آیا ورزش سیاسی نیست؟
سیاسی بودن ورزش یا به بیان روشن‌تر مسابقات جهانی ورزشی مسئله‌ای است که مدت‌هاست در رسانه‌ها بر سر آن بحث می‌شود. از المپیک گرفته تا تورنمنت‌های بین المللی ورزش‌های مختلف و حتی جام جهانی همگی در معرض سیاسی شدن هستند. در واقع رویدادهای مهم ورزشی دنیا که اخبار آن به سرعت در سراسر دنیا فراگیر می‌شود، تریبون خوبی هستند تا برخی در حاشیه آن‌ها اهداف سیاسی خود را دنبال کنند. جام جهانی ۲۰۲۲ که به تازگی به پایان رسیده نیز از این قاعده مستثنی نبوده و اتفاقات سیاسی مختلفی در حاشیه این رویداد بزرگ ورزشی رقم خورده است. به بهانه پایان بازی‌های این دوره از جام جهانی به مرور برخی از این اتفاقات می‌پردازیم.
خط کشیدن روی اسم روسیه
چیزی از آغاز جنگ روسیه و اوکراین نگذشته بود که برخی مجامع ورزشی بین المللی از جمله فیفا و یوفا تصمیم به تعلیق تیم‌های ملی و باشگاهی کشور روسیه از رقابت‌های بین المللی گرفتند. با این تصمیم تیم ملی فوتبال روسیه از رسیدن به جام جهانی ۲۰۲۲ بازماند. این در حالی بود که روسیه در دور قبلی جام جهانی در سال ۲۰۱۸ میزبان این رویداد جهانی بود.
میزبانی قطر
قطر یکی از کشورهای اسلامی حوزه خلیج فارس است که میزبان این دوره از بازی‌های جام جهانی بود. میزبانی قطر پرماجرا بود و حواشی بسیاری داشت. این کشور کم‌وسعت اسلامی سعی کرده بود به خوبی از طریق میزبانی بازی‌های جام جهانی فرهنگ خود را به نمایش بگذارد. وضع قوانینی چون ممنوعیت استفاده از مشروبات الکلی، برخی محدودیت‌های پوششی و ممنوعیت ابراز همجنسگرایی از جمله مواردی بود که موجب شد برخی کشورهای اروپایی به میزبانی قطر واکنش نشان بدهند. برای مثال بازیکنان تیم ملی آلمان در مخالفت با سیاست‌های سفت و سخت قطر، در در یکی از بازی‌های خود دستشان را جلوی دهانشان گرفتند. زیرا قطر به هواپیمایی که اعضای تیم ملی آلمان را به این کشور آورده بود، به دلیل وجود نقش‌ها و علامت‌های همجنسگرایی اجازه فرود نداده بود.
حواشی تیم ملی ایران
تا قبل از این عده‌ای ایران را برای مسابقه ندادن در برابر رژیم صهیونیستی متهم به سیاسی کردن ورزش می‌کردند. همین گروه در روزهایی که ایران دچار ناآرامی‌هایی بود سعی کردند از فوتبال و جام جهانی در راستای پیشبرد اهداف سیاسی خود استفاده کنند. به طور مثال کسانی که از مدت‌ها قبل با موج تحریم و فشار علیه ایران همراهی می‌کردند مدتی پیش از شروع رقابت‌های جام جهانی بر طبل حذف ایران از این دوره کوبیدند. اگرچه آن‌ها برای رسیدن به هدفشان به دروغ و جوسازی متوسل شدند اما در نهایت با خواسته‌شان موافقت نشد و حرکتشان با شکست مواجه شد.
اصرار رسانه‌های خارجی برای پرسیدن سوالات سیاسی درباره شرایط ایران از بازیکنان و سایر عوامل تیم ملی یکی دیگر از این حواشی بود. همزمان شدن بازی‌های ایران در جام جهانی با برخی ناآرامی‌ها در ایران باعث شده بود که هر حرکت تیم ملی سیاسی تفسیر شود؛ از خواندن یا نخواندن سرود ملی توسط بازیکنان گرفته تا عکس‌هایی که از آن‌ها منتشر می‌شد و حتی شادی‌های پس از گلشان!
اما حواشی تیم ملی ایران به همین موارد خلاصه نمی‌شود. پس از بازی ایران با انگلیس برخی از مخالفان جمهوری اسلامی که برای تیم ملی ایران آرزوی شکست می‌کردند، پس از پیروزی تیم ملی انگلیس ابراز خوشحالی کردند و بار دیگر بر سیاسی بودن ورزش مهر تایید زدند.
جام جهانی تا آنجا به خود رنگ سیاست گرفت که پیش از بازی ایران و آمریکا کشورهای مخالف سیاست‌های ایالات متحده از جمله روسیه به حمایت از ایران پرداختند.
پدیده‌ای به نام مراکش
مراکش در این دوره از بازی‌ها بسیار شگفت‌انگیز ظاهر شد و درخشید. تیم ملی این کشور با حذف تیم‌های قدرتمندی از جمله بلژیک، اسپانیا و پرتغال شگفتی‌ساز این جام جهانی شد. برخی غلبه تیم ملی مراکش بر تیم‌های اروپایی را انتقام این کشور آفریقایی از کشورهای استعمارگر خود تلقی می‌کردند.
اما مهم‌ترین پیامی که تیم ملی مراکش پس از هر پیروزی خود به دنیا مخابره می‌کرد یک پیام نوع‌دوستانه و در عین حال سیاسی بود: «حمایت از فلسطین». هواداران تیم ملی مراکش در تمام طول بازی‌های این کشور، پرچم فلسطین را در کنار پرچم خود بالا می‌بردند. بازیکنان این تیم نیز پس از هر پیروزی در کنار پرچم کشورشان، پرچم فلسطین را هم بر دوش می‌انداختند و با این حرکت اعتراضشان را نسبت به اشغال این کشور توسط رژیم صهیونیستی اعلام می‌کردند.
درخواست عجیب آقای رییس جمهور
چند روز قبل از بازی فینال جام جهانی سی‌ان‌ان خبری مبنی بر درخواست رییس جمهور اوکراین از فیفا منتشر کرد. به گفته این خبرگزاری، ولودیمیر زلنسکی از فیفا خواسته بود پیش از آغاز بازی فینال جام جهانی فوتبال در قطر، یک پیام تصویری برای تماشاگران در استادیوم پخش کند. درخواستی که با مخالفت فیفا مواجه شد.
خواسته غیرمعمولی رییس جمهور اوکراین از فیفا نشان می‌دهد که جام جهانی به عنوان یکی از مهم‌ترین رویدادهای بین المللی برای افراد یا کشورهایی که قصد بیان دیدگاه‌های سیاسی خود را دارند حائز اهمیت است. اتفاقی که گویا چندان به مذاق فیفا هم خوش نمی‌آید.
