کد خبر: ۷۹۷۸۶۴
تاریخ انتشار : ۰۹ مهر ۱۴۰۱ - ۱۷:۵۳

الهه کولایی:‌ زنان خواستار آزادی‌هایی هستند که وعده داده شده بود

«الهه کولایی» معتقد است زنان مانند مردان خواستار آزادی‌های قانونی و احترام به شأن انسانی و نگاه غیرجنسیتی به خود هستند که وعده داده شده بود برخلاف نظام‌های سوسیالیستی و سرمایه‌داری، در نظام اسلامی تحقق خواهد یافت.
الهه کولایی:‌ زنان خواستار آزادی‌هایی هستند که وعده داده شده بود
آفتاب‌‌نیوز :

جمهوری اسلامی ایران از بدو تأسیس، رویکرد متفاوتی در موضوع زنان داشته که هرچند در مواردی مورد انتقاد بوده اما در عین حال زنان کشور در ۴ دهه گذشته، موفقیت‌های پرشماری نیز در عرصه‌های مختلف علمی، اجتماعی، هنری، اقتصادی و.. داشته‌اند. با این وجود همچنان زنان مطالبات برآورده نشده‌ای دارند که کم‌توجهی به آنها از یک سو باعث نارضایتی جامعه زنان و از سوی دیگر بهانه تخطئه نظام از سوی رسانه‌های مخالف و خارج نشینان می‌شود.

در این شرایط، نقد و بررسی وضعیت زنان ایرانی و آسیب‌شناسی مدیریت مسائل زنان، از نگاه خود آنها که در میدان‌های واقعی و مبارزه با مشکلات حضور دارند، برداشتی منطقی به دست می‌دهد و از مسئولان سطوح مختلف نظام هم انتظار می‌رود به این مطالبات و راه‌حل‌ها توجه کرده و آنها را در دستور کار خود قرار دهند.

آنچه در ادامه می خوانید، گفت‌وگوی خبرگزاری ایرنا با الهه کولایی عضو هیات علمی دانشگاه تهران و نماینده پیشین مجلس است.

نقش زنان در اعتراضات کنونی چه تفاوتی با گذشته دارد؟

کولایی: مانند چهار دهه­ گذشته، زنان همچنان نقشی تاثیرگذار در تحولات ایران دارند. آنان همواره در کشور حضوری تعیین­‌کننده داشته‌­اند. پس از انقلاب اسلامی زنان در عرصه‌­های آموزشی رشد و پیشرفتی چشمگیر داشته‌­اند اما این افزایش حضور در دیگر عرصه­‌های اجتماعی، از جمله اقتصاد و سیاست همراه نشد. با اینکه در سال­‌های گذشته در مورد حقوق انسانی زنان زیاد نوشته و گفته شده اما سیاست­‌های واقعی و عملی کمتری بر این اساس شکل گرفته است.

در واقع افزایش آگاهی­‌ها و انتظارهای زنان در دهه­‌های اخیر، نه ­تنها با پاسخی مناسب در اقتصاد و سیاست و حتی در جامعه و فرهنگ همراه نشد، بلکه در سال‌های اخیر بدون توجه به تحولات عمیق و گسترده در جامعه ایران، برنامه­‌ریزی منظم و پایدار برای بازگرداندن زنان به خانه‌­ها، به صورت همه‌­جانبه گسترش یافت.

لاشی گسترده برای خانه‌­نشین کردن زنان اجرا شده که شعارهای بسیاری برخلاف آن مطرح شده بود. اوج این تلاش در طرح اخیر جوانی جمعیت بازتاب یافته که در پاسخ به بحران کاهش جمعیت و چشم‌­اندازهای نگران­‌کننده‌­ای که نتیجۀ سیاست­‌ها و برنامه­‌های نادرست در حوزه­‌های مختلف اجتماعی بوده است، زنان به گونه‌­ای ابزاری برای تولیدمثل هدف قرار گرفتند؛ بی‌آنکه به شأن و جایگاه انسانی­ و حقوق اولیه اساسی آنان توجه شود.

نتیجه این رویکرد نادرست، گسترش نارضایتی زنان، به ویژه زنان جوان بوده است. توهین و تحقیر پایدار زنان در شکل فعالیت بخشی از نیروی انتظامی که باید امنیت زنان را در برابر متعرضان تامین می­‌کرد، بر دامنۀ نارضایتی­‌های آنان و خانواده­‌هایشان افزوده است.
هنوز جامعه از شوک مصاحبۀ تلویزیونی «سپیده رشنو» خارج نشده بود که خبر مرگ دردناک «ژینا امینی» به اتهام بدحجابی منتشر شد.این بار نه­ فقط زنان، که مردان نیز به اعتراض برخاسته­‌اند. اعتراض به نادیده گرفته شدن کرامت انسانی انسان­‌ها و به­‌ویژه زنان اما متاسفانه به جای بررسی ابعاد مساله و به جای برخورد با خاطیان، سرکوب متعرضان هدف قرار گرفته است.

افزایش شکاف نسلی در ایران

 برخی معتقدند زنان در جامعه ما مسائل مختلف انباشته دارند، آیا این ادعا درست است؟

کولایی: همان‌گونه که اشاره کردم، زنان در فرازهای مختلف تحولات ایران حضوری موثر داشته­‌اند. آنان مانند مردان خواستار برخورداری از حقوق قانونی خود هستند که در قانون اساسی هم آمده است. آنان حضوری تعیین‌کننده در پای صندوق‌های رای هم داشته­‌اند اما نمایندگانی که به هر ترتیب به مجلس راه یافتند، از تامین خواسته‌های آنان بازمانده‌­اند.
البته این موضوع در دوره‌­های مختلف مجلس تفاوت داشته است. با این حال، نه نهادهای مدنی و نه احزاب سیاسی، نتوانسته‌­اند خواسته­‌های آنان را به گونه‌­ای رضایت­‌بخش برآورده کنند. بیکاری، فقر و آسیب­‌های اجتماعی زنان را به ستوه آورده است. آنان حجاب اجباری را پذیرفتند تا بتوانند به حضور خود در عرصۀ عمومی ادامه دهند اما مانند همه جامعه‌­ها در دورۀ جهانی­‌شدن، جامعه ایران هم بسیار تحول یافته است. شکاف نسلی در ایران به یک واقعیت غیرقابل چشم­‌پوشی تبدیل شده که در مورد مسایل زنان بسیار جدی‌­تر و موثرتر شده است. اینک انتظارها و خواسته­‌های انباشته شده، سرباز کرده است.

چه راهکارهایی برای مدیریت بهتر مسائل زنان در جامعه پیشنهاد می‌کنید؟

زنان مانند مردان خواستار اجرای قانون، مبارزه با رانت و فساد، داشتن شرایط زندگی انسانی و برخورداری عادلانه از همۀ مواهب کشور هستند. آنان به عنوان مادر، همسر و فرزند برای تحقق آرمان­‌های انقلاب بسیار تلاش کرده‌­اند.

زنان خواستار فرصت­‌های برابر با مردان هستند تا از توانایی­‌ها و استعدادهایی که خداوند در اختیارشان نهاده، برای خود و دیگران بهره ببرند. زنان خواستار حضوری انسانی و برابر در جامعه هستند. آنان تبعیض جنسیتی و نگاه ابزاری را نمی‌­پذیرند. آنان مانند مردان خواستار آزادی‌­های قانونی و احترام به شأن انسانی و نگاه غیرجنسیتی به خود هستند که وعده داده شده بود برخلاف نظام‌­های سوسیالیستی و سرمایه­‌داری، در نظام اسلامی تحقق خواهد یافت.

هرچند آنان خواستار رفع همۀ اشکال تبعیض هستند اما در جهت­‌گیری­‌های کلی در مسیر تحکیم حاکمیت ملت حرکت می­‌کنند، تا بتوانند از همه حقوق مادی و معنوی شهروندان ایرانی بهره­‌مند شوند.

در میان حدود ۵۰ کشور اسلامی در جهان، فقط در کشور ایران قانون حجاب اجباری وجود دارد که در طول چهار دهۀ گذشته ناکارآمدی و آسیب‌زا بودن آن اثبات شده است. زنان ایرانی باید مانند همۀ کشورهای اسلامی دیگر از حق انتخاب آزاد پوشش خود برخوردار شوند. بر همین اساس نیروی انتظامی نیز که در طرح امنیت اخلاقی، توهین و تحقیر زنان را موجب شده است، باید وظایف فرهنگی را به نهادهای مربوط واگذار کند و خود به تامین امنیت همه­‌جانبۀ همه شهروندان و به­‌ویژه زنان بپردازد.

مسائل امروز زنان کشور، چه میزان نیازهای واقعی آنهاست؟

 مسائل امروز زنان ایرانی برآمده از نیازهای واقعی انسانی آنان است. سخنرانی­‌ها، پیام­‌ها و تبلیغات رهبران بلندپایۀ کشور و نیز الگوهای متعالی دینی، زنان ایرانی را در دهه­‌های اخیر، تا حدودی از حقوقشان آگاه ساخته است. اینک الگوهای اجتماعی و فرهنگی فقط به وسیلۀ حکومت­‌ها ساخته نمی­‌شود. زنان مانند مردان، این مجال را دارند که با دستاوردها و پیشرفت­‌های جوامع دیگر آشنا شوند. ضعف شدید یا ناتوانی الگوسازی در داخل، نقش و نفوذ عوامل بیرونی را شدت بخشیده است.

کشورهایی که بیشترین فرصت­‌های برابر را برای زنان ایجاد کرده­‌اند، از پیشرفت و رفاه بیشتری هم برخوردار شده‌­اند. مردم ایران نیز با برخورداری از انقلاب ارتباطات، این دستاوردها را می­‌بینند. اینک تصویر ذهنی مردم ایران با آنچه حکومت، به‌ویژه در صدا و سیمای خود ارائه می­‌کند، بسیار متفاوت است.

باید این دگرگونی­‌ها را دید و به شمار آورد، انکار آن راهگشا نیست. دیدگاه­‌ها، انتظارها و مطالبات همه مردم ایران تحول یافته است. نمی‌­توان با انکار واقعیت‌­ها کشور را از بحران­‌ها خارج کرد.

بی‌­تردید رسانه­‌های بین­‌المللی و کشورهایی که منابع مالی آنها را تامین می‌کنند، در پی بهره‌­برداری از شرایط کنونی برای تامین منافع خود هستند. این وظیفۀ حکومت است که اعتماد مردم را بازسازی کند. صدای آنان را بشنود و به خواسته مردم تن دهد تا ابزار نفوذ را کم اثر کند.

ضرورت بازنگری در مدیریت مسائل

راه‌های و شیوه‌های بیان مطالبات باید چگونه باشد؟ آرامش و رضایت زنان چه نقشی در آرامش جامعه دارد؟

 حکومت­‌ها در کشورهای پیشرفته می­‌کوشند خواسته­‌های مردم را به دقت در نظر بگیرند تا بتوانند پاسخ لازم را به آن بدهند. برای دستیابی به این هدف، احزاب سیاسی و نهادهای مدنی و نیز رسانه­‌ها نقشی مهم دارند. آنها می­‌توانند به شیوه‌­های مختلف خواسته‌­ها و نیازهای مردم را به تصمیم­‌گیرندگان منتقل کنند. در این زمینه تجربه اصلاحات در شوروی و چین قابل توجه است. رهبران شوروی بر انکار واقعیت­‌ها اصرار کردند و نظام کمونیستی را به نابودی کشاندند.

اما رهبران چین کمونیست با درک تحولات داخلی و خارجی و ضرورت دادن پاسخ مناسب به این دگرگونی­‌ها، شرایط متفاوتی را برای این کشور ایجاد کردند. آنان در میدان «تیان آن من» دانشجویان را سرکوب کردند اما با سیاست­‌های اقتصادی عمل‌گرایانه و مبارزه شدید با فساد، توانستند چین را به یک قدرت اقتصادی بزرگ تبدیل کنند. هیچ حکومتی نتوانسته با سرکوب مردم، فساد گسترده و رانت و رویاگرایی در سیاست خارجی، رضایت مردم را به­‌دست آورد.

زنان، مایۀ حیات و بقای همه جوامع هستند. احترام به زنان احترام به مقام انسانیت است؛ به‌­ویژه در کشور ما که آموزه­‌های دینی نفوذی تعیین­‌کننده دارد، بر نقش و جایگاه زنان در روند رفاه و سعادت جامعه بسیار تاکید شده است. نه­‌تنها در اندیشه­‌های دینی بلکه در میراث ارزشمند تمدن و فرهنگ ایرانی، احترام به زنان و شان و جایگاه انسانی آنان مورد تاکید ویژه بوده است.

زنان، مایۀ حیات و بقای همه جوامع هستند. احترام به زنان احترام به مقام انسانیت است. به‌­ویژه در کشور ما که آموزه­‌های دینی نفوذی تعیین­‌کننده دارد، بر نقش و جایگاه زنان در روند رفاه و سعادت جامعه بسیار تاکید شده استاز سوی دیگر تجربه­‌های پرشمار کشورهای پیشرفت نشان می­‌دهد، رشد و پیشرفت همه جوامع در گرو تامین حقوق انسانی زنان و بهره­‌گیری از توانایی‌­ها و استعدادهای آنان برای اجرای برنامه­‌های توسعه بوده است. امروز تمرکز بر توسعه انسانی، کانون اصلی تلاش‌­های همه کشورها برای خروج از عقب­‌ماندگی و دستیابی به شرایط قابل قبول برای همه مردم، به­‌ویژه زنان است اما بسیاری زنان نخبۀ ایرانی با داشتن دانش و مهارت بالای علمی و آموزشی - مانند مردان - در جست­‌وجوی شرایط بهتر، کشور را ترک می‌­کنند. این شرایط نشان می‌دهد بازنگری جدی در سیاست­‌ها و مدیریت مسائل گوناگون در کشور ضرورتی است که باید هرچه زودتر پذیرفته شود.

بازدید از صفحه اول
ارسال به دوستان
نسخه چاپی
ذخیره
عضویت در خبرنامه
خبرهای مرتبط
نظر شما
پرطرفدار ترین عناوین