چرا صداوسیما دائم در حال شکایت است؟
مدیرعامل صباایده و بنیانگذار آپارات و فیلیمو در توییتر خود خبر از شکایت صداوسیما و ابلاغ آن داد.
محمدجوادشکوری مقدم، در صفحه شخصی خود نوشت: امروز حکم جدید کیفری بنده با شکایت شاکی همیشگی، سازمان صدا و سیما از آپارات، صادر و ابلاغ شد.
در این حکم، با عدم توجه به کاربر محور بودن آپارات، مسئولیت محتوا‌های صدا و سیما که توسط کاربران در سایت آپارات بارگذاری شده را متوجه مدیر سایت دانسته‌اند.
شهریور سال گذشته نیز روابط عمومی کل سازمان صداوسیما اعلام کرد، مدیر عامل وب سایت آپارات، شبه اتهام نشر و پخش آثار متعلق به سازمان صداوسیما در فضای مجازی محکوم شد.
در واکنش به این اتفاق نیز، پیمان جبلی، رئیس سازمان صدا و سیما درباره دلیل شکایت این سازمان از پلتفرم آپارات، گفت: بخش حقوقی ما نه فقط از آپارات که از هر حوزه‌ای که قوانین را زیر پا بگذارد، شکایت می‌کند.
یک‌بار دیگر در سال ۱۳۹۵ نیز شکایتی از جانب سازمان صداوسیما علیه آپارات طرح شد که از دو جنبه خواستار احقاق حقوق سازمان صداوسیما شده بود؛ یکی نقض حقوق مالکیت فکری سازمان صداوسیما و دیگری اینکه چنین سایت‌هایی ازجمله سایت آپارات، مجوز‌های لازم برای فعالیت در عرصه صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی را از سازمان صداوسیما دریافت نکرده‌اند و حالا نیز بهانه عدم رعایت قانون کپی رایت است.
او ادامه داد: ما برای دفاع از حق خود از برخی پلتفرم‌ها که حق کپی رایت و پخش را رعایت نکرده یا خلاف قانون عمل می‌کنند، شکایت می‌کنیم؛ البته شکایت ما برای بار اول نیست و هر وقت منافع سازمان صداوسیما با نقض قانون نادیده گرفته شود، شکایت کرده و مرجع صالح قضایی به شکایت رسیدگی می‌کند و ما هم تابع قانون هستیم.
در این میان دو پرسش مطرح شد؛ اول اینکه مگر صداو سیما قانون کپی را رعایت می‌کند که االان شاکی است؟ دوم اینکه چرا صداوسیما دائم در حال شکایت است؟
برای پاسخ به این پرسش‌ها با حسن هدایت، تهیه‌کننده، کارگردان، فیلم‌نامه‌نویس و رضا درستکار، منتقد سینما و تلویزیون گفتگو کردیم که در ادامه می‌خوانید.
مگر صداو سیما قانون کپی را رعایت می‌کند که االان شاکی است؟
این انتقاد که صداوسیما قانون کپی رایت را رعایت نمی‌کند، سال‌های سال است که به این سازمان وارد شده، حسن هدایت درباره این ماجرا می‌گوید: «اگر جایی قانون کپی رایت را رعایت نمی‌کنند، منهای جنبه قانونی آن صداوسیما باید خوشحال هم بشود که محتوای تولیدی‌اش در یک سایتی به جز سایت رسمی صداوسیما بازپخش برنامه‌ها انجام می‌شود و قاعدتا بخشی از وظیفه صداوسیما گسترش فرهنگ است و به جای اینکه دیگر سایت‌ها ا تشویق کنیم که شما می‌توانید از محتولای تولیدی ما استفاده کنید، می‌روند و شکایت می‌کنند، این موضوع برای من بسیار تعجب‌آور است.»
او درباره کپی کردن یک برنامه از تلویزیون به نفع این سازمان است گفت: «می‌دانم در چند سال گذشته سازمان صداوسیما در برخی از کشورها، مخصوصا کشور‌های عربی، آنتن می‌خرید تا برنامه‌هایش را پخش کنند، البته الان را نمی‌دانم که این وضعیت ادامه دارد یا خیر؛ اما حالا که یک‌سری آنتن مجانی در اختیارش است، نباید شکایت کند. ضمن اینکه می‌تواند گفتگو‌های دوستانه داشته باشد و بگوید ایرادی ندارد اگر شما می‌خواهید برنامه‌های ما را پخش کنید، ایرادی ندارد، در عوض با شرایط ما پخش کنید، چون کار تلویزیون کاسبی کردن نیست.»
این تهیه کننده ادمه داد: «فرضا HBO آمریکا، یا دیسکاوری کانادا که شکل خصوصی دارند، پخش برنامه‌ها برایشان اهمیت دارد، چون جنبه مالی درآن‌ها بسیار پررنگ است، اما صداوسیما که وابستگی مالی ندارد و زورش به همین چند سایت رسیده است، به هرحال این کار کمک به اشاعه فرهنگی است که ایران برای آن تلاش می‌کند، یک زمانی دعوا سر این است که سایتی مثل آپارات، فیلم‌های غیر مجاز خارجی را روی سایت قرار می‌دهد که این یک بحث مجزا است؛ ولی یک زمانی ماجرا مربوط به تولیدات تلویزیون است که جای شکایت باید یک راهکار دیگری داشته باشند، چون بینندگان تلویزیون به شدت افت پیدا کرده است و بازهم با این روش می‌توان به این شرایط کمک کرد.»
این کارگردان اضافه کرد: «اما اگر بخواهیم از جنبه حقوقی ماجرا را بررسی کنیم؛ قانون کپی رایت در داخل کشور ما شامل شرایطی است که باید رعایت شود، اما من از منظر وسیع‌تری به ماجرا نگاه می‌کنم و آن هم بهبود اوضاع صداوسیما است تا بتوانند تعداد بیننده‌ها را افزایش دهند.»
درستکار درباره شکایت تلویزیون از آپارات گفت: «این شکایت تلویزیون یک نوع فرار روبه جلو است، صداوسیما خودش هزارتا تیر چراغ برق را در چشم خودش نمی‌بیند، اما یک مژه در چشم دیگری را خار بزرگی می‌بیند، به همین دلیل نمی‌توان ایرادی بر آن وارد کرد. تا آنجایی که من اطلاع دارم، نظام مدیریتی آن‌جا به طور کامل از بین رفته و به هم ریخته است و طبیعتا ما انتظار داریم که در روز‌های آتی اتفاقات بزرگ مدیریتی در سطح مدیریت صداوسیما رخ دهد.»
او درباره عدم وجود قانون کپی رایت گفت: «ما عضو کنوانسیون کپی رایت نیستیم و این به عنوان یک سلاح در دست داریم تا قانون را رعایت نکنیم.»
این منتقد ادامه داد: «اگر قرار باشد این قانون رعایت شود، گردش فرآورده‌های فرهنگی به شکل شدیدی کاهش پیدا می‌کند، ما هر روز از موسیقی، فیلم و کتاب دانلود شده استفاده می‌کنیم، بدون اینکه هزینه‌ای بابت آن بپردازیم، چون مردم ایران در حالت عادی توانایی پرداخت هزینه محصولات فرهنگی را ندارند. به همین سبب حق کپی رایت در ایران تبدیل به قانون نشده و اصلا اجرا نمی‌شود که صداوسیما بر مبنای این قانون بخواهد از کسی شکایت کند.»
درستکار همچنین با وارد کردن نقد به سازمان صدا و سیما گفت: «صداوسیما قرار بوده که به عنوان یک سازمان مردم نهاد در خدمت مردم باشد، حالا اینکه تلویزیون از یک رسانه دیگر که به مردم همان خدمات را ارائه کرده، شکایت کردند، یک بحث دیگر است. نکته بعد اینکه صداوسیما این همه بودجه را چه‌کار می‌کند که نگران کپی یک برنامه چند دقیقه‌ای است.»
این منتقد درباره قانون کپی رایت گفت: «من به عنوان یک مولف آثار فرهنگی دوست دارم که قانون کپی رایت رعایت شود، ولی من هیچ‌گاه نظر خودم را به فرآیند عمومی در حال برگزاری، رجحان نمی‌دهم.»
چرا صداوسیما دائم در حال شکایت است؟
یک‌بار دیگر در سال ۱۳۹۵ نیز شکایتی از جانب سازمان صداوسیما علیه آپارات طرح شد که از دو جنبه خواستار احقاق حقوق سازمان صداوسیما شده بود؛ یکی نقض حقوق مالکیت فکری سازمان صداوسیما و دیگری اینکه چنین سایت‌هایی ازجمله سایت آپارات، مجوز‌های لازم برای فعالیت در عرصه صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی را از سازمان صداوسیما دریافت نکرده‌اند و حالا نیز بهانه عدم رعایت قانون کپی رایت است.
حسن هدایت درباره شکایت‌های دائمی صداوسیما از اشخاص حقیقی و حقوقی گفت: «برای پاسخ به این سوال که چرا صداوسیما دائم در حال شکایت کردن است، باید از مسئولین حقوقی سازمان جواب را جست‌وجو کرد؛ اما اگر از نظر کلی به ماجرا نگاه کنیم درواقع یک خلق‌وخوی استبدادی در تمام ما وجود دارد. ما فکر می‌کنیم که همه افراد باید مانند ما فکر کنند، حتی این ماجرا گریبان‌گیر سازمان صداوسیما هم شده، درحالی که تلویزیون باید همه نظرات را اعمال کند، نه اینکه هرج و مرج شکل بگیرد، ضمن اینکه باید مخاطب را هم نگه دارد.»
او درباره حل کردن مشکلات با تعامل گفت: «اساسا این ماجرا نیازی به شکایت ندارد و با تعامل هم قابل حل شدن است، این طرف ماجرا را هم در نظر بگیریم که نهاد‌ها و افراد دیگری هم هستند که از صداوسیما شکایت دارند و عملکرد آن‌ها را مورد نقد قرار می‌دهند. مردم هم دستشان به جایی بند نیست و شکایت خود را با تماشا نکردن تلویزیون منعکس می‌کنند. به همین دلیل است که تلویزیون با ریزش بینندگان همراه است، فراموش نکنیم که سازمان نباید مخاطبانش را به سادگی از دست بدهد.»
رضا درستکار درباره این ماجرا ادامه داد: «پیشنهادم این است که صداوسیما به عنوان یک کارتل (کمپانی بزرگ و رسانه‌ای که همه چیز را به صورت انحصاری در اختیار دارد)، در عوض مالیاتی که از مردم دریافت می‌کند به جای شکایت، به آن‌ها خدمات هم بدهد. تلویزیون هم با وجود تمام اعتراض‌ها هرسال بودجه‌اش افزایش پیدا می‌کند، خودش هم قانون کپی رایت را رعایت نمی‌کند و دائم به دیگران هم اعتراض می‌کند.»
درستکار با وارد کردن انتقاد به شکایت سازمان صداوسیما گفت: «این شکایتی که علیه آپارات صورت گرفته، توسط جایی مطرح می‌شود که پایبند هیچ قانون کپی رایتی نیست و بازهم تاکید می‌کنم این یک نوع فرار رو به جلو بخاطر عملکرد بسیار ضعیف و بسیار پر خطای سازمان صداوسیما است.»
او در پایان گفت: «دلیل اینکه دائم در حال شکایت است، ضعف مدیریتی و عدم توانایی در ایجاد رضایت در مخاطب است.»
