آفتاب سوختگی؛ از تاول تا سرطان پوست

دکتر نادر پازیار اظهار کرد: با وجود اینکه خورشید منبع حیات است و حیات با نور خورشید ادامه پیدا می‌کند، اما در برخی موقعیت‌ها به علت تأثیر نامطلوب اشعه‌های نور خورشید، دچار عوارضی خواهیم شد.

انواع آفتاب سوختگی

وی افزود: بیشترین آثار مضر پوستی را امواج ماوراء بنفش نور خورشید (امواج UV) ایجاد می‌کنند. این امواج ماوراء بنفش به سه دسته تقسیم می‌شوند. اشعه‌های UVA، UVB و UVC. اشعه UVC توسط لایه اوزون جذب می‌شود و برای سلامت ما مشکلی ایجاد نمی‌کند. بیشتر آفتاب سوختگی‌ها به علت وجود اشعه UVB به وجود می‌آیند که طول موج کوتاه‌تری نسبت به امواج UVA دارند.

این متخصص پوست و مو گفت: آفتاب سوختگی به دو نوع آفتاب سوختگی حاد و آفتاب سوختگی مزمن تقسیم می‌شود. نوع حاد آفتاب سوختگی می‌تواند در اثر تماس کوتاه مدت فرد با نور بسیار شدید خورشید ایجاد شود.

وی افزود: هنگامی که شخص به دریا و ساحل دریا می‌رود یا زمانی که در تابستان به یک صحرا می‌رود و با تابش مستقیم نور خورشید مواجه می‌شود، یا در یک روز برفی به مکانی می‌رود که حجم زیادی از برف در اطراف اوست انعکاس نور خورشید در این شرایط اثرات و شدت نور را چند برابر می‌کند که می‌تواند شخص را به نوع حاد آفتاب سوختگی دچار کند.

دانشیار دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز گفت: در مقابل، نوع دیگری از آفتاب سوختگی وجود دارد که تدریجی و به شکل مزمن در طی ماه‌ها و سال‌ها رخ می‌دهد مانند آنچه برای اشخاصی که عشایری زندگی می‌کنند و یا کار آن‌ها به گونه‌ای است که به طور مداوم در معرض نور خورشید قرار می‌گیرند مانند کشاورزان، چوپانان و ملوانان رخ می‌دهد؛ این افراد حتی اگر نور خورشید شدید نباشد نیز می‌توانند دچار آفتاب سوختگی مزمن شوند.

وی بیان کرد: در درازمدت بافت پوست این افراد تغییر رنگ می‌دهد و روی پوست آن‌ها لکه‌های پوستی ایجاد می‌شود و تکسچر پوست آن‌ها تغییر می‌کند. رشته‌های کلاژن و رشته‌های الاستیک موجود در پوست که باعث استحکام و سفتی پوست می‌شوند در گذر زمان و در تماس مزمن پوست با اشعه آفتاب شل می‌شوند که این روند باعث ایجاد چین و چروک در پوست افراد می‌شود؛ پوست پیر می‌شود و ممکن است دچار تغییرات الاستوز شود یعنی ممکن است در برخی نواحی باعث زردرنگ شدن پوست شود.

درمان آفتاب سوختگی

این متخصص پوست و مو گفت: در آفتاب سوختگی‌ها شخص ممکن است دچار علائمی مانند تورم، دردناک شدن پوست، بالا رفتن دمای بدن، تب، سردرد، بدحالی، دردهای عضلانی، تاول‌های پوستی و ترشحات پوستی دچار شود و حتی ممکن است نیاز به بستری شدن در بیمارستان پیدا کند.

پازیار افزود: زمانی که افراد دچار آفتاب سوختگی حاد می‌شوند بهتر است سریع دمای پوست خود را با استفاده از دوش آب سرد و یا کمپرس‌های آب سرد پایین آورند و برای رفع درد از مسکن‌ها استفاده کنند و همچنین در صورت نیاز می‌توانند از آنتی هیستامین‌ها و کورتون‌های موضعی استفاده کنند. اگر ترشحات پوستی به وجود آمد، استفاده از محلول‌هایی که می‌تواند ترشحات را کم کند می‌تواند مؤثر باشد و در صورت به وجود آمدن عفونت، استفاده از آنتی بیوتیک‌ها می‌تواند مؤثر باشد.

چگونه آفتاب سوختگی، سرطان ایجاد می‌کند؟

وی بیان کرد: آفتاب سوختگی مزمن ریسک ابتلا به سرطان‌های پوستی را افزایش می‌دهد؛ سرطان‌های BCC ، SCC و ملانوم از مهمترین سرطان‌های پوستی هستند که سرطان نوع BCC شایع‌ترین نوع آن‌ها است و در استان خوزستان بسیار مشاهده می‌شود.

دانشیار دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز گفت: سرطان‌های پوستی از نوع BCC و SCC که معمولا در اثر تماس با اشعه UV ایجاد می‌شوند بیشتر در ناحیه سر و گردن دیده می‌شوند؛ نواحی‌ای مانند روی بینی، لب تحتانی، گوش و زیر گونه.

وی افزود: بیشتر سرطان‌های پوستی در اثر تماس با طیف اشعه UVB ایجاد می‌شوند و پیری پوست و چین و چروک‌های پوستی بیشتر در اثر تماس با طیف اشعه UVA به وجود می‌آیند.

توصیه‌هایی برای کاهش آثار مضر اشعه‌های خورشید

پازیار گفت: بین ساعت ۱۰ صبح تا ۴ بعد از ظهر بیشترین میزان اشعه‌های ماوراء بنفش در فضا وجود دارد. بهتر است در این ساعات کمتر از منزل خارج شویم تا کمترین تماس را با اشعه‌های UV داشته باشیم. استفاده از کلاه‌های لبه‌دار که حداقل ۱۰ سانتیمتر لبه داشته باشند می‌تواند تماس نور با صورت و گردن را تا حدی مهار کند.

وی بیان کرد: استفاده از عینک‌های آفتابی می‌تواند از تماس چشم و ناحیه اطراف چشم با نور خورشید جلوگیری کند و در نتیجه از به وجود آمدن چین و چروک‌های ریزی که از تماس نور خورشید در اطراف چشم به وجود می‌آید، جلوگیری می‌کند.

این متخصص پوست و مو افزود: استفاده از دستکش‌های مشکی رنگ می‌تواند مانع از عبور نور آفتاب و رسیدن آن به سطح پوست دست شود. استفاده از دستکش به خصوص برای افرادی که پوست‌شان در معرض نور خورشید حساسیت نشان می‌دهد و کهیر می‌زند می‌تواند مفید باشد.

وی گفت: بهتر است از ضدآفتاب‌ها استفاده کنید. ضدآفتاب‌ها معمولا بر پایه کرم، ژل، اسپری و لوسیون تعریف شده‌اند. افراد باید نیم ساعت قبل از خروج از منزل از ضدآفتاب‌ها استفاده کنند. اثر این ضدآفتاب‌ها دو تا سه ساعت باقی می‌ماند و بعد از آن باید ضدآفتاب روی پوست تمدید شود. ضدآفتاب‌هایی نیز وجود دارد که می‌توانند اثر UVA و UVB را مهار کنند.

پازیار در پایان گفت: افراد مختلف می‌توانند از ضدآفتاب‌های شیمیایی یا فیزیکی استفاده کنند. افرادی که به نور آفتاب حساسیت دارند بهتر است حتماً از ضدآفتاب‌های قوی استفاده کنند. معمولاً ضدآفتاب‌های فیزیکی از ضدآفتاب‌های شیمیایی قوی‌تر هستند. افرادی که بیماری‌های خاص مانند لوپوس، پورفیریا و یا بیماری‌های مرتبط با نور خورشید دارند، باید حتماً به استفاده از ضدآفتاب‌ها توجه ویژه‌ای داشته باشند.