بررسی بی‌سر و صدای طرح صیانت در مجلس
در حالی که یک بار دیگر زمزمه بازگشت طرح صیانت به مجلس و ورود دوباره کمیسیون مشترک به موضوع سامان‌دهی فضای مجازی مطرح می‌شود، نگرانی‌ها از اعمال محدودیت‌های بیشتر و گسترش فیلترینگ افزایش پیدا کرده است.
درست در روز‌هایی که تلاش برای عبور از سد بزرگ فیلترینگ به بخشی از روزمرگی‌های مردم تبدیل شده و بسیاری معتقدند که طرح صیانت در عمل و بدون تصویب در حال اجراست، گویا این طرح جنجالی یک بار دیگر در راه بازگشت به مجلس است.
زمزمه‌های تشکیل جلسه کمیسیون مشترک صیانت از حقوق کاربران در فضای مجازی، از ابتدای هفته مطرح شد و یکی از اعضای این کمیسیون از پیگیری بررسی طرح صیانت در مجلس در هفته آینده و یکی دیگر از اعضا هم از برگزاری این جلسه با حضور نایب‌رئیس مجلس در روز یکشنبه (دیروز) خبر داد.
با این همه موضوع بازگشت دوباره طرح صیانت به مجلس آن هم در روز‌هایی که وزیر ارتباطات و بسیاری از نمایندگان مجلس درباره مدیریت و نظارت بیشتر بر فضای مجازی تاکید می‌کنند و رئیس سازمان پدافند غیرعامل، شبکه‌های اجتماعی را موجب اخلال در امنیت ملی اعلام کرده‌است؛ نشان از اراده دولت و مجلس برای اعمال محدودیت‌های بیشتر بر اینترنت و فضای مجازی دارد. این در حالی است که بخش مهمی از این طرح جنجالی حدود دو ماه پیش و حتی پیش از آغاز اعتراضات و قطع سراسری اینترنت بین‌الملل، در شورای عالی فضای مجازی تصویب و برای اجرا ابلاغ شده بود.
ورود دوباره کمیسیون مشترک
حدود دو ماه است که محدودیت‌های شدید اینترنتی و فیلترینگ گسترده، مشکلات متعددی را برای کسب‌وکار‌ها ایجاد و زندگی روزمره افراد را مختل کرده. از طرفی مسوولان و مدیران دولتی در این روز‌ها بار‌ها بر لزوم مهاجرت کاربران به پلتفرم‌های داخلی و پیام‌رسان‌های بومی تاکید کرده‌اند و از ارائه بسته‌های حمایتی ویژه به آن‌ها خبر داده‌اند؛ شرایطی که به نظر می‌رسد مطلوب طراحان و مدافعان طرح صیانت است.
با این همه گویا این محدودیت‌ها و مسدودسازی‌ها هم برای این گروه قانع‌کننده نبوده و آن‌ها سامان‌دهی فضای مجازی را به شکلی شدیدتر دنبال می‌کنند. اظهارنظر‌های اخیر بعضی از نمایندگان مجلس هم به وضوح این موضوع را تایید می‌کند.
در همین راستا نماینده ورامین در ابتدای هفته اعلام کرد که تقویت پیام‌رسان‌های داخلی هدف کمیسیون مشترک صیانت از فضای مجازی و در دستور کار است. حسین نوش‌آبادی، عضو کمیسیون امنیت ملی و عضو کمیسیون مشترک طرح صیانت در این مورد گفت: «دشمنان، خدمات مسوولان و کار‌های مهمی را که انجام گرفته است، با سیاه‌نمایی در فضای مجازی و حقیقی وارونه جلوه می‌دهند و تولید محتوا‌های مناسب در خصوص عملکرد کار‌های بزرگ انجام گرفته اکنون یک وظیفه است و برای جنگ ترکیبی صورت گرفته توسط دشمن باید برنامه داشته باشیم.»
او با تاکید بر اینکه فیلترینگ رسانه‌های معاند در فضای مجازی، یک خواسته ملی است، گفت: «ما از فیلتر کردن شبکه‌های اجتماعی استقبال نمی‌کنیم، اما امروز به اجبار با توجه به بهره‌برداری دشمن از این فضا، آن را محدود کرده‌ایم و باید این پیام‌رسان‌ها طبق ضوابط و قوانین کشور ما فعالیت کنند. دشمنی‌های انجام گرفته در این فضا و پیام‌رسان‌ها برای براندازی است.»
این عضو کمیسیون مشترک طرح صیانت به ارتقای پیام‌رسان‌های داخلی اشاره کرد و گفت: «بنده عضو کمیسیون مشترک صیانت از فضای مجازی هستم و هدف این کمیسیون رشد و ارتقای پیام‌رسان‌های داخلی است که هم‌اکنون بعضی از نشانه‌های پیشرفت آن مشاهده می‌شود و از هفته آینده جلسات تکمیلی آن ادامه پیدا خواهد کرد.»
یک روز بعد عضو دیگری از کمیسیون مشترک صیانت با تاکید بر اینکه در شرایط کنونی کشور باز کردن مجدد چنین موضوعات حساسی به صلاح نیست، از برگزاری جلسه این کمیسیون با حضور نایب‌رئیس مجلس خبر داد.
محمد باقری، نماینده بناب در این مورد به «ایسنا» گفت: «قرار است فردا (دیروز) کمیسیون مشترک صیانت از حقوق کاربران در فضای مجازی مجددا جلسه‌ای را تشکیل دهد، اما بنده نمی‌دانم چه موضوعی قرار است در این نشست مورد بررسی قرار گیرد. قرار است آقای عبدالرضا مصری نایب‌رئیس مجلس در این نشست حضور داشته باشند.»
در حالی که شنیده‌ها حاکی از برگزاری جلسه کمیسیون مشترک صیانت با هیات رئیسه مجلس در شب گذشته است، چند ماه پیش معاون قوانین مجلس شورای اسلامی در پاسخ به نامه هیات رئیسه کمیسیون مشترک طرح نظام تنظیم مقررات خدمات فضای مجازی - موسوم به صیانت- اعلام کرده بود که نمایندگان مجلس در رای‌گیری صورت گرفته در جلسه غیرعلنی، با ادامه کار کمیسیون مشترک مخالفت کرده‌اند.
سامان‌دهی فضای مجازی یا محدودیت بیشتر
در حالی که یک بار دیگر زمزمه بازگشت طرح صیانت به مجلس و ورود دوباره کمیسیون مشترک به موضوع سامان‌دهی فضای مجازی مطرح می‌شود، نگرانی‌ها از اعمال محدودیت‌های بیشتر و گسترش فیلترینگ افزایش پیدا کرده است. صحبت‌های اخیر بعضی نمایندگان مجلس و مدیران نهاد‌های متولی هم گواه تداوم و حتی تشدید این محدودیت‌ها هستند. روز گذشته یکی از نمایندگان از رئیس مجلس خواست که اجرای طرح سامان‌دهی فضای مجازی تسریع شود.
حسین جلالی، نماینده رفسنجان روز گذشته در نطق میان‌دستور خود در صحن علنی مجلس گفت: «آقای قالیباف، طرح سامان‌دهی فضای مجازی متاسفانه به دستور حضرتعالی سردرگم و اندر خم یک کوچه است. صدای ایران اسلامی در فضای مجازی رسا نیست. غول رسانه‌ای دنیا برخی از ورزشکاران، سلبریتی‌ها، هنرمندان و نخبگان را در فضای رسانه‌ای خاص زندانی ساخته که فقط صدای خارجی‌ها شنیده می‌شود و لاغیر.»
این عضو کمیسیون فرهنگی مجلس با تاکید بر اینکه مدارا و مماشات بس است، خطاب به رئیس مجلس ادامه داد: «هر چه سریع‌تر طرح سامان‌دهی فضای مجازی را به سرانجام برسانید تا فرزندان این مرزوبوم از محاصره غول رسانه‌ای نجات پیدا کنند.»
از طرفی معاون سیاسی دفتر عقیدتی سیاسی فرمانده کل قوا هم شنبه شب در برنامه روایت یک آشوب بر مدیریت فضای مجازی تاکید کرد. رسول سنایی‌راد در این برنامه که دانشگاه علوم پزشکی بیرجند برگزار شد، گفت: «چاره‌ای نداریم که از فضای مجازی استفاده کنیم، اما باید مدیریت شود. یک جا‌هایی هم ما غفلت‌هایی داشته‌ایم؛ از جمله در دوران کرونا استفاده بیش از اندازه جوانان از فضای مجازی را داشتیم. پس باید نگذاریم در این موضوعات دشمن به اهداف خود دست یابد.»
با این اوصاف به نظر می‌رسد اعمال محدودیت‌ها و مدیریت اینترنت، حرف مشترک بسیاری از نمایندگان و مدیران دولتی است. در همین حال کاربران و کسب‌وکار‌ها به استفاده از پلتفرم‌های داخلی و پیام‌رسان‌های بومی تشویق می‌شوند تا در نهایت فضای مجازی و اینترنت برای کاربران ایرانی به شبکه ملی اطلاعات محدود شود. سخنگوی دولت هم در ابتدای هفته جاری اعلام کرد که کل اینترنت فیلتر نیست و تنها اینستاگرام و واتس‌اپ فیلتر شده‌اند.
علی بهادری‌جهرمی در حالی کسب‌وکار‌های متضرر اینستاگرامی را به کاسبان کف خیابان تشبیه کرد که آمار‌های مربوط به خسارات و تعطیلی بسیاری از کسب‌وکار‌های اینترنتی در دو ماه گذشته، تصویری مبهم و نگران‌کننده از تداوم این روند پیش چشم کاربران مجسم کرده است؛ تصویری که بسیاری از یک سال پیش و با افزایش فشار‌ها برای تصویب طرح صیانت بار‌ها و بار‌ها آن را در ذهن مرور کرده و طعم تعلیق آن را چشیده بودند.
حالا تاکید بعضی افراد - از جمله نماینده همدان- بر اینکه فیلترینگ شبکه‌های اجتماعی ارتباطی با طرح صیانت ندارد، هم دیگر فشار ناشی از اعمال این محدودیت‌ها و مسدودسازی‌ها را تخفیف نداده و نمی‌تواند آن تصویر تیره را در ذهن کاربران عاصی از خرید و نصب انواع فیلترشکن و البته کسب‌وکار‌های متضرر، کمرنگ کند.
