شیب تند رشد آمار پریشانی روان
«دیروز معاون دفتر سلامت روانی وزارت بهداشت خبر داد که طبق نتایج یک پیمایش ملی که در سال ۱۳۹۹ انجام شده، تعداد مبتلایان اختلالات روان در کشور به ۲۹ درصد افزایش یافته است. آخرین پیمایش انجام شده درباره شیوع اختلالات روان در کشور، مربوط به سال ۱۳۸۹ بود که اعلام می‌کرد شیوع اختلالات روانی در جمعیت ۱۵ تا ۶۴ ساله کشور ۲۳.۶ درصد است. حالا به فاصله ۱۰ سال شاهد رشد ۵.۵ درصدی اختلالات روان در جامعه ایران هستیم؛ در حالی که سال ۱۳۹۱ و در برنامه ملی ارتقای سلامت روان، دولت مکلف شد اقداماتی را در دستور کار قرار دهد که تا پایان سال ۱۳۹۴ و اولین دوره اجرای این برنامه کشوری، از میزان شیوع افسردگی به میزان ۵ درصد سال پایه کاسته شود و حالا اعلام رشد ۵.۵ درصدی اختلالات روان نسبت به ۱۰ سال قبل، حکایتی از نقض این هدف‌گذاری و محقق‌نشدن چشم‌انداز ارتقای سلامت روان مردم ایران است.
اختلال روان، اطلاق نوینی برای بیماری‌های روانپزشکی است که علاوه بر کاهش بار اجتماعی بیماری برای مبتلایان، به جامعه عمومی پیام می‌دهد که تک به تک رخدادها و افت و خیزهای اجتماعی و سیاسی و فرهنگی و اقتصادی، سهم موثری در بر هم زدن نظام روانی انسان‌ها دارد ولو که دولت‌ها ... مدعی اتخاذ مفیدترین تصمیم‌ها و ایجاد بهترین شرایط زندگی برای شهروندان خود باشند. در علم روانپزشکی، مبتلای اختلال روان، یک بیمار و نیازمند درمان است که اقدام هر چه سریع‌تر برای آغاز درمان، علاوه بر آنکه از رنج بیمار می‌کاهد، کمک می‌کند پیوند دوباره او با جامعه پیرامون برقرار شود.
طبق نتایج پیمایش ملی سلامت روان که در سال ۱۳۸۹ انجام شد، از جمعیت ۱۵ تا ۶۴ ساله کشور که تعدادشان در آن سال حدود ۵۳ میلیون نفر بود، ۲۳.۶ درصد (بیش از ۱۲ میلیون نفر) دچار انواعی از اختلال روان و در واقع، مبتلای بیماری روانپزشکی بودند که بنا به شدت ابتلا، همگی نیاز به درمان کوتاه‌مدت یا مستمر داشتند اما نتایج این پیمایش در همان سال نشان می‌داد که به دلیل گرانی هزینه درمان‌های روانپزشکی، ۶۵ درصد مبتلایان (بیش از ۷ میلیون و ۸۰۰ هزار نفر) از هیچ خدمت درمانی برای مداوای درد خود بهره نبرده‌اند در حالی که شدت بیماری ۳۴.۳ درصد از مبتلایان (بیش از ۴ میلیون و ۱۰۰ هزار نفر) در حد شدید ارزیابی شده بود و ۴۰ درصد از مبتلایان (بیش از ۴ میلیون و ۸۰۰ هزار نفر) هم به دلیل شدت بیماری، کارایی و توان حضور در محل کار و نقش‌آفرینی مفید در محیط پیرامونی را از دست داده و دچار ناتوانی زودرس شده بودند.
افزایش شیوع بیماری‌های روانی در کشور طی ۲۰ سال
مرور نتایج مطالعات ملی بررسی شیوع بیماری‌های روانی در کشور نشان می‌دهد که از سال ۱۳۷۸، آمار ابتلا به بیماری‌های روانی در ایران شیب افزایشی دارد. در مطالعه کشوری که سال ۱۳۷۸ در جمعیت بالاتر از ۱۵ سال و با عنوان «طرح ملی سلامت و بیماری» انجام شد، شیوع اختلالات روان در ایران، ۲۱ درصد برآورد شد در حالی که ۰.۶ درصد کل مبتلایان، دچار اختلالات سطح شدید بودند. سال ۱۳۸۰ اعلام شد که اختلالات روان در ردیف دوم بار بیماری‌ها در ایران قرار گرفته است. در نتایج مطالعه بار بیماری‌ها در سال ۱۳۸۴، سهم بیماری‌های روانپزشکی از بار بیماری‌ها تا ۱۰.۲۵ درصد صعود کرده بود و سال ۱۳۸۹ نتایج پیمایش ملی سلامت روان نشان داد که این سهم با روند افزایشی به ۱۴ درصد رسیده است.
نتایج مطالعات کشوری انجام شده در دو دهه گذشته، افزایش خودکشی را هم تایید کرده است. سال ۱۳۸۰، اداره سلامت روان وزارت بهداشت ۳۸۲۳ مورد اقدام به خودکشی و ۲۷۹ خودکشی منجر به فوت ثبت کرد. موارد اقدام به خودکشی در سال ۱۳۸۸ به ۴۸۸۰۰ مورد و موارد خودکشی منجر به فوت در همین سال به ۱۳۸۳ مورد افزایش یافت. مسئولان وقت وزارت بهداشت در گزارش «شاخص‌های سلامت در ایران» که سال ۱۳۸۸ منتشر شد، اذعان داشتند: «بر اساس آخرین اطلاعات موجود روی وبسایت سازمان جهانی بهداشت، در سال ۱۹۹۱ میزان موارد خودکشی در ایران در زنان ۰.۱ و در مردان ۰.۳ در ۱۰۰ هزار نفر بوده؛ در حالی که در سال ۱۳۸۳ این عدد به ۵.۲ در ۱۰۰ هزار نفر جمعیت رسیده است. با فرض درست بودن اطلاعات ارایه شده در سال ۱۹۹۱، باید اذعان داشت که در فاصله ۱۳ سال میزان خودکشی در ایران به بیش از ۱۷ برابر رسیده است.»
در نتایج پیمایش ملی سلامت روان - ۱۳۸۹ - اعلام شد که ۶.۲ درصد از مبتلایان اختلالات روان (حدود ۷۴۴ هزار نفر) گرفتار افکار خودکشی بوده، ۴ درصد (حدود ۴۸۰ هزار نفر) برنامه مشخصی برای خودکشی دارند و ۱.۳ درصد (حدود ۱۵۶ هزار نفر) هم در یک‌سال پیش از این تاریخ (۱۳۸۸) اقدام به خودکشی کرده‌اند.
یک ماه قبل، جامعه‌شناسان کشور در گزارشی به مناسبت روز جهانی پیشگیری از خودکشی اعلام کردند که با استناد به گزارش‌های رسمی سازمان پزشکی قانونی کشور، در فاصله سال‌های ۸۰ تا ۹۸، تعداد قربانیان خودکشی از ۴.۲ نفر در ۱۰۰ هزار نفر جمعیت در سال ۸۰، با رشد حدود ۴۴ درصدی، به ۶.۲ نفر در ۱۰۰ هزار نفر جمعیت در سال ۹۸ رسیده که با این تعداد متوفای خودکشی در کشور، ایران در جایگاه پنجاه و هشتم بابت تعداد سالانه قربانیان خودکشی ایستاده است.»
