باید‌ها و نباید‌های بهداشتی دانش‌آموزان

دکتر مژگان غفاری دوشنبه ۴ مهر در کارگاه آموزش بهداشت مدارس، ضمن تاکید براینکه هر آموزشی منجمله آموزش نکات بهداشتی باید از دوران کودکی آغاز شود تا شاهد تبدیل آن به عادت باشیم، گفت: والدین باید از دوران کودکی، مبانی بهداشت فردی و جمعی را به فرزندان خود آموزش دهند تا با رعایت آنها شاهد کاهش موارد بیماری و مشکلات بهداشتی به ویژه در فصل مدرسه باشیم.

اهمیت مصرف صبحانه

غفاری با بیان اینکه صبحانه برای دانش آموزان اصلی‌ترین وعده غذایی محسوب می شود، اما مورد بی مهری فراوانی واقع شده است، گفت: اکثر دانش آموزان عادت به خوردن صبحانه کامل ندارند و والدین به ناچار تنقلات رنگارنگی را تهیه و با دانش آموز راهی مدرسه می کنند؛ توجه داشته باشیم که تنقلات نه تنها مواد موردنیاز بدن کودک را تامین نمی کند، بلکه در درازمدت اثرات سوء جسمی، رشدی و ذهنی برجای می گذارد.

او ادامه داد: دانش آموزی که تغذیه مناسبی برای صبحانه میل کند، سر کلاس نتیجه بهتری در یادگیری دارد؛ مواد غذایی مثل نیمرو، پنیر و چایی شیرین، گردو و خرما یا یک لیوان شیر، نمونه های سالم و مناسبی برای صبحانه است؛ همچنین استفاده از مواد مغذی مثل مغزها، به ویژه استفاده از مویز برای صبحانه بسیار مفید است. مصرف کربوهیدرات مانند نان و غلات (به ویژه انواع سبوسدار) برای وعده صبحانه، کارایی حافظه را افزایش می دهد و در طول روز قند خون را با ثبات نگه می دارد.

همراه داشتن وسایل بهداشتی و رعایت بهداشت فردی

غفاری به والدین توصیه کرد که هر روز کوله پشتی کودک خود را چک و از همراه داشتن وسایل بهداشتی ضروری نظیر لیوان شخصی، دستمال کاغذی، ژل ضدعفونی کننده و ماسک، اطمینان حاصل کنیم.

او با بیان اینکه باید به کودکان شیوه صحیح شست و شوی دست را آموزش داد تا به شکل یک عادت در بیاید، گفت: باید کودک را عادت دهیم تا پس از لمس محیط‌ های عمومی و وسایل آلوده و قبل از خوردن هر گونه خوراکی دست خود را بشوید.

این کارشناس بهداشت و سلامت خاطرنشان کرد: طرز صحیح شستن دست یعنی استفاده از مایع دستشویی به مدت ۳۰ ثانیه؛ البته ضرورت دارد که شیوه شست و شوی صحیح را هم به کودک آموزش داده و یک ژل ضدعفونی کننده در کیف او بگذاریم که اگر امکان شستن دست ‌ها وجود نداشت، از آن استفاده کند.

غفاری در ادامه تاکید کرد که والدین باید به کودک خود آموزش دهند که همیشه زباله را در هر موقعیتی در سطل زباله بیندازد؛ کودک باید مدرسه را به عنوان خانه دومش شناخته و ضمن رعایت بهداشت، حس خوبی به محیط مدرسه داشته باشد.

به کودک یاد بدهیم که کمک بخواهد

او گفت: بسیاری از کودکان هنگامی که با مشکلی مواجه می‌شوند، از مطرح کردن آن به معلم احساس شرم می‌کنند؛ اگر کودک یاد بگیرد هر موردی مانند احساس کسالت، رفتن به توالت و مشاهده هرگونه رفتار ناراحت کننده یا دیگر مشکلات خود را با معلم و والدین خود در میان بگذارد، از بروز بسیاری از معضلات جلوگیری ‌می شود و بهترین راهکار این است که مشکلات کودکان را به بدون هیچ پیش داوری بشنویم و راهکار درستی ارائه دهیم.

این کارشناس بهداشت و سلامت یکی از نکات مهم در بهداشت فردی کودک را، بهداشت ناخن‌ها بیان و اضافه کرد: همیشه ناخن‌های فرزند خود را کوتاه نگه داریم؛ چرا که زیر ناخن بلند محل مناسبی برای رشد میکروب‌هاست؛ این موضوع به ویژه در کودکانی که عادت به جویدن ناخن‌ها دارند، اهمیت دوچندانی می‌یابد.

مسئول واحد سلامت کودکان و نوجوانان مرکز بهداشت شیراز خاطرنشان کرد: اگر کودکی به شکل مداوم ناخن خود را می‌جود یا انگشت خود را می‌مکد، سعی کنیم به مرور این عادت را در او از بین ببریم، برای این کار می ‌توانیم با یک روانشناس یا مشاور مدرسه مشورت کنیم.

آب خوردن با لیوان شخصی

او با بیان اینکه تهیه لیوان شخصی برای دانش آموزان ضرورت دارد، گفت: باید به کودک خود آموزش دهیم که با استفاده از لیوان شخصی آب بنوشد و از نوشیدن آب با دست، خودداری کند.

این کارشناس سلامت، یکی از راهکارها را استفاده از قمقمه شخصی دانست و گفت: همراه داشتن یک قمقمه، به کودک کمک می‌کند که همیشه آب در دسترس داشته باشد، البته باید به کودک یاد داد که این یک وسیله کاملا شخصی بوده و نباید در استفاده از آن شریکی داشته باشد.

غفاری همچنین به بیان نکاتی در خصوص ایمنی دانش آموزان پرداخت و خاطرنشان کرد: به فرزندمان یاد دهیم در مسیری که به تنهایی طی کرده یا مدت زمانی که در انتظار والدین یا سرویس می‌ماند، با افراد غریبه هم کلام یا سوار خودروی غریبه نشود.

این کارشناس بهداشت و سلامت تاکید کرد که باید به فرزندان خود آموزش دهیم که اگر مورد مشکوکی دید به مربیان مدرسه یا والدین خود اطلاع دهد. همچنین هنگام عبور از خیابان تا حد امکان از پل عابر پیاده استفاده کند و اگر پل عابر وجود نداشت، صبر کند تا چراغ عابر پیاده سبز شود و از مکان ‌های خط کشی شده عبور کند.

غفاری ضمن بیان اینکه باید سعی کنیم هر روز کتاب‌های ضروری را در کیف فرزند خود بگذاریم تا کوله پشتی او سنگین نشود، گفت: کودک باید یاد بگیرد که از شب قبل، وسایل مورد نیاز خود را در کیف قرار دهد برای این کار می توان از چک لیست استفاده کرد؛ از طرفی باید به کودک آموزش دهیم که کوله را به شکل صحیح پشت خود قرار دهد.

این کارشناس سلامت کودک و نوجوان گفت: دانش آموزان ساعت زیادی را در مدرسه می‌گذرانند و در این مدت فعالیت‌های مختلفی انجام می‌دهند، در نتیجه کفشی راحت و مناسب فصل برای او در نظر بگیریم؛ جوراب‌ فرزندانمان را روزانه بشوییم، همچنین او را عادت بدهیم هر بار که از مدرسه می‌آید، پاهای خود را بشوید.

داشتن خواب کافی

او گفت: خواب مناسب امری حیاتی است، زیرا بدن در این مدت برای بازسازی سلول ها و تنظیم اعضای خود تلاش می کند؛ خواب مناسب به ما کمک می کند الگویی برای «بیدار شدن در روز و استراحت در شب» برای کودک خود ایجاد کند. برای علاقه مند شدن کودک به داشتن عادت خواب سالم، می توانیم اهمیت داشتن خواب با کیفیت و تاثیر آن بر سلامتی و به طور کلی زندگی را به او بیاموزیم.

غفاری ادامه داد: کم خوابیدن سبب کاهش یادگیری، اختلال در تمرکز و خواب آلودگی دانش آموزان هنگام حضور در کلاس درس خواهد شد؛ همچنین بدن انسان علاوه بر تغذیه سالم به استراحت نیز نیاز دارد تا بتواند انرژی لازم را داشته باشد؛ زیرا خواب کافی و مفید شبانه موجب شادابی، نشاط و تمرکز می شود.

او گفت: اختلال در یادگیری، پرخاشگری، بداخلاقی و بی حوصلگی از تاثیرات کم خوابی و دیر خوابیدن محسوب می‌شود؛ اگر فرزند ما خواب مفید ۱۰ تا ۱۲ ساعت در شبانه روز را رعایت نمی‌کند، باید اهمیت این موضوع را به او یادآور شویم؛ کم خوابی موجب می شود، سیستم ایمنی بدن تضعیف شده و بدن را بیشتر مستعد قرارگیری در معرض عفونت‌ ها و بیماری‌ ها قرار دهد؛ همچنین تعادل هورمون‌های بدن به ویژه هورمون‌های حیاتی برای رشد را از بین می‌برد.

اهمیت واکسیناسیون کووید۱۹ در دانش آموزان

غفاری ضمن یادآوری اینکه کودکان می ‌توانند به عنوان کانون‌ های اساسی انتقال ویروس کرونا عمل کنند، گفت: واکسیناسیون کودکان و دانش آموزان علیه کووید ۱۹ بسیار اهمیت دارد.

مسئول واحد سلامت نوجوانان، جوانان و مدارس مرک بهداشت شیراز گفت: کودکان توانایی رعایت دقیق و بی کم و کاست شیوه نامه های بهداشتی را ندارند، بنابراین از این منظر نیز واکسیناسیون دانش آموزان و کودکان علیه کرونا مورد توجه است؛ واکسیناسیون علیه کرونا در کودکان و نوجوانان یک ضرورت بوده و برای پیشگیری از عوارض این ویروس باید واکسیناسیون همه افراد جامعه انجام شود.