«روشن»، «سه کام حبس»، «زنبورکارگر»، «رگ های آبی»، «چپ، راست» و... آثار سینمایی در ژانرهای مختلف هستند که در فهرست فیلمهای توقیفی قرار دارند و هربار به دلایلی پرونده برخی از آنها باز و بسته میشود و هیچگاه سرنوشتشان بازگو نمیشود.
مدیران سینمایی مدتی قبل چند فیلمی که در بالا ذکر شد را به عنوان اسامی فیلمهای مشکلدار اعلام کردند، فیلمهایی که مشکل نمایش آنها صرفا با حذف چند سکانس برطرف نمیشود. با همه این موارد، صدور پروانه نمایش فیلمهایی چون «روشن» و «چپ راست» آن هم در شرایطی که فروش کل گیشه در یک هفته ۳میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان است، باعث ایجاد اندکی امیدواری برای رفع مشکل برخی دیگر از فیلم های توقیفی ایجاد میکند که در عمل میتوانند گیشه رو به زوال سینما را نجات دهند.
ماجرا از این قرار است که با اکران نکردن فیلمها تغییری در رویه آنها ایجاد نمیشود و سازندگان آن هم آسیب نمیبینند، این فقط سینما است که مورد فشار قرار میگیرد و هر روز یک گام به زوال و نابودی نزدیکتر میشود. حالا چرا آسیبی به سازندهها وارد نمیشود؟
به طور مثال فیلمی چون «برادران لیلا» به کارگردانی سعید روستایی، در ایران شرایط اکران ندارد؛ اما پخش کننده بینالمللی آن، فیلم را در امارات و فرانسه اکران کرده و باعث شده تا این فیلم فروش ۷۱۷ هزار و ۴۶۳ دلاری را تجربه کند که درآمدی معادل ۲۱ میلیارد و ۵۲۳ میلیون و ۸۹۰ هزار تومان است. به تفکیک این فروش در فرانسه، ۷۰۷ هزار و ۸۴۲ دلار، معادل ۲۱ میلیارد و ۲۲۳ میلیون و ۸۹۰ هزار تومان و در امارت ۹ هزار و ۶۲۱ دلار، معادل ۲۸۸ میلیون و ۶۳۹ هزار تومان است.
کمپانیها در کمین فیلمهای ایرانی
یکی از دلایل موفقیت فیلمسازان ایرانی در عرصه بینالمللی حضور کمپانیها و پخش کنندههای بینالمللی است. پس در واقع ما چنین پخشکنندههایی داریم که میتوانند نجات بخش و کمکرسان سینما باشند، اما مسئله این است که توقیف و نوع عملکرد سازمان سینمایی و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به گونهای است که این اشخاص حقوقی نمیتوانند به سینمای ایران کمک کنند و ناخواسته و در اذهان عمومی تبدیل به یک دشمن میشوند.
هرچند واقعیت ماجرا این است که اگر سینمای ایران برای فیلمهای خود ارزش قائل شود، میتواند هم فروش قابل توجهی در سینما داشته باشد و هم در عرصه بینالمللی توجه جهانیان را به خود جلب کند. این موضوع را هم باید در نظر گرفت که اگر پخش کننده جهانی بخواهد فیلم توقیفی را ببرد، عملا توقیف بی تاثیر و بیمعنا است، پس چرا کاری میکنیم که نتوانیم خودمان فیلمهای ایرانی را اکران کنیم؟ طبیعتا اگر این روند ادامه داشته باشد، به مرور زمان سازندگان به سمت تولید آثاری میروند که در خارج از ایران مخاطب بیشتری دارند و با ساخت چنین فیلمهایی، نه تنها درآمد قابل قبولی کسب میکنند بلکه در عرصه بینالمللی هم به شهرت نسبی میرسند.
با این توضیحات، هنوز فیلمهایی هستند که از آنها به عنوان فیلم توقیفی یاد میشود و بسیاری از کمپانی های پخش فیلم در کشورهای همسایه، در تماس با برخی از صاحبان آثاری که مدتهاست مهر توقیف به اثرشان زده شده، خواستار خرید رایت نمایش این فیلمها با رقمهای کلانی برای نمایش در بیرون از مرزهای ایران هستند.
در این میان کمپانیهای هستند که حاضرند با پرداخت ٥٠٠ هزار دلار، یعنی با قیمت دلار ۳۲ هزار تومانی رقمی معادل ۱۶ میلیارد تومان خرید رایت جهانی برای یک فیلم سینمایی ایرانی است که صاحب اثر اجازه اکران فیلمش در اروپا، امریکا، دبی ، کانادا، استرالیا، فرانسه(کشورهایی که جمعیت تماشاگر یا مخاطبان ایرانی قابل توجهی دارند) را صادر میکند، البته این رقم ثابت نیست و ممکن است پیشنهادهای بالاتری هم ارائه شود. نکته دیگر این است که این عدد شامل رایت ویدیو و تلویزیون نمیشود و فقط جهت نمایش در سینماها است.
برخی فیلم هایی که طی چند ماه گذشته با حواشی بسیاری در جشنواره های خارجی رو به رو شده و گره نمایش شان در ایران کور تر می شود در استانه اکران هستند و فیلم های کمدی از جمله«چپ،راست» و«شیشلیک» که عنوان سیاه نمایی به آنها زده شده در اولویت خرید این کمپانی ها هستند.
با این اخبار به نظر می رسد سینمای ایران وارد مسیر جدیدی از رو به رو شدن با فیلم های توقیفی خواهد شد و باید دید مواضع وزارت ارشاد در شرایط فعلی و واکنش به حذف تدریجی توقیف در سینمای ایران چیست؟