هورمون‌ها و تنظیم‌کننده رشد گیاهان
هورمون‌های گیاهی یکی از عوامل درونی می‌باشد که باعث تنظیم کننده رشد گیاهان میشود. عوامل بیرونی که بر رشد گیاه تاثیر میگذارد نور و دما می‌باشد.
می‌توان گفت هورمون گیاهی ماده آلی هستند که به صورت طبیعی در سلول‌های بافت گیاهان موجود است که به وسیله آوند به تمام قسمت‌های گیاه میرسد. این مواد حتی به مقدار کم، تاثیرات فیزیولوژیکی فراوانی در رشد گیاهان می‌گذارند.
هورمون گیاهی چیست؟
هورمون به معنای تحریک است که در گیاهان به مقدار کم موجود است. هورمون به عنوان یک محرک رشد در گیاهان، فرآیند‌های گیاه را کنترل و تنظیم کرده و انتقال این هورمون‌ها به قسمت‌های مختلف گیاه توسط آوند‌ها انجام میشود.
هورمون‌ها با ترکیب اسید‌های آمینه، کربوهیدرات‌ها یا پپتید‌ها میتوانند، آن‌ها را در سلول‌ها ذخیره کنند یا غیرفعال کنند. گیاهان همچنین میتوانند هورمون‌ها را ازنظر شیمیایی تجزیه و به‌طور مؤثری آن‌ها را از بین ببرند. فروشگاه آنلاین کشاورزی اگری راز در این مقاله شما را با انواع هورمون‌های گیاهی آشنا میکند.
انواع هورمون‌های گیاهی؟
هورمون‌های گیاهی میتواند اثر بازدارندگی و محرک رشد را در گیاهان داشته باشد؛ بنابراین به دو دسته *هورمون‌های تحریک کننده رشد و * هورمون بازدارنده رشد تقسیم میشود.
هورمون‌های تحریک کننده‌های رشد شامل موارد زیر است:
جیبرلین (Giberellin)
سیتوکینین (Cytokinin)
اکسین (Auxin)
هورمون‌های بازدارنده رشد شامل موارد زیر است:
اسید آبسیزیک (Abscisic acid)
اتیلن (Ethylene)
هورمون‌های گیاهی در ابتدا با توجه به ساختار شیمیایی و ویژگی‌ها به انواع مختلفی که در بالا گفته شده تقسیم شده، ولی در مطالعات بعدی، براسینو استروئید‌ها، جاسمونیت‌ها، استریگولاکتون و سالیسیلیک اسید‌ها به این دسته اضافه شد.
در ادامه مقاله به توضیح در مورد هورمون‌ها می‌پردازیم.
هورمون‌های تحریک کننده‌های رشد
اکسین
اکسین نوک ساقه تازه روییده گیاه می‌باشد و در رشد گیاهان نقش بسیار مهمی دارد. اگر گیاهی در معرض نور یکطرفه قرار گیرد، سمتی که نور دیده تراکم اکسین کم و طرفی که نور ندیده تراکم اکسین زیاد شده و باعث خمیدگی گیاه میشود. محل ساخت اکسین نوک ساقه تازه روییده می‌باشد.
نقش اکسین در گیاه
باعث پارتنوکارپی
تاخیر در رسیدن میوه
تحریک طویل شدن سلول
تنظیم و رشد در تعدادی گیاهان
سبب رشد طولی ریشه و ساقه
سبب تولید میوه بدون دانه
گلدهی در گل‌های دوپایه
تحریک رشد قسمت‌های گل
چیرگی جوانه انتهایی به جوانه جانبی
تحریک تولید اتیلن در غلظت بالا
جلوگیری یا افزایش ریزش برگ و میوه
اکسین ذخیره در جوانه راس مانع رشد جوانه‌های جانبی میشود
تحریک شروع ریشه در برش‌های ساقه و پیشرفت ریشه جانبی در کشت بافت
سیتوکنین
سیتوکنین‌ها بخصوص در تحریک تقسیم سلولی گیاهان مؤثر هسند ونقش موثری در بزرگ شدن سلول، اندام زائی و تمایز دارد؛ و محل ساخت آن رئوس ریشه است.
نقش سیتوکنین در گیاه
باعث پارتنوکارپی
تسریع تقسیم سلولی
باعث سنتز کلروفیل و دوام برگ
سبب شادابی گل و میوه
افزایش رشد در ریشه، ساقه، دانه و میوه
از سلول‌های تمایز نیافته بوسیله سیتوکنین ساقه تولید شده
سبب شکستن خواب بذر
جلوگیری از پیری زود رس
سیتوکینین‌ها در مرحله طویل شدن سلول یا بزرگ شدن آن تأثیر میگذارد، ولی اینکه اثر رونق بخشی یا باز دارنده دارد، بستگی به اندام مربوط نوع بخصوص سیتوکینین و غلطت آن دارد.
جیبرلین
جیبرلین در رشد گیاهان بسیار موثرند. نواحی عمده ساخته شدن جیبرلین در گیاهان برگ‌های مریستمی، نوک ریشه، بذر‌های در حال رشد است و انتقال این هورمون در گیاهان کاملاً به‌طور آزاد هم در آوند آبکش و هم در آوند چوبی انجام میشود.
نقش جیبرلین در گیاه
باعث پارتنوکارپی
سبب بیداری جوانه و بذر
بزرگ شدن میوه بدون دانه
افزایش طول میان گره
افزایش طول ساقه در گیاهان کوتاه قد
طول موج کوتاه ناحیه قرمز در ایجاد رشد برگ موثر است و جیبرلین میتواند جایگزین نور قرمز شود.
هورمون‌های بازدارنده‌های رشد:
اتیلن
هورمون پیری، معلوم شده‌است که به صورت گاز اتیلن در بافت‌های گیاهی ساخته شده و مانع از رشد ریشه و ساقه گردیده و پیری و ریزش برگ‌ها را تسریع میکند و از طرفی نمو جوانه‌های جانبی را به تأخیر می‌اندازد.
محل ساخت آن دیواره میوه است.
نقش اتیلن در گیاه
مانع رشد گیاه
سبب ریزش برگ
سبب رسیدن میوه
باعث کوتاهی دوره نونهالی در درختان میوه میشود
باعث افزایش مقاومت محصولات انباری میشود
تنظیم شرایط محیطی رشد گیاه
اسید آبسیزیک
اسید آبسیزیک از سایر بازدارنده‌های طبیعی گیاهان حدود یکصد مرتبه قویتر است و فرایند‌هایی مانند رکود بذرها، جوانه‌ها و نیز ریزش اندام‌ها را کنترل میکند و مانع رشد گیاه میشود. محل ساخت آن در کلروپلاست است.
نقش اسید آبسیزیک در گیاه
سبب ریزش برگ
سبب خواب دانه وجوانه
سنتز پروتئین و انتقال یون در شرایط نا مساعد محیطی
مانع تعرق گیاه و حفظ آب توسط ریشه
براسینواستروئید‌ها
تنها گروه هورمون‌های گیاهی استروئیدی است.
باعث طویل سازی و تقسیم سلولی
زمین گرایی
تمایز بافت‌ها به بافت چوبی
مقابله با استرس‌های زیستی
جاسمونت‌ها
جاسمونت‌ها ترکیباتی لیپیدی هستند که اولین بار در روغن گیاه یاس شناسایی شدند. این ترکیبات، در واکنش گیاه در برابر هجوم پاتوژن‌ها، قارچ‌ها یا گیاه‌خواران، نقش دارند.
سالیسات‌ها
هم در دفاع نقش دارند. این‌ها نقش کمک‌های اولیه در درمان بیماری‌های عفونی را دارند. با آزاد شدن سالیسات، مقداری از ذخیره‌ی غذایی و انرژی صرف بهبود گیاه میشود. براسینولید که اولین بار در کلزا (از گیاهانی دانه روغنی) کشف شد به کاهش استرس گیاه کمک میکند. همچنین به‌نظر میرسد نقشی در ارتباط بین ۵ هورمون اصلی رشد برگ و میوه داشته باشد
استیرولاکتون
هم مثل جاسمونات در ارتباط بین هورمون‌ها موثر است، ولی در سیستم ریشه‌ی گیاه. این هورمون در ارتباط بین سیستم ریشه و رشد قارچ‌های میکروریزا نقشی حیاتی دارد. در گیاهانی انگلی، استیرولاکتون باعث جوانه زنی بذر میشود تا بتواند بر گیاه میزبان مسلط شود.
هورمون‌های مصنوعی گیاهی PGR
هورمون‌های مصنوعی که با توجه به ساختار هورمون‌های اصلی، توسط انسان در آزمایشگاه‌ها تولید می‌شوند در تعدادی از تکنیک‌های مختلف شامل تکثیر گیاهان از قلمه، پیوند، ریز ازدیادی (میکروپروپاگیشن) و کشت بافت استفاده می‌شوند.
محصولات پیشنهادی اگری راز: اکتیو روت - آلگا روت
برای مشاوره کشاورزی رایگان با مشاوران فروشگاه آنلاین اگری راز در تماس باشید.
