دستور نظام پزشکی تهران برای تشکیل کمیته حقیقت‌یاب هتک حیثیت جامعه پزشکی
پایگاه اطلاع‌رسانی شفا آنلاین دیروز خبر داد که در متن حکم صادرشده با امضای سید موید علویان خطاب به دکتر فرزام‌فر آمده است: «با توجه به اتفاقات ناگوار که در روز چهارشنبه ۴ آبان‌ماه در برابر خانه اعضای نظام پزشکی رخ داد که قلب هر انسان آزاده‌ای را به درد می‌آورد، جنابعالی را به عنوان دبیر کمیته حقیقت‌یاب منصوب می‌نمایم.
لطفا با مشارکت فعالان صنفی خارج سازمان، حقوقدانان و چند نفر داوطلب از هیات‌مدیره نظام پزشکی تهران بزرگ و جناب دکتر رازی؛ قائم‌مقام نظام پزشکی تهران و چند عضو محترم کمیسیون اخلاق پزشکی تهران بزرگ و نمایندگان چهار معاونت نظام پزشکی تهران و شنیدن مستندات از همکاران و اعضای نظام پزشکی، چه بازداشتی و چه غیربازداشتی به عنوان شاهدین و نگهبانان سازمان در اسرع وقت بررسی و گزارش به اطلاع عموم رسانده شود.
بدیهی است تا تشکیل جلسه هیات‌مدیره محترم نظام پزشکی تهران و اعلام نظر در مورد استعفای اینجانب، کلیه تصمیمات نایب‌رییس محترم نظام پزشکی تهران بزرگ باطل بوده و مداخله ایشان موجب پیگیری از مجاری قانونی خواهد بود. رعایت قانون بر همگان واجب است.»
۴ آبان امسال، حدود ۲ هزار پزشک در حمایت از دکتر مهران فریدونی؛ پزشک بازداشت‌شده حاضر در تجمع پزشکان شهر شیراز که نسبت به گزارش پزشکی قانونی درباره علت جانباختن مهسا امینی (دختر ۲۲ ساله سقزی که روز ۲۵ شهریور امسال، بعد از دستگیری توسط گشت ارشاد در شهر تهران و انتقال به بازداشتگاه وزرا دچار مرگ مغزی شد) تشکیک کرده و علت واقعی فوت مهسا را متفاوت از گزارش رسمی این نهاد قضایی دانسته بود و همچنین در اعتراض به مخدوش شدن امنیت جانی مصدومان اعتراضات اخیر در فضای مراکز درمانی، استفاده غیرمجاز و غیر درمانی از آمبولانس‌ها در اعتراضات اخیر، مجبور کردن برخی پزشکان درمانگر در مراکز درمانی برای افشای اسرار بیماران و همچنین برهم خوردن امنیت و آرامش فضای مراکز درمانی با ورود لباس شخصی‌هایی که به دنبال مجروحان اعتراضات بودند، مقابل ساختمان سازمان نظام پزشکی تهران بزرگ رفتند تا در محل ساختمان این نهاد صنفی، تجمعی مسالمت‌آمیز برگزار کنند، اما مشاهده کردند که علاوه بر بسته بودن در‌های ورودی ساختمان به روی مراجعان، کل ساختمان به تصرف لباس شخصی‌ها و ماموران امنیتی درآمده که به همین دلیل، معترضان امکان ورود به ساختمان صنف خود را پیدا نکردند و در خیابان اطراف ساختمان ایستادند.
حضور خیابانی پزشکان معترض با برخورد‌های نیرو‌های امنیتی مواجه شد و صد‌ها پزشک زن و مرد توسط لباس‌شخصی‌ها مورد ضرب و شتم و خشونت کلامی قرار گرفتند. محمد رازی؛ قائم‌مقام سازمان نظام پزشکی تهران بزرگ و سید موید علویان؛ رییس نظام پزشکی تهران بزرگ از جمله افرادی بودند که در زمان تلاش برای متوقف کردن حملات فیزیکی و کلامی لباس‌شخصی‌ها علیه پزشکان زن و مرد، خود نیز توسط ماموران امنیتی و لباس‌شخصی‌ها مورد ضرب و شتم و توهین قرار گرفتند.
در حالی که طبق اطلاع «اعتماد» از یکی از اعضای سابق شورای عالی نظام پزشکی، تا ظهر ۴ آبان، صد‌ها پزشک از جمع معترضان مجروح و به مراکز درمانی منتقل شده بودند و ۲۰ پزشک از جمع معترضان دستگیر و به کلانتری خیابان نیلوفر منتقل شدند، به دنبال این اتفاقات تلخ که در طول تمام سال‌های فعالیت این سازمان صنفی بی‌سابقه بود، عصر چهارشنبه ۴ آبان، رییس و قائم‌مقام سازمان نظام پزشکی تهران بزرگ از سمت خود استعفا دادند.
موید علویان در متن استعفای خود خطاب به هیات‌مدیره نظام پزشکی تهران بزرگ نوشته بود: «با سلام و تشکر از اعتمادی که به اینجانب داشتید؛ به دلیل اینکه در حال حاضر امکان انجام تکالیف قانونی و محوّله خود را ندارم، ضمن استعفا از ریاست، از عضویت در هیات‌مدیره هم کنار می‌روم. عزت و سربلندی جامعه پزشکی آرزوی همگان است.» م
حمد رازی هم که شاهد صحنه‌های تلخی از توهین به حیثیت صنفی و انسانی جامعه پزشکی توسط لباس‌شخصی‌ها بود، بعدازظهر ۴ آبان و به فاصله کوتاهی پس از رخداد‌های خیابان امیرآباد، در متن استعفای خود خطاب به همکاران جامعه پزشکی نوشت: «امروز برای حضور در سازمان نظام پزشکی و کمک به برگزاری بی‌حاشیه‌تر تجمع پزشکان عزیز راهی خانه پزشکان شدم. با ده‌ها موتورسوار و مسوولان امنیتی مواجه شدم و شاهد صحنه‌های تلخ و از یاد نرفتنی با خانم‌های پزشک بودم و هنگامی که درخواست کردم یکی از خانم‌های پزشک را که به روی زمین کشیده می‌شد، به درون سازمان راهنمایی کنند، یکی از فرماندهان نیرو‌ها بنده را نیز هل داد. در سال ۵۷ چه می‌خواستیم و چه شد. بنده در این پیام ضمن عذرخواهی از جامعه پزشکی خدمتگزار و آحاد جامعه نیازمند سلامت، از این نظر که نتوانستم در دوران عضویت هیات‌مدیره نظام پزشکی تهران، کاری در خور شأن مردم شریف انجام دهم، استعفای خود را اعلام می‌نمایم.»
به دنبال انتشار این متن، قائم‌مقام سازمان نظام پزشکی تهران بزرگ، در گفتگو با خبرگزاری ایلنا هم بر استعفای خود به دلیل تعدی به خانه پزشکان، امنیتی کردن فضای اطراف سازمان نظام پزشکی، برخورد توهین‌آمیز با پزشکان و هتک حرمت به پزشکان تاکید کرد.
یکی از دلایل مهم برگزاری این تجمع، تلاش جامعه پزشکی برای یک واکنش فعال در وضعیت حاضر بود چرا که درخواست‌های جامعه پزشکی از محمد رییس‌زاده؛ رییس کل این نهاد صنفی، با انفعال مواجه شد. اعضای جامعه پزشکی از اولین روز‌های آغاز اعتراضات در تهران، با نوشتن بیانیه‌ای خواستار واکنش جدی رییس کل سازمان نظام پزشکی در قبال برخی اتفاقات مرتبط با حوزه درمان شدند.
استفاده غیردرمانی از آمبولانس‌ها در شهر تهران، بازداشت برخی معترضان مجروح در فضای مراکز درمانی، بازداشت شماری از پزشکان و پرستاران به دلیل حضور در جمع معترضان و همچنین مجبور کردن پزشکان مراکز درمانی دولتی به معرفی مجروحان اعتراضات خیابانی، از جمله اعتراضات جامعه پزشکی بود که در قالب بیانیه‌ای خطاب به رییس‌زاده منتشر شد، اما واکنش‌های رییس کل نظام پزشکی، خواسته‌های جامعه پزشکی را تامین نکرد و به همین دلیل، جامعه پزشکی بیانیه دومی نوشت و در این بیانیه از سکوت ریاست کل سازمان و همچنان به کار بردن لفظ واژه «تجزیه‌طلب و اغتشاشگر» درباره مردم معترض توسط این پزشک که باید قائل به بی‌طرفی در قبال تمام انسان‌ها باشد انتقاد کرد.
به دنبال انتشار این بیانیه، روابط عمومی کل سازمان نظام‌پزشکی، با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد که رییس کل سازمان به تمام مطالبات همکاران خود توجه کرده و آنها را با مقامات مسوول در میان گذاشته است.
در بیانیه روابط عمومی سازمان نظام‌پزشکی که روز ۲۹ مهر منتشر شد، تاکید شده بود که رییس کل سازمان بعد از فوت خانم مهسا امینی، با حضور در بیمارستان کسری روند بستری و اقدامات درمانی انجام‌شده را بررسی کرده، طی تماس تلفنی با دادستان کل کشور و معاون امنیتی انتظامی وزیر کشور و دبیر شورای امنیت کشور و همچنین با ارسال درخواست کتبی، خواستار تشکیل کمیته حقیقت‌یاب پزشکی با حضور سازمان نظام‌پزشکی و نماینده انجمن‌های علمی ذیربط شده، از انجمن‌های علمی خواسته که نماینده انجمن را جهت حضور در جلسه معرفی کنند که اولین جلسه هم با حضور نمایندگان انجمن‌های علمی، ریاست پزشکی قانونی، رییس کل سازمان نظام پزشکی، معاون درمان وزیر بهداشت و نایب‌رییس کمیسیون بهداشت مجلس، در وزارت کشور و در حضور دبیر شورای امنیت کشور برگزار شده، پیرو انتشار CT اسکن مغز منتسب به خانم امینی، طی استعلامی از بورد رادیولوژی خواستار نظر علمی در خصوص یافته‌های CT اسکن مذکور شده، در خصوص احتمال استفاده غیردرمانی از آمبولانس‌ها، طی مکاتبه‌ای با دبیر شورای امنیت کشور، این موضوع منعکس شده، بر رسیدگی صادقانه به پرونده خانم امینی، درمان همه مصدومین در همه مراکز درمانی بدون سوءگیری، استفاده از خودرو‌های امدادی در راستای وظیفه اصلی خود، همراهی جامعه پزشکی در کنار مردم و پیگیری خواسته‌ها و بیان اعتراضات خود از مسیر منطقی، لزوم ایجاد فضای امن برای بیان انتقاد‌ها و اعتراضات در کشور تاکید کرده و معترضین و منتقدین را مدافع تمامیت ارضی کشور و خواهان پیشرفت کشور دانسته و مخالفت جامعه پزشکی با اغتشاش و آسیب زدن به اموال عمومی را اعلام کرده و استفاده برخی عناصر تجزیه‌طلب و اغتشاشگر از این حادثه و مخدوش کردن فضای اعتراض مسالمت‌آمیز را مردود و غیرقابل قبول دانسته و بر لزوم جدا کردن مرز اعتراض از اغتشاش توسط مسوولان کشور تاکید کرده است.
بیانیه مفصل روابط عمومی نظام‌پزشکی برای پزشکان معترض قانع‌کننده نبود و به همین سبب می‌خواستند در ساختمان محل فعالیت صنف خود، اعتراضات و مطالبات‌شان را با مسوولان سازمان در میان بگذارند که ممانعت عامدانه از ورود پزشکان به داخل ساختمان این نهاد صنفی و جلوگیری از برگزاری تجمع در یک فضای مسقف و بسته که در انظار عمومی هم نبود، به فاجعه ۴ آبان منجر شد.
واکنش‌های بعد از فاجعه ۴ آبان چه بود؟
از روز پس از فاجعه ۴ آبان، سیل واکنش‌های این نهاد صنفی آغاز شد درحالی‌که جامعه پزشکی انتظار داشت که در همان روز ۴ آبان، ریاست کل سازمان هم واکنشی نسبت به هتک حیثیت صنف نخبگان کشور داشته باشد.
اما رییس‌زاده روز ۴ آبان را در سکوت مطلق سپری کرد آن‌هم درحالی‌که پزشکانی که در خیابان شانزدهم امیرآباد تهران مورد هجوم لباس شخصی‌ها قرار گرفتند و کتک خوردند و رکیک‌ترین دشنام‌ها را شنیدند، همان مردان و زنانی هستند که در اذهان عمومی ملت ایران، محرم بیماران محسوب شده و امید بیماران بعد از خداوندگارند و بعید نیست که روزی برسد که یکی از همین لباس‌شخصی‌هایی که روز ۴ آبان پزشکان معترض را مورد دشنام و ضرب و شتم قرار داد، روی تخت بیمارستان بیفتد و در حال نزار، دست به دامان همین پزشکی شود که آماج حملات فیزیکی و کلامی او بوده است.
عصر روز ۵ آبان، سازمان نظام پزشکی با صدور بیانیه‌ای اولین واکنش را به فاجعه آبان نشان داد. در متن این بیانیه با امضای اداره کل روابط عمومی سازمان، نوشته شده بود: «ضمن اظهار تاسف از مشکلات به وجود آمده برای برخی همکاران شریف جامعه پزشکی کشور، در خصوص مسائل اخیر موارد زیر را به استحضار می‌رسانیم؛ همان‌طورکه در اطلاعیه‌های قبلی گفته شد، سازمان نظام‌پزشکی کشور و شخص رییس کل سازمان در جریان پرونده مرحومه مهسا امینی، با پیگیری‌های متعدد از هیچ‌گونه تلاشی در راستای وظایف خود دریغ نکردند.
تمامی دغدغه‌های بحق مطرح‌شده در این مدت از سوی اعضای محترم جامعه پزشکی، به صورت رسمی و غیررسمی در جلسات و مکاتبات متعدد با نهاد‌های مسوول پیگیری شد که تلاش‌ها برای حصول نتایج نهایی همچنان ادامه دارد.
در خصوص فراخوان تجمع اخیر در نظام پزشکی تهران، با توجه به حواشی پیش‌آمده در تجمع برخی از همکاران در نظام پزشکی مشهد و شیراز و گرفتاری‌های مترتب بر آن برای برخی از مسوولان نظام‌پزشکی آن شهرستان‌ها، جلسات مختلفی با سایر ارکان نظام پزشکی برگزار و ملاحظات متعددی در نظر گرفته شد. در روز یکشنبه اول آبان‌ماه با برخی از فعالان صنفی و نمایندگان فراخوان تجمع در حضور رییس کل سازمان جلسه‌ای برگزار شد و پس از شنیدن نظرات آنها، شرایط حضور همکاران در سازمان برای آنها تشریح شد.
با توجه به اعلام فراخوان از چندین روز قبل، مجاورت محل تجمع با کوی دانشگاه، همزمانی آن با چهلمین روز فوت خانم امینی و فراخوان گسترده شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌های خارج کشور برای تجمعات در سطح شهر، تشدید پروژه کشته‌سازی توسط دشمنان کشور که نمونه آن را در همان روز در حادثه تاسف‌بار تروریستی در حرم مطهر شاهچراغ شاهد بودیم، نگرانی از سلامت همکاران و امنیت تجمع دغدغه‌ای جدی و غیر قابل انکار برای مسوولان نظام پزشکی کشور بود.
به‌رغم همه این تهدیدات، نگرانی پرسنل و نیز توصیه‌های متعدد برای تعطیلی روز چهارشنبه، مسوولان، سازمان را تعطیل نکردند و رییس کل به همراه تمامی معاونین از ساعت ۷ صبح روز چهارشنبه در سازمان حاضر شدند تا در کنار همکاران و پذیرای آنان باشند.
شرایط و سالن‌های سازمان برای پذیرش همکاران کاملا آماده و تمهیدات لازم برای جلوگیری از ورود افراد غیر عضو و پیشگیری از حوادث احتمالی آسیب‌رسان اندیشیده شد، به‌طوری‌که در ساعات ابتدایی تعدادی از همکاران نیز در سازمان حضور پیدا کردند.
بنا به تدابیر انتظامی در سطح استان و به دلیل حساسیت محل و زمان تجمع، کنترل خیابان به‌طور کامل در اختیار ناجا قرار داشت و رایزنی‌های و تلاش‌های مستمر برای امکان ورود همکاران به سازمان نتیجه بخش نبود. در جلسه ابتدایی که با برخی همکاران حاضر شده در سالن سازمان برگزار شد، رییس کل ضمن استقبال از حضور همکاران، به اعلام فعالیت‌های انجام‌شده و رایزنی‌های متعدد با مقامات قضایی و سیاسی و لزوم رعایت شأن جامعه پزشکی کشور اشاره و سپس مشغول ادامه رایزنی جهت امکان حضور اعضا در سازمان شدند.
با توجه به شرایط پیش‌آمده، ضمن ابراز تاسف مجدد، برای آزادی آن دسته از همکاران جامعه پزشکی که به دلیل درخواست‌های صنفی و حفظ حرمت جایگاه رفیع طبابت در محل حاضر بوده‌اند پیگیری‌های جدی از مسوولان ذیربط در حال انجام است که با قول مساعدت همراه بوده است. در پایان از همه همکاران معزز شاغلین حرف پزشکی و اعضای محترم سازمان درخواست می‌نماید با عنایت به فضای مستعد جهت هرگونه سوءاستفاده احتمالی دشمنان از رفتار مدنی گروه‌های صنفی، با سعه صدر و خویشتنداری کمافی‌السابق در کنار مردم به ارایه خدمات استمرار بخشیده تا در اولویت نخست رسیدگی به امور همکاران از مسیر صحیح مجدانه پیگیری گردد.» ۶ آبان‌ماه، رییس‌زاده در نامه‌ای خطاب به سید موید علویان، مخالفت خود را با استعفای علویان از ریاست هیات‌مدیره نظام پزشکی تهران بزرگ اعلام کرد.
در متن نامه رییس‌زاده نوشته شده بود: «ضمن ابراز تأسف از حادثه پیش‌آمده برای شما که با دلسوزی و مجدانه پیگیر حل مشکلات اعضای جامعه پزشکی بودید، استعفای شما را در شرایط فعلی که انسجام و همدلی، نیاز مبرم ارکان مختلف سازمان نظام پزشکی کشور است، به صلاح نمی‌دانم و امیدوارم در این شرایط حساس در کنار همکاران به فعالیت خود ادامه دهید.»
استعفای علویان در روز ۴ آبان سال جاری دومین در طول یکسال گذشته از مسوولیت ریاست نظام پزشکی تهران بزرگ است. ۱۲ بهمن پارسال، علویان در نامه‌ای به رییس کل نظام پزشکی کشور، از مسوولیت خود استعفا داد و دلیل این استعفا را مشکلات جسمانی عنوان کرد اگرچه که همان زمان، اختلاف‌نظر این چهره اصولگرا با رییس کل سازمان به عنوان دلیل احتمالی استعفای علویان پررنگ بود و البته رییس‌زاده هم با استعفای علویان مخالفت کرد.
امسال هم برای دومین‌بار استعفای علویان با مخالفت رییس‌زاده مواجه شد که البته این‌بار هم تفاوت واکنش دو مقام مسوول در قبال رخداد‌های کشور، شائبه اختلاف دیدگاه‌های رییس‌زاده و علویان را دامن زد.
طی روز‌های پیش از تجمع ۴ آبان پزشکان در مقابل ساختمان نظام پزشکی تهران بزرگ، دو بیانیه از سوی سازمان کل نظام‌پزشکی کشور منتشر شد؛ درحالی‌که جامعه پزشکی منتظر شنیدن یک واکنش صریح از زبان ریاست کل سازمان بود.
در عوض، علویان در یک نامه صریح به خواست جامعه پزشکی برای برگزاری تجمع ۴ آبان واکنش نشان داد و در ساعات پایانی سوم آبان خطاب به همکاران خود نوشت: «فرهیختگان سپیدجامه که در همه عرصه‌های خدمت به مردم کشور خود پیشقراول بوده و هستید؛ با توجه به شرایط کشور و با توجه به درخواست برخی از همکاران برای گردهمایی در روز چهارم آبان‌ماه در نظام‌پزشکی تهران بزرگ، موضوع را با همکارانم در هیات‌مدیره نظام پزشکی تهران بزرگ مطرح کردم.
همه ما به اصول اخلاق پزشکی از جمله تلاش حداکثری برای حفظ جان مردم و رعایت رازداری به عنوان یکی از حقوق اساسی بیماران خود معتقدیم و بر این باوریم که حفاظت از سلامت جامعه وظیفه بنیادین ما در تمام حرفه‌های گروه پزشکی و تیم سلامت است. نظام‌پزشکی خانه شما عزیزان است و اینجانب به دیدگاه‌های مختلف احترام می‌گذارم، ولی در شرایط حاضر امکان فراهم کردن فضای فیزیکی متناسب برای درخواست‌کنندگان وجود ندارد بنابراین ضمن تاکید بر اهمیت ارزش‌های مشترک حرفه‌مندان پزشکی که همگی بر حفظ آنها هم‌قسم هستیم، اینجانب به عنوان رییس هیات‌مدیره نظام‌پزشکی تهران بزرگ از همکارانی که دعوت به گردهمایی نموده‌اند درخواست می‌نمایم آن را لغو نمایند تا در شرایطی بهتر و مناسب‌تر بتوانیم گفتگو در فضایی عاری از هرگونه خشونت و همراه با بردباری را تجربه کنیم. حفظ سلامت همکاران برایم در اولویت و حائز اهمیت است.
اینجانب استدعا دارم با درک شرایط حاضر و برای حفظ یکدستی و تمامیت جامعه پزشکی؛ خدمت به همه مصدومان، پذیرش آنها با نگاهی حرفه‌ای و حفاظت از حقوق آنها را سرلوحه قرار دهیم تا بتوانیم مسیری را که با همراهی شما در یکسال اخیر برای صیانت از حقوق جامعه پزشکی و تقویت اخلاق حرفه‌ای آغاز کرده‌ایم، ادامه دهیم. امید است سلامت روانی، جسمانی و اجتماعی ایران عزیز مورد توجه همه متولیان امر قرار گیرد.»
البته این خطاب صریح هم فایده‌ای نداشت، چون پزشکان معترض تصمیم خود را گرفته بودند و می‌خواستند زیر سقف خانه صنفی خود حرف‌ها و اعتراضات‌شان را به گوش مسوولانی که با رای آنها انتخاب شده‌اند، برسانند. در روز‌های پس از ۴ آبان و طی هفته‌ای که گذشت، رییس کل سازمان نظام پزشکی در نامه‌ای به معاونت انتظامی سازمان به عنوان مسوول کمیته پیگیری، خواستار ارایه گزارش از وضعیت بازداشت‌شدگان جامعه پزشکی و پیگیری آزادی آنها شد.
شورای عالی نظام پزشکی هم با صدور اطلاعیه‌ای خطاب به جامعه پزشکی و هیات‌مدیره‌های سراسر کشور ضمن ابراز تاسف نسبت به هتک حرمت پزشکان، هرگونه بی‌احترامی به جامعه پزشکی را محکوم کرد و از وزیر بهداشت به عنوان تولیت نظام سلامت و از رییس‌جمهور خواست که عاملان و آمران فاجعه ۴ آبان شناسایی و محاکمه و مجازات شوند که البته تا امروز و با گذشت دو هفته از این فاجعه، وزیر بهداشت و رییس‌جمهور در واکنش به این خواسته سکوت کرده‌اند و وزیر بهداشت حتی کلمه‌ای در باب دلجویی از همکاران خود و جامعه پزشکی به زبان نیاورده است.
سکوت سنگین مسوولان حکومتی و دولت در قبال هتک حیثیت جامعه پزشکی در فاجعه ۴ آبان، در حدی ناگوار بود که دیدار‌های اخیر رییس کل و هیات عالی نظام پزشکی با دبیر شورای عالی امنیت ملی و دبیر شورای امنیت کشور و تاکید مکرر رووس این نهاد صنفی بر ضرورت دلجویی از پزشکان مصدوم و مجروح و بازداشت‌شده در فاجعه ۴ آبان، تصریح وظیفه انسانی و اخلاقی جامعه پزشکی برای مداوای تمام آحاد مردم فارغ از تفاوت‌های نژادی و جنسیتی و مذهبی، محکوم کردن اقدامات سازمان‌یافته برای جلوگیری از ورود پزشکان به ساختمان نظام‌پزشکی در روز ۴ آبان، محکوم کردن رفتار‌های ناشایست لباس شخصی‌ها و نیرو‌های امنیتی در قبال پزشکان و درخواست برای آزادی فوری پزشکان بازداشت‌شده، بی‌رنگ شد.
