ ژوئیه به ایران و آمریکا ارائه داده پی گرفته می‌شود. بورل در صحبت‌های خود تاکید کرده که دیگر جایی برای سازش و مصالحه بیشتر وجود ندارد و طرفین باید در همین دور تصمیم خود را در خصوص مذاکرات بگیرند. این ایده بورل موجب شده تا بسیاری امید داشته باشند ابتکار‌های جدیدی از سوی اتحادیه اروپا برای حل نگرانی‌های ایران و آمریکا مطرح شده باشد و در نهایت بتواند این قطار را به ایستگاه توافق برساند.
در نتیجه اگر گزارش‌ها در خصوص تغییرات جزئی صحیح باشد، تنها یک تغییر رویکرد بزرگ و یا آنچه در ایران از آن تحت عنوان «نرمش قهرمانانه» یاد می‌شود می‌تواند زمینه را برای حصول توافق ایجاد کند. روندی که البته نشانه‌هایی از پیگیری چنین رویکردی در ایران دیده نمی‌شود.
از سوی دیگر یکی دیگر از نگرانی‌های ایران شرایط ناپایداری است که در فضای سیاسی آمریکا وجود دارد. جو بایدن در حال حاضر اصلا وضعیت مناسبی در جامعه آمریکا ندارد و میزان محبوبیت او به شکل کم‌سابقه‌ای افت کرده است. این در حالیست که تا چند ماه دیگر انتخابات میان‌دوره‌ای کنگره نیز برگزار می‌شود و نظرسنجی‌ها از پیروزی احتمالی جمهوری خواهان حکایت می‌کنند. در چنین شرایطی و با پیروزی احتمالی حزبی که همواره مخالف برجام و احیای آن بود، چشم‌انداز زنده ماندن برجام، در صورتی که توافقی هم در وین صورت گیرد کوتاه‌مدت‌تر می‌شود و با پیروزی احتمالی دونالد ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری آتی در آمریکا یا یک جمهوری خواه دیگر تکرار تجربه سال ۲۰۱۸ و خروج واشنگتن از برجام اصلا دور از انتظار نخواهد بود.
مجموعه این شرایط شاید باعث شده باشد که تهران با تردید بیشتری در خصوص لزوم بازگشت به برجام در مختصات فعلی بیندیشد. چنین نگرانی سبب شده که مقام‌های ایرانی بر لزوم دریافت تضمین‌های محکم در خصوص عدم خروج آمریکا از برجام تاکید کنند. تضمینی که از همان ابتدا هم مشخص بود از نظر فنی، حقوقی و حتی سیاسی قابل ارائه نیست و توافقی با مختصات برجام نمی‌تواند رئیس جمهوری بعدی آمریکا را ملزم به باقی ماندن به تعهدی که دولت پیش از او داده، نماید. مجموعه این مسائل در کنار هم سبب می‌شود که همچنان امید چندانی در خصوص نتیجه بخش بودن مذاکراتی که در وین از سر گرفته شده نداشت.
با تمام چشم‌انداز نه چندان روشنی که مجموعه شرایط پیش‌روی کشور‌های حاضر در این گفتگو‌ها قرار می‌دهد، پایتخت‌ها تصمیم گرفته‌اند مذاکره‌کنندگان خود را به وین بفرستند تا شاید آخرین بخت‌ها برای رسیدن به توافق را در اتاق‌های قصر کوبورگ جستجو کنند؛ هرچند سنگین بودن مسئولیت شکست مذاکرات هم از دیگر دلایلی است که هیچ یک از طرفین، دست‌کم تا امروز حاضر نشده از پای میز مذاکرات بلند شود و گفتگو‌هایی که امید حداقلی برای حصول به توافق در پس آن دیده می‌شود همچنان استمرار یافته است.
خندیدیم