مسیرِ سخت کارگران برای ایجاد تشکل‌های کارگری
تشکل‌یابی یکی از مهم‌ترین مطالبات کارگران است؛ مطالبه‌ای که راه را برای رسیدن به خیلی از مطالبات دیگر باز می‌کند. فصل ششم قانون کار به موضوع تشکل‌های کارگری پرداخته است. طبق تبصره ۴ ماده ۱۳۱ قانون کار، کارگرانِ یک واحد فقط می‌توانند یکی از سه مورد شورای اسلامی کار، انجمن صنفی یا نماینده کارگران را داشته باشند. اینکه در قانون کار از لفظ «فقط» استفاده شده و قانون، کارگران را در ایجاد تشکل محدود کرده مورد انتقاد بسیاری از فعالان کارگری است، اما کارگران برای تشکیل همین تشکل‌های قانونی هم مشکل دارند.
به باور فعالان کارگری تا زمانی که تشکل‌های کارگری از قدرت کافی برخوردار نباشند کارگران نمی‌توانند مطالبات خود را پیگیری کنند. به همین دلیل است که کارفرمایان تمایل چندانی به راه‌اندازیِ تشکل‌ها ندارند. آن‌ها نگرانِ منسجم شدنِ کارگران هستند و معمولا به درخواست کارگران برای ایجاد تشکل واکنشی منفی نشان می‌دهند به همین دلیل کارگران برای ایجاد تشکل‌های قانونی مسیری سخت در پیش دارند.
نمونه‌ی کاملا مشخص این موضوع را می‌توان در تلاشِ کارگران صنعت گاز استان بوشهر برای ایجاد کانون انجمن‌های صنفی کارگران مشاهده کرد. این کارگران که سال گذشته بعد از پیگیری‌ها و مخالفت‌های بسیار موفق به تکمیلِ تشکیلِ انجمن‌های صنفی پالایشگاه‌های مجتمع گاز پارس جنوبی شدند حالا برای تشکیل کانون انجمن‌های صنفی دچار مشکل هستند.
علیرضا میرغفاری (رئیس هیئت مدیره انجمن صنفی کارگری پالایشگاه دهم مجتمع گاز پارس جنوبی) ضمن اشاره به مخالفت‌های گسترده برای ایجاد انجمن‌های صنفی در پالایشگاه‌های مجتمع گاز می‌گوید: از روز اول مخالفت‌های بسیاری با ایجاد انجمن‌های صنفی شد. خیلی از پالایشگاه‌ها حتی در برگزاری انتخابات همکاری لازم را انجام ندادند و امروز خیلی از مدیران پالایشگاه به صراحت می‌گویند که این انجمن صنفی را به رسمیت نمی‌شناسند. یعنی هنوز برای آن‌ها جا نیفتاده که انجمن صنفی یک نهاد قانونی است و باید آن را به عنوان یک تشکل قانونی بپذیرند.
میرغفاری با اشاره به اینکه کانون انجمن‌های صنفی کارگران صنعت گاز استان بوشهر بعد از گذشت شش ماه از سال هنوز نتوانسته آغاز به کار کند، گفت: انتخابات این کانون ۱۱ اسفند در داخل اداره تعاون، کار و رفاه اجتماعی برگزار شد و با وجود اینکه اعضای هیئت مدیره و بازرس کانون زیر نظر مستقیم وزارت کار تعیین شدند، هنوز اعتبارنامه‌ی اعضا صادر نشده است.
به گفته‌ی میرغفاری؛ تاکنون پیگیری‌ها برای صدور اعتبارنامه و احکام به نتیجه نرسیده است. این در حالیست که طبق ماده ۱۴ آیین‌نامه انجمن‌های صنفی و کانون‌های مربطه، وزارت کار باید بعد از احراز صحت برگزاری مجامع و تکمیل و بررسی صحت مدارک ظرف مدت یک ماه اقدامات لازم برای صدور گواهینامه را انجام دهد و آگهی انجام انتخابات را در روزنامه‌های کثیرانتشار منتشر کند.
او می‌گوید: از سمت اداره کار استان بوشهر گفته شده موضوع تشکیلِ کانون باید به تائید برخی از نهاد‌های امنیتی برسد، اما در آیین‌نامه‌ی ایجاد کانون در جایی به تائید این نهاد‌ها اشاره‌ای نشده است.
رئیس هیئت مدیره انجمن صنفی کارگری پالایشگاه دهم مجتمع گاز پارس جنوبی در خصوص لزوم تشکیل کانون انجمن‌های صنفی می‌گوید: هدف ما از ایجاد کانون، هماهنگیِ بیشتر برای پیگیریِ پُرقدرت مطالبات کارگران است. در حال حاضر هر پالایشگاهی منحصرا برای خود یک انجمن صنفی دارد. پالایشگاه‌های مجتمع پارس جنوبی در دو محدودهی شهرستان عسلویه و کنگان قرار دارند و عمده‌ی مطالبات کارگران این پالایشگاه‌ها یکسان است. همه‌ی آن‌ها به طرح طبقه‌بندی مشاغل، وضعیتِ نامناسب راننده‌ها، عدم اجرای قانون و پیمان‌های مختلف اعتراض دارند و در صورت تشکیل این کانون مطالبات به صورتِ منسجمتری پیگیری می‌شود.
میرغفاری می‌گوید: مشکلاتِ مشترکِ این ۱۳ پالایشگاه باید به صورت مشترک پیگیری شود. از طرفی ممکن است اعضای برخی از انجمن‌ها مشکلاتی داشته باشند و نتوانند مطالبات را پُرقدرت پیگیری کنند که در این صورت نفرات توانمند سایر انجمن‌ها می‌توانند آن‌ها را حمایت کنند. نیاز ما به کانون برای وحدتِ رویه است و انجمن‌های صنفی به تنهایی و جداگانه نمی‌توانند پیگیرِ مطالبات باشند. با ایجاد کانون خیلی منسجم‌تر و بهتر می‌توانیم موضوعات را پیگیری کنیم.
رئیس هیئت مدیره انجمن صنفی کارگری پالایشگاه دهم ادامه می‌دهد: در حال حاضر طرح طبقه‌بندی مشاغل در پالایشگاه‌ها اجرا شده، اما این طبقه‌بندی اصلا مورد تائید و رضایت کارگران نیست. طبق ماده ۶ آیین نامه‌اجرایی طبقه‌بندی مشاغل در صورت اعتراض به نحوه محاسبه و پرداخت مابه التفاوت‌های طرح طبقه‌بندی، باید کمیته طبقه‌بندی مشاغل شکل بگیرد که این کمیته متشکل از نماینده کارگر، کارفرما، وزارت کار و در صورت وجود شرکت مشاور است. خب با چنین ترکیبی برای اعتراض به طرح طبقه‌بندی مشاغل چنین کانونی خیلی می‌تواند کارساز باشد.
میرغفاری در خصوص چرایی مخالفت با تشکیل کانون انجمن‌های صنفی می‌گوید: ما این موضوع را از سمت اداره کل استان بوشهر پیگیری کردیم و آن‌ها گفتند عملکرد برخی از انجمن‌ها مناسب نبوده است. منظور آن‌ها از مناسب نبودنِ عملکرد هم دعوتِ کارگران به عدم امضای قرارداد و اعتراض و… بود که البته ما از آن‌ها خواستیم مستندات خود را ارائه دهند، اما خب مستنداتی نداشتند. ضمن اینکه ما به عنوان انجمن مطالبه‌گر هستیم و از هر کس که وظیفه‌ی خود را انجام ندهد در حوزه‌ی اختیارات خود مطالبه‌گری می‌کنیم. ما مسئولِ اجرای منویاتِ اداره کار نیستیم که در این صورت اصلا فلسفه‌ی ایجاد انجمن صنفی که برای پیگیریِ مطالبات کارگران ایجاد شده به هم می‌خورد.
اگرچه به باور فعالان کارگری در نبودِ امنیتِ شغلی، فعالیت تشکل‌های کارگری برای مطالبه‌گری حقوق کارگران محدود می‌شود، اما به هر حال حضور آن‌ها در محیط‌های کار می‌تواند بخشی از مطالبات حداقلی کارگران را در چارچوب قانون تامین کند و نبودِ این تشکل‌ها کارگران را در موقعیتِ ضعیفی قرار می‌دهد. مقاومت در برابرِ ایجاد این تشکل‌ها مقاومت در برابرِ حداقلی‌ترین حقوق کارگران است.
