معاون وزیر خارجه: ما در دنیا یونیک هستیم و مقدار کمی با ابرقدرتی فاصله داریم
مهدی صفری با بیان این که در معاونت دیپلماسی اقتصادی در وزارت خارجه، یکی از سیاست‌های اصلی ما تامین «ارز» برای کشور است می‌گوید: در راستای افزایش ظرفیت دستگاه دیپلماسی کشور در تسهیل تبادلات خارجی، پست‌های فریز شده اقتصادی در وزارت خارجه را آزاد کرده‌ایم.
متن گفت‌وگو با این دیپلمات ارشد به شرح زیر است:
در حال حاضر فعالیت‌های دیپلماسی اقتصادی وزارت امور خارجه روی چه مواردی متمرکز است با توجه به انتظاراتی که جامعه و مردم در بعد تجارت خارجی از دستگاه دیپلماسی کشور دارند؟
ما تلاش داریم، پتانسیل‌های خفته‌ای که در حوزه دیپلماسی اقتصادی وجود دارد را احیا کنیم و در این راستا به نحوی ریل‌گذاری می‌کنیم که نشان دهیم که کار می‌تواند با برجام و بدون برجام جلو برود.
در راستای پیشبرد دیپلماسی اقتصادی، گسترش تعاملات با همسایگان، کشور‌های پیرامونی، منطقه و کشور‌هایی همچون چین، هند و روسیه برای ما مهم بوده‌اند و به طور موازی گسترش تعاملات اقتصادی با کشور‌های آمریکای لاتین، آمریکای مرکزی و جنوبی و قاره آفریقا را پیگیری کرده‌ایم، در این مسیر تعامل با کشور‌های مسلمانی همچون اندونزی و مالزی در منطقه آسیا نیز برای ما مهم است
معتقدم وقتی سیاست‌گذاری و برنامه‌ها در حوزه دیپلماسی اقتصادی در ریل خود قرار بگیرد، فردا هر نوساناتی که در برجام اتفاق بیفتد ما ریل خودمان را جلو می‌بریم. حالا ممکن است کار در یک جا در بخشی یک سکته‌ای بخورد و پایین بیاید، اما دوباره فعالیت آغاز می‌شود و کار به جلو می‌رود.
ظرفیت‌های زیادی در کشور برای تجارت خارجی و صادرات وجود دارد، مثلا کشور‌های آمریکای لاتین، آفریقا، آسیای مرکزی به کالا‌های پتروشیمی ما نیاز دارند، بعضا ما می‌رویم کالایمان را به یک کشوری می‌فروشیم که صد درصد با ما تضاد می‌کند. قیمت هم فرق ندارد، اما ما می‌توانیم همان کالا را به کشوری بفروشیم که از آن خرید می‌کنیم. با این روش در این حوزه یک شرت‌کارت و یک‌میان‌بر زدیم و روند‌هایی همچون ال سی را تا حدودی حذف کردیم، ممکن است عده‌ای بگویند صد درصد نمی‌شود، ولی ۹۰ درصد می‌شود، ما هم تلاش می‌کنیم که آن ۹۰ درصد حتما انجام شود، آن ۱۰ درصد هم طوری مدیریت می‌شود که بتوانیم کمترین ضایعات پولی داشته باشند.
اگر بخواهیم در مورد برنامه‌ها و اهداف معاونت دیپلماسی اقتصادی وزارت توضیح بدهم، باید بگویم در دیپلماسی اقتصادی در وزارت خارجه، سیاست ما تامین ارز برای کشور و ارزآوری است و یکی از راه‌های ارزآوری‌ها غیر از موضوع صادرات، واردات است. ممکن است این سوال مطرح شود که در وارادات چطور می‌خواهید صرفه جویی کنید؟ یکی از کار‌هایی که در این ارتباط انجام دادیم این بود که در حوزه واردات «دایور سیفای» (متنوع سازی) کردیم یعنی کالا‌هایی مثل برنج، گندم، جو، ذرت، کالا‌های اساسی یا تجهیزات نفتی را از یک کشور می‌خریدیم که انحصارش بود و هرطور که می‌خواست ما را بعضا بازی می‌داد، ما آمدیم واردات را چند منبعی کردیم. به جای این که از یک کشور خرید کنیم از چند کشورخرید می‌کنیم با همان کیفیت. وقتی چند منبعی شد، قیمت ارزانتر هم شد و خود یک نوع ارزآوری برای کشور است.
راه سوم انتقال تکنولوژی نرم و راه چهارم ارز آوری، صدور خدمات مهندسی است. من همیشه گفته‌ام صدور خدمات مهندسی برای ما خیلی بهتر از صادرات است البته نمی‌شود گفت که این باشد و آن نباشد، این‌ها کامل کننده هم هستند و باید هر دو باشند.
از همه مهمتر موضوع ترانزیت کشور است. این ترانزیت، شامل ترانزیت حمل و نقل و انرژی از جمله انرژی برق است، یک زمانی هم فرصت شد و توانایی آن را داشتیم، شاید بتوانیم در آینده ترانزیت آب هم انجام دهیم. اگر توانایی‌مان مانند کشور‌های دیگر بالا برود و آب شیرین کن داشته باشیم با یک قدرت بالا می‌توانیم نیاز‌های کشور‌های همسایه در این حوزه را تامین کنیم، ما درخلیج فارس و عمان دیر جنبدیم، بقیه برداشت‌هایشان را کردند ما باید سرعت‌مان را بیشتر کنیم.
در پوشش صادرات و واردات برای کشور، یک سری الویت و ارجحیت‌هایی داریم. در این ارتباط آقای رئیس جمهور فرمودند که «امنیت غذایی» برای‌مان مهمتر است ما نیز این موضوع را در بحث وارادات در الویت خود قرار داده‌ایم.
یکی دیگر از کار‌هایی که معاونت دیپلماسی وزارت خارجه انجام داده این است که ما به استان‌های مختلف به خصوص استان‌های مرزی سفر کرده ایم، تاکنون به ۱۵ استان رفته‌ایم و با بخش خصوصی و دولتی جلسه گذاشته‌ایم، بازدید از محل مرز‌ها و بنادر داشتیم و در این جلسات و بازدید‌ها مسائل استان‌ها در حوزه اقتصادی و تجارت خارجی به ما منعکس شده است. خیلی استان‌ها که می‌رویم کمبود دانش دارند، برای نمونه اصلا نمی‌دانند فلان کار در حوزه صادرات انجام شده یا نه؟ یا چطور انجام شده است؟
ما یک استانی رفته بودیم، چهار مسئله داشتند و همان جا زنگ زدیم و چهار مسئله را با مقامات ملی مربوطه و حتی سفیری که مرتبط با این کار بود، حل کردیم به طور کلی در سفر به استان‌ها سعی می‌کنیم در همان جا مسائل را حل کنیم.
مثلا ما به استانی رفتیم که کشتارگاه داشتند و گفتند در زمینه «غذای حلال» فعالیت می‌کردیم، ولی الان نابود شده‌ایم. درست می‌گفتند ما یک زمانی ۱۲ درصد سهم «غذای حلال» را یا «حلال فود» را داشتیم، ولی الان رسیده به زیر یک درصد. چرا؟ دلایلی به دست آمد که دلایل بی‌خودی بود. البته اکنون با پیگیری‌هایی که انجام شد دوباره صادرات در این زمینه آغاز شده است.
لطفا با توجه به اهمیت موضوع ترانزیت توضیحی در مورد وضعیت کریدور شمال – جنوب بدهید؟
توافق نامه کریدور شمال- جنوب وقتی که من سفیر در روسیه بودم امضا شد. آن زمان آقای حجتی وزیر راه بود؛ بین ما، روسیه و هند که فقط همین ترکیب بود و بعد عمان هم اضافه شد. ما به آن توجه نکردیم آن‌ها هم شروط خود را داشتند، اگر این مسیر انجام شود، مسیر رفت و آمد ۱۷ روز کوتاه‌تر می‌شود.
در این دولت مسئله چابهار تقریبا قراردادش حل شد. سفری که وزارت خارجه به آنجا داشت تیمی با خود برد و اخیرا وزیر بنادر و کشتیرانی هند به اینجا آمد که این در اثر سفر ما بود، قرارداد را بستند و ۷ جرثقیل الان آمده است، تقریبا با این قرارداد بین ۷ تا ۸ میلیون به نوشته خود بنادر به ظرفیت آن جا اضافه می‌شود.
کریدور شمال-جنوب از ۴ تا ۵ نقطه از جمله اینچه برون؛ بندر کاسپین و…است و فقط آستارا-رشت نیست. آستارا -رشت باید ساخته شود و این کار در کشور در حال انجام است و روز به روز توسعه پیدا کرده است.
ما باید زمان ترانزیت را در کشورمان به نزدیک صفر برسانیم همینطور که کشور‌های دیگر انجام می‌دهند.
آورده اقتصادی کریدور شمال جنوب در حالت ایده‌آل چقدر است؟
مجموع ترانزیت‌های ما اگر شکل بگیرد به ۶۰ میلیارد دلار می‌رسد، در مورد این کریدور هم فکر می‌کنم، اگر درست عمل کنیم تا ۱۵ میلیارد دلار می‌رسد.
شما چندی پیش با اشاره به بازار روسیه گفته بودید یکی از بازار‌های مهم ما در بحث مصالح ساختمانی روسیه و قزاقستان است. الان صادرات ما در این حوزه چقدر است؟
ما صادرات مصالح به روسیه داریم و به زودی نمایشگاه مصالح ساختمانی در آن جا افتتاح خواهیم کرد که البته به نظر من این نمایشگاه مصالح ساختمانی چهار روزه نمی‌تواند باشد باید دو ماه باشد که مشتری بیاید آنجا پوینت تو پوینت قراردادش را امضا کند.
عدد دقیق صادرات را نمی‌دانم، ولی ۳۲ درصد رشد نسبت به پارسال داشتیم. آن‌ها گفتند ما آمادگی داریم تا ۵ میلیارد دلار از شما مصالح ساختمانی بخریم ما باید در این زمینه فعالیت‌مان را سرعت ببخشم چرا آن‌ها منتظر نمی‌مانند تا ما برویم؛ کشور‌های مختلف تلاش می‌کنند که از این ظرفیت استفاده کنند.
در مورد همکاری با قزاقستان نیز به زودی در قزاقستان سمیناری برگزار می‌کنیم که شرکت‌ها بتوانند صدور خدمات مهندسی داشته باشند، چرا که قزاقستان کشوری مانند کانادا است. جمعیتش ۱۹ میلیون نفر و ۲.۷ میلیون مترمکعب است و اکثر مواد اولیه مانند فسفات، مس، سنگ آهک، طلا، الماس، در این کشور وجود دارد، حالا کشوری که در منطقه این چنین معادنی وجود دارد چرا برویم از اروپا و آفریقا و آمریکای لاتین این مواد را تامین کنیم، البته آن‌ها را رد نمی‌کنیم، اما الویت را باید به اینجا بدهیم.
در بحث روسیه شما چندی پیش با خبرگزاری اسپوتنیک روسیه مصاحبه کردید که سامانه پرداخت «میر» روسیه در ایران قرار است راه‌اندازی شود و اینکه ایران و روسیه می‌خواهند، جایگزینی برای سوئیفت داشته باشند؟ آیا این اتفاق رخ داده است؟
سوئیفت یک چیز تعریف شده است. ما الان یک سوئیفت بین خودمان و روسیه و چند کشور دیگر تعریف کرده‌ایم و به زودی راه اندازی می‌شود.
سامانه میر از لحاظ نرم افزاری باید تطبیق داده شود. من فکر می‌کنم تا چند روز آینده این سامانه نیز راه بیفتد البته اطلاعات بیشتر در این زمینه را باید از رییس بانک مرکزی بپرسید.
با توجه به اینکه روسیه تحریم شده و اگر تحریم‌های ایران برداشته شود این اتصال مشکل‌ساز نمی‌شود؟
مگر ترکیه و هند با روسیه کار نمی‌کنند؟ ترکیه که جزو ناتو است و اعلام کرد من منافع مردم و کشورمان را دنبال می‌کنم و باید گاز از روسیه بگیرم و مردمم را نمی‌توانم سرما بدهم.
البته ما کار‌ها و همکاری‌هایی که با روسیه انجام دادیم و در حال انجام است، مربوط به قبل از این مسائل است و پیش از این تحولات آغاز شده بود، آن‌ها با این وضعیتی که ایجاد شده است، سرعت عمل روس‌ها بیشتر شده است، دنیا هم دنیای فرصت است و باید از هر فرصتی که ایجاد می‌شود، استفاده کرد.
شما چندی پیش اعلام کردید که در جریان سفر معاون نخست وزیر روسیه به ایران توافقی بین روسیه و ایران انجام شده که بدهی ایران به روسیه در مورد نیروگاه بوشهر از طریق تهاتر پرداخت شود، ولی به تازگی سفیر روسیه در مصاحبه‌ای بار دیگر به موضوع اشاره کرده و گفته است که بدهی پرداخت نشده است. الان این اتفاق افتاده؟
این امر قرار است از طریق تهاتر کالا‌های ساختمانی انجام شود. چرا ما اصرار می‌کنیم مصالح ساختمانی صادر شود؟ چون هم به نفع کشور است و هم می‌توانیم بدهی‌مان را پرداخت کنیم.
برخورد روس‌ها در مورد نیروگاه بوشهر بعد جلسه آقای مخبر معاون اول رییس جمهور و نواک معاون نخست وزیر روسیه برخورد خیلی بهتری شد.
کاری که آقای صالح آبادی رییس بانک مرکزی در مورد «روبل و ریال» واحد پول ایران و روسیه انجام دادند، این است که ما باید روبل آنجا خلق کنیم یکی از راه‌های سوآپ نفت و گاز است. یکی دیگر از راهکار‌ها ترانزیت است. آن‌ها باید حق ترانزیت را به ما بدهند. این پول آنجا خلق می‌شود، حالا که خلق شد آن «تهاتری» که ما گفتیم؛ می‌توان ایجاد کرد.
روس‌ها در مورد پروژه نیروگاه بوشهر و دیگر پروژه‌ها که در ایران کار می‌کنند گفته‌اند که ما حاضریم تمام پروژه‌ها را به «سابکانتراکتور» (کارفرمای) ایرانی بدهیم؛ البته همراه با انتقال تکنولوژی ساخت. اکنون نیز این کار را می‌کنند یعنی به جای این که خودشان سابکانتراکتور از روسیه بیاورند از سابکانتراکتور ما که خود آن‌ها تایید کرده اند، انتخاب می‌کنند و این‌ها قطعات را می‌سازند.
در این مسیر در کنار ساخت، انتقال تکنولوژی هم صورت می‌گیرد که مثلا این قطعات چه هستند؟ موادش چه چیزی است و دیگر مسائل مربوط به این موضوع.
شما این در ذهنتان باشد که ماشین‌سازی اراک را روس‌ها برای ما ساختند. روس‌ها زمانی که ذوب آهن را ساختند، گفتند برای اینکه ما نخواهیم به شما لوازم یدکی بدهیم، ماشین‌سازی اراک را درست می‌کنیم که خودتان بتوانید قطعات لازم را ایجاد کنید.
شما اگر با غربی‌ها صحبت کردید؛ بپرسید آمریکایی‌ها اینجا چه ساختند؟ جز هواپیمای «اف فور» و «اف فای» و «اف فورتین» چیزی دیگر ندادند آن هم تعمیراتش را.
به نظر شما آیا با احیای برجام سفره معیشتی مردم ایران تغییر می‌کند و تغییر ملموسی در زندگی مردم از بعد اقتصادی رخ می‌دهد؟
در مورد احیای برجام هم، همه می‌دانیم دولت به صورت جدی در این زمینه در حال کار کردن است و بعد از یک مدتی توقف، دوباره کار فشرده آغاز شد و در حال جلو رفتن است. مسلما از لحاظ روانی احیای برجام بسیار موثر است.
گشایش در فروش نفت بیشتر، گشایش در کار‌های بانکی تاثیرات خودش را دارد. اما باید ببنیم به چه صورتی اجرایی می‌شود. این خیلی مهم است. کسی منکر اهمیت احیای برجام نیست. در صورت احیای برجام برخی کشور‌هایی که الان با ما رابطه دارند، راحت‌تر با ما کار خواهند کرد. احیای برجام مثبت است، اما این گونه نیست که اگر برجام نباشد ما کنار دیوار صبر کنیم تا برجام بیاید. در یک سال اخیر، روندی در حوزه دیپلماسی اقتصادی کشور ایجاد و وارد ریل شده است که در صورت احیای برجام، سرعت این ریل بیشتر می‌شود.
ما باید تلاش کنیم در این زمان در آنجا‌هایی که نقاط ضعف‌مان است، خودکفا شویم. در زمانی که برجام برگشت باید خیلی حواسمان باشد که دوباره دست به واردات نزنیم و در جهت خودکفایی و استقلال حرکت کنیم. مثلا آنقدر باید پالایشگاه بسازیم که یک بشکه نفت کشور صادر نشود و محصولات آن را صادر کنیم چرا که بشکه نفت را می‌توانند تعقیب کنند، ولی محصولات آن را نه. ماالان نفت می‌فروشیم، چون پالایشگاه نداریم اگر پالایشگاه به اندازه کافی داشته باشیم و محصولات پتروشیمی و بنزین تولید کنیم دیگر نیازی به فروش نفت نداریم.
آقای اوجی (وزیر نفت) در این زمینه خیلی خوب کار می‌کنند، یک جا مشاهده کنند، پتانسیل است، بلافاصله از آن ظرفیت استفاده می‌کنند. در منطقه مکران، جاسک و در بندرعباس چند پالایشگاه پرظرفیت ایجاد کردند و اگر این پالایشگاه‌ها به ظرفیت تولید برسند، دیگر نیازی نیست که ما نفت خام بفروشیم.
یک زمانی ما آروزی‌مان بود یک جایی پالایشگاه داشته باشیم ۴۰۰ هزار بشکه نفت ببریم آنجا فرآورده کنیم و بفروشیم که این کار در چند کشور شروع شده است.
در مورد پالایشگاه‌ها در داخل کشور کار شده است، ما اگر در پتروپالایشگاه خودکفا شویم، قول می‌دهم که دیگر در بسیاری جا‌ها نمی‌توانند به مافشار بیاورند.
براساس برخی از گزارش‌ها، ایران باید حدود ۲۰۰ میلیارد دلار در حوزه صنعت نفت سرمایه‌گذاری کند که عقب ماندگی‌های ایجاد شده را جبران کند؟
تقریبا حدود ۵۰ میلیارد با سرمایه‌گذاری روس‌ها جبران شده است، ولی باید به این موضوع سرعت بیشتری بدهیم مثلا در پارس جنوبی باید سرعت عمل بیشتری داشته باشیم
در مورد میدان گازی آرش نیز ما به خاطر عقب‌ماندگی‌هایی که داریم نتوانستیم به اندازه کویت و عربستان از این میدان بهره برداری کنیم؟
در مورد میدان آرش مثل اینکه اقداماتی شروع شده است.
در این یک سال گذشته به چه میزان ساختار وزارت خارجه به سمت اجرای دیپلماسی اقتصادی حرکت کرده است؟ با توجه به برخی از تحلیل‌ها که گفته می‌شد این وزارت خانه ظرفیت لازم را برای این کار ندارد و این که شخص شما با توجه به سابقه فعالیت‌تان در حوزه اقتصادی در این زمینه چقدر موثر بوده‌اید؟
آقای امیرعبداللهیان وقتی برای کسب رای اعتماد در مجلس سخنرانی می‌کردند، فرمودند من ۴۰ درصد کار وزارت خارجه را به عهده معاونت دیپلماسی اقتصادی و فعالیت در حوزه اقتصاد قرار می‌دهم یعنی ۶۰ درصد را به چهار بخش کنسولی، سیاسی، رسانه و بین‌الملل دادند و ۴۰ درصد را به موضوع اقتصاد و آن را در الویت اول کار وزارت خارجه قرار دادند.
اولین کار ما در وزارت خارجه در این حوزه باید این باشد دیپلماتی که می‌خواهیم به ماموریت اعزام کنیم «اقتصاد محور» باشد. بیشتر کسانی که در وزارت خارجه هستند، اقتصاد محور نیستند و صرفا سیاسی هستند. ما در این دوره ۶۰ نفری که می‌خواستیم اعزام کنیم دو الی سه ماه به آن‌ها به عنوان کارشناس اقتصادی آموزش دادیم. ان‌ها را به حدود ۱۲ تا ۱۳ استان برای آشنا شدن با پتانسیل‌های داخلی مانند عسلویه، اصفهان، قزوین، خوزستان و اراک اعزام کردیم، چون ما می‌گوییم دیپلمات اقتصادی که به ماموریت می‌رود اول باید پتانسیل‌های ایران را بشناسد که چه توانی دارد؟ کجا ضعف دارد؟ با واردات و صادرات باید ْآشنا باشد و با آشنایی با اینجا، صادرات ما را به کشور محل ماموریت خود هدایت کند ما این آموزش را می‌دهیم و خیلی از استان‌ها هم راضی هستند.
اقدام دیگری که در این حوزه انجام داده‌ایم این بوده است که پست‌های فریز شده اقتصادی در وزارت خارجه را آزاد کرده‌ایم که تعداد آن تا الان ۳۵ عدد بوده است، این کار را ادامه می‌دهیم و آموزش‌های لازم را هم به دیپلمات‌های اعزامی در حوزه اقتصادی ارائه خواهیم داد.
ما به سفارت‌خانه‌ها گفته‌ایم، شما‌ها دیده‌بان‌های کشور هستید، در موضوع دانش بنیانی که مقام معظم رهبری بر آن تاکید دارند، در حال حاضر پروموت کردن بازار خارج از کشور برای شرکت‌های دانش بنیان ایرانی یکی از وظایف سفارت‌خانه‌های ما است. کمیته‌ای از چند وزارت خانه را در وزارت خارجه شکل دادیم که هر هفته جلسه دارند، بر روی سایت وزارت خارجه هم اسامی ۶۲۰ شرکت دانش بنیانی که توانای صادرات دارند، منتشر شده است و به تمام نمایندگی‌هایمان اعلام کردیم که برای آن‌ها بازار صادرات پیدا کنند.
از طرف دیگر هر کشوری که سه محصول از ما در حوزه نانو واردات داشته باشد حتما به آنجا می‌رویم تا خانه فناوری ایجاد کنیم، مانند کاری که در کنیا، ازبکستان، ارمنستان، انجام شده است همین الان یک تیم نانو از ایران در مکزیک، ونزوئلا و اروگوئه هستند که کار تکنولوژی‌های لبه ما پرزنت کنند تا اگر بتوانیم تولیدات مشترک و صادرات داشته باشیم.
با سفیران هم باید کار کنیم و از آن‌ها کار بخواهیم. مثلا سفیری که می‌گویند کار نکرده الان رابطه تجاری ۲۰۰ میلیونی ما را به یک میلیارد رسانده است، چون که از وی کار خواسته شده است.
نوع تعامل شما در معاونت دیپلماسی اقتصادی وزارت امور خارجه با دستگاه‌های دیگر چگونه است؟
در ستاد هماهنگی روابط اقتصادی خارجی مستقر در وزارت امور خارجه که حدود ۲۵ دستگاه مختلف در آن حضور دارند و در کمیسیون‌های مشترک، همکاری و تعامل گسترده‌ای داریم. به زودی گزارش عملکرد دستگاه‌ها برای تقویت دیپلماسی اقتصادی را تنظیم و در اختیار مقامات ارشد کشورمان قرار خواهیم داد و متناسب با ارزیابی‌ها، برای تحقق حداکثری منافع کشورمان در حوزه اقتصاد خارجی برنامه‌ریزی و تلاش خواهیم داشت.
شما در سخنان خود به تربیت کارشناسان اقتصادی در وزارت خارجه اشاره کردید لطفا در مورد تفاوت وظایف وابستگان بازرگانی و کارشناسان اقتصادی هم توضیح دهید؟
وابستگان بازرگانی با محوریت وزارت صمت و نقش سایر دستگاه‌های اقتصادی به وزارت خارجه معرفی شده و پس از ارزشیابی و مصاحبه به برخی از نمایندگی‌ها اعزام می‌شوند. ابتدای دولت فقط دو وابسته بازرگانی داشتیم و حالا به ۱۵ نفر رسیده و امیدواریم به سقف مورد نظر صمت که همانا ۳۵ نفر است نزدیک شویم. این وابستگان بازرگانی بیشتر به تقویت تجارت مشغول هستند.
اما کارشناسان اقتصادی همان دیپلمات‌های حرفه‌ای وزارت خارجه هستند که می‌توانند از وابسته اقتصادی، دبیران درجه یک تا سه و یا رایزن درجه یک تا سه باشند. آن‌ها علاوه بر مباحث تقویت تجارت، به ده‌ها وظیفه دیگر محوله در بخش‌های مختلف همانند جذب سرمایه، توسعه صادرات محصولات دانش بنیان، صادرات محصولات کشاورزی، انتقال فناوری و تقویت همکاری‌های اقتصادی در سایر بخش‌ها مشغول می‌باشند.
لطفا در مورد آخرین وضعیت اجرای قراداد جامع ۲۵ساله بین ایران و چین توضیح دهید، عده‌ای معتقد هستند که این قرارداد فقط بر روی کاغذ مانده است؟ و اثرات اجرایی نداشته است؟
تاکنون آقای وزیر خارجه دو سفر به چین داشتند و در سفر اول اعلام شد که اجرای این قرارداد آغاز شده است، یک نماینده چینی‌ها برای پیگیری این موضوع مشخص کردند، آقای امیر عبداللهیان هم من را به عنوان نماینده ایران در این حوزه در همان جلسه با وزیر خارجه چین مشخص کردند. بعد از دو ماه ونیم نماینده چینی‌ها به ایران آمد یک ماه و نیم در ایران بود و با ارگان‌های مختلف از جمله بخش ترانزیت، مخابرات، نفت، گاز، بانک مرکزی و…جلسه برگزار شد. نماینده چین وقتی به چین برگشت گزارشات را به مقامات این کشور ارائه کرد.
بعد تماس تلفنی اخیر روسای جمهور دو کشور ایران و چین و وزیر خارجه چین با آقای امیرعبداللهیان، آن‌ها از ما دعوت کردند که به چین برویم و به زودی این سفر انجام می‌شود آقای رئیس جمهور و همچنین آقایان مخبر و امیرعبداللهیان بر ضرورت انجام این سفر تاکید دارند و این سفر، یک سفر مقدماتی برای ملاقات دو رئیس‌جمهور نیز است. در رابطه با افزایش همکاری‌ها بین ایران و چین و اجرای قرارداد کار‌هایی انجام شده است الان موضوعی که خیلی برای ما مهم است کار فاینانس است و در این زمینه فرمول‌های جدید دادیم که امیدواریم اجرایی شود.
کار بانکی بین ایران و چین با توجه به بحث تحریم‌ها سخت بوده است، ولی بهترین همکاری‌ها را داشته باشند و اگر برجام امضا شود آن‌ها در کار‌های مالی با ما راحت‌تر کار می‌کنند.
چینی‌ها، بعضا به ما می‌گویند شما ما را در مقطعی هنگامی بر روی برخی از پروژه‌ها در ایران کار می‌کردیم، بیرون کردید و حتی در این زمینه مصاحبه کردید که به غربی‌ها پیام بدهید که ما چینی‌ها را بیرون کردیم، الان هم می‌گویند که برجام امضا شود چه تضمینی وجود دارد که این کار را دوباره نکنید و چه اعتمادی باید بکنیم که این موضوع تکرار نشود؟
با سفر به چین به آن‌ها این پیام را می‌دهیم هر اتفاقی بیفتد ما می‌خواهیم با شما کار کنیم.
برخی از منتقدان دولت معتقد هستند که در وزارت خارجه دولت سیزدهم سه وزیر وجود دارد و آقایان باقری و صفری نیز خود را وزیر می‌دانند؟
اصلا چنین چیزی نیست. ما با ایشان کار می‌کنیم و اصلا ادعایی در این زمینه نداریم، آقای باقری نیز در چارچوب وظایفش کارش را انجام می‌دهد و ما همگی مطیع آقای امیرعبداللهیان در چارچوب کار و وظایف خود هستیم.
به نظر می‌رسد که یکی از مولفه‌های قدرت ما در مذاکرات احیای برجام تحرکات دیپلماسی اقتصادی است با توجه به این که شما هم در مقطعی با تیم مذاکره کننده در مذاکرات حاضر بودید آیا این موضوع برای شما ملموس است؟
به نظرم یک دلیلی که آمریکایی‌ها تلاش می‌کنند که موضوع برجام حل شود این است که می‌بینند که با نیامدن‌شان مشکلات‌مان در حال حل شدن است و تا حدودی حل شده است و اگر ما این تحرک را نداشتیم، آن‌ها فشار بیشتری به ما وارد می‌کردند.
با توجه به سفر اخیر وزیر امور خارحه به تعدادی از کشور‌های آفریقایی لطفا در مورد اهمیت کار با آفریقا هم توضیح دهید؟ و این که چندی پیش شما گفته بودید که چند کشور آفریقایی برای سفر شهروندان ایرانی لغو ویزا کرده اند، لطفا نام این کشور‌ها را نیز بیان کنید؟
دو کشور «موریس و ماداگاسکار» ویزا را برداشتند؛ و دو کشور دیگر هم در آینده اقداماتی در این زمینه انجام خواهند داد.
در آفریقا نعمت روی زمین ریخته است که ما باید برویم با آن‌ها کار کنیم، من معتقدم که یک نفر فقط باید مسئول کار آفریقا باشد. ما باید ارتباطات وسیع‌تری با کشور‌های آفریقایی داشته باشیم. اخیرا سفری به اوگاندا داشتیم، سفر خوبی بود، در این سفر از آقای رییس‌جمهور دعوت کردند که به این کشور آفریقایی سفر کنند.
در این مدت چه تعداد کمیسیون مشترک اقتصادی برگزار شده است؟ با توجه به این که یکی از اقدامات مهم معاونت دیپلماسی اقتصادی وزارت خارجه برگزاری این کمیسیون‌ها و پیگیری اجرای مصوبات این کمیسیون‌ها است.
ما تا الان ۱۵ کمیسیون مشترک برگزار کردیم و تلاش داریم که تا آخر سال به ۳۰ تا ۳۵ عدد برسد و این آمار در مقیاس دوره‌های مشابه قابل توجه است، در معاونت دیپلماسی تمرکز ما روی برگزاری کمیسیون‌های مشترک و پیگیری اجرا شدن مصوبات آن است.
در این مدت برگزاری کمیسیون‌های مشترک را ما جدی گرفتیم، در ستاد اقتصادی خارجی که ۴۰ سال است در وزارت خارجه برگزار می‌شود و اعتبار مصوباتش در حد مصوبات هیات دولت است. هر کمیسیون مشترکی را ارزیابی می‌کنیم و نمره می‌دهیم. به زودی وزارت خانه‌ها را در مورد عملکردشان در کمیسیون‌های مشترک و تعاملات خارجی‌شان ارزیابی می‌کنیم و نتایج این ارزیابی در قالب گزارشی با امضای وزیر خارجه به رییس‌جمهور تقدیم می‌شود.
در این میان باید به این نکته هم اشاره کنم و این موضوع را از من قبول کنید که الحق وزارت خارجه در این حوزه در حال خط‌شکنی است و کار را جلو می‌برد.
آقای صفری گفته می‌شود، شما دیپلماتی هستید که در دانشگاه «جورج واشنگتن» آمریکا تحصیل کرده اید، ولی شرق گرا هستید و تمایل جدی به روسیه و چین دارید؟
من شرق گرا نیستم… من نگاه می‌کنم منافع جمهوری اسلامی کجاست و از آن استفاده می‌کنم. شما ببینید کشور‌های غربی کدام کار را می‌خواستند به ما بدهند که ما رد کردیم؟
یک نکته‌ای هم که می‌خواهم در این ارتباط اضافه کنم، این است که ما در دنیا یونیک هستیم، ابرقدرتی فقط به داشتن بمب اتم نیست، ما در تکنولوژی‌های لبه خیلی پیشرفت‌های خوبی کردیم و مقدار کمی با ابرقدرتی فاصله داریم.
وضعیت دیبلماسی اقتصادی ایران در سوریه و عراق چگونه است؟ در افکار عمومی این سوال مطرح است که ایران چرا علی‌رغم هزینه‌های زیادی که از نظر جانی و انسانی در سوریه پرداخت کرده در بازار سوریه و بازسازی آن حضور فعالی ندارد؟ و عرصه به دیگر رقبا واگذار شده است؟
در بازار عراق کار خودمان را انجام می‌دهیم و تلاش‌های خوبی انجام شده است و وضعیت به نسبت خوب است.
در مورد سوریه هم، مقابله با داعش ضروری بود و باید برای توسعه همکاری‌ها نیز تلاش برجسته‌تری داشته باشیم.
در بخش اقتصادی هم باید تلاش کنیم که نهایت بهره را از بازار سوریه ببریم. در سوریه بیشتر از این‌ها می‌توانیم کار کنیم به خصوص در کشت فرار سرزمینی، بخش لبنی، نساجی… فضای کار در سوریه خیلی زیاد خواهد بود؛ و سخن آخر
ما از طریق اقتصادی، روابط سیاسی را در آسیای مرکزی درست کردیم، در واقع می‌خواهم روی این موضوع تاکید کنم که کار اقتصادی می‌تواند ضمانت روابط سیاسی باشد به خصوص در زمینه صدور خدمات مهندسی و سرمایه‌گذاری در تکنولوژی‌های نوین. چرا روابط سیاسی با یک باد از هم پاشیده می‌شود، ولی روابط اقتصادی در هم تنیده است و به راحتی به هم نمی‌خورد.
