پیام بایدن به پوتین
حضور بایدن در کی‌یف یک مخاطب داشت، آن‌هم ولادیمیر پوتین بود. اینکه رئیس‌جمهور آمریکا سرزده به اوکراین جنگ زده رفته است و دیدار‌هایی نیز داشته است، می‌تواند موید این باشد که بازیگر اصلی این جنگ آمریکا است و بازدید روز گذشته از خرابه‌ای به نام اوکراین، قدرت‌نمایی آمریکا و سیطره آن بر جهان است. ولادیمیر زلنسکی در قامت رئیس‌جمهور روز گذشته در کنار همتای خود، بایدن ایستاد تا در سالروز حمله نظامی روسیه به اوکراین نشان دهد که تمام پیش‌بینی‌های تیم پوتین اشتباه بوده و او امروز در باتلاقی که خود ساخته است، گرفتار شده است. جنگی که قرار بود در حداقل زمان ممکن تمام شود، اما نه‌تن‌ها بعد از یک‌سال دستاورد مطلوبی برای روسیه نداشته است، بلکه موجب شده این کشور در جایگاه ضعف قرار گیرد.
جان کربی، سخنگوی شورای امنیت ملی کاخ سفید در مصاحبه با فرانس ۲۴ در ۲۹ بهمن‌ماه صراحتا اعلام کرد: «انتظار ما این است که وقتی آب و هوا بهتر شود، روس‌ها تلاش خواهند کرد تا حرکات تهاجمی بیشتری را در هر نقطه از دونباس انجام دهند. ما تقریباً هر روز با اوکراینی‌ها در تماس هستیم و دائماً در مورد نیاز‌های آن‌ها برای مبارزه در ارتباط هستیم.» او احتمال سفر جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا به اوکراین را در چارچوب تور سفر اروپایی‌اش رد کرد. کربی در پاسخ به سوال خبرنگاری مبنی بر اینکه آیا رئیس‌جمهوری ایالات متحده قصد دارد در سفر آتی خود به لهستان از مرز با اوکراین عبور کند، پاسخ داد: «خیر.»، اما برعکس این اظهارنظر، اول اسفندماه، جو بایدن ساعت هشت صبح به‌وقت محلی وارد کی‌یف شد و هنگام ورود گفت: «خوب است که به کی‌یف برگشتم.»
چرا سفر به اوکراین؟
اولین سفر جو بایدن به اوکراین از زمان آغاز حمله روسیه روز گذشته رخ داد. آسوشیتدپرس اعلام کرد: «ایالات متحده اندکی قبل از سفر جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا، به اوکراین با روسیه تماس گرفت تا از حوادثی که می‌تواند منجر به درگیری بین دو کشور مجهز به سلاح هسته‌ای شود، جلوگیری کند.»
رئیس‌جمهوری آمریکا در این دیدار مجدد بر تعهد به حاکمیت و تمامیت ارضی اوکراین تاکید کرد و گفت: «درحالی‌که جهان برای سالگرد تهاجم وحشیانه روسیه به اوکراین آماده می‌شود، من امروز در کی‌یف هستم تا با رئیس‌جمهور زلنسکی دیدار کنم و بر تعهد تزلزل‌ناپذیر و بی‌چون‌و‌چرای خود به دموکراسی، حاکمیت و تمامیت ارضی اوکراین تاکید کنم». بایدن در کی‌یف از ارائه پشتیبانی نظامی جدید از جمله مهمات توپخانه، سیستم‌های ضدتانک و رادار‌های نظارت هوایی به اوکراین خبر داد و گفت: «موشک‌های هیمارس بیشتری به اوکراین داده خواهد شد.»
بایدن همچنین گفت: «طی روز‌های آینده، آمریکا تحریم‌های جدیدی را علیه افراد و شرکت‌های مرتبط با جنگ روسیه اعلام می‌کند. زمانی که پوتین تقریبا یک سال پیش حمله خود را آغاز کرد، فکر می‌کرد اوکراین ضعیف است و غرب تقسیم شده است. او فکر می‌کرد که می‌تواند از ما پیشی بگیرد. اما در اشتباه بود.» بایدن اهدای تجهیزات نظامی دیگری از سمت ایالات متحده را تایید کرد و گفت: «اواخر این هفته دولت ما تحریم‌های بیشتری را علیه نخبگان و شرکت‌هایی که در تلاش برای فرار یا پر کردن ماشین جنگی روسیه هستند، اعلام خواهد کرد. من فکر می‌کردم مهم است که هیچ شکی در مورد حمایت آمریکا از اوکراین در جنگ وجود نداشته باشد.» او افزود: «با بزرگترین جنگ در اروپا طی ۷۵ سال گذشته روبه‌رو هستیم. اما نقشه‌های پوتین در اوکراین شکست خورده است. او روی ناتوانی در متحد نگه‌داشتن ناتو حساب می‌کرد و فکر می‌کرد ما نمی‌توانیم دیگران را در کنار اوکراین نگه داریم.»
زلنسکی نیز در کنفرانس خبری مشترک با بایدن این دیدار را بسیار مهم و مفید خواند و خواستار تقویت تحریم‌ها علیه روسیه شد. او گفت: «حمایت آمریکا را فراموش نخواهیم کرد. سال ۲۰۲۳ سال پیروزی بر روسیه خواهد بود.» او با بیان اینکه در آستانه سالگرد تهاجم روسیه به اوکراین از شخص رئیس‌جمهور آمریکا و همچنین کنگره و مردم آمریکا تشکر می‌کند، اظهار کرد: «نتیجه این دیدار مطمئناً بازتابی در میدان جنگ خواهد داشت.» خروجی این دیدار همچنین کمک نیم‌میلیارد دلاری آمریکا به اوکراین بود.
واکنش به سفر بایدن
روز یکشنبه رکن اطلاعات ارتش اوکراین آماده‌سازی روسیه برای پرتاب موشک‌های بالستیک دریایی و زمینی و همچنین موشک‌های کروز هوا به سطح را تایید کرد. گفته می‌شود که نیرو‌های راهبردی اتمی روسیه در بالاترین سطوح آمادگی رزمی قرار دارند و خدمه یک زیردریایی موشکی راهبردی دستور رزمی ورود به منطقه پرتاب را دریافت کرده و آمادگی رزمی آن‌ها ۲۴ ساعته حفظ می‌شود. همچنین کامالا هریس، معاون اول ریاست‌جمهوری آمریکا در کنفرانس امنیتی مونیخ مدعی شد، شکی نیست که روسیه مرتکب جنایت علیه بشریت شده و افراد درگیر بازخواست خواهند شد.
آناتولی آنتونوف، سفیر روسیه در واشنگتن در واکنش به اظهارات ضدروسی معاون رئیس‌جمهور آمریکا گفت: «واشنگتن با متهم کردن روسیه به جنایات ادعایی در اوکراین می‌کوشد اقدامات خود با هدف تشدید بحران اوکراین را توجیه کند. شکی نیست که هدف چنین حملاتی، توجیه اقدامات خود واشنگتن برای دامن زدن به بحران اوکراین است. اول از همه مربوط به نظامی‌سازی افسارگسیخته اوکراین است. زمانی آمریکایی‌ها گفتند که فقط تسلیحات دفاعی به اوکراین می‌دهند، اما اکنون خودرو‌های زرهی سنگین، توپخانه، سامانه‌های موشکی پرتاب چندگانه با مهمات دوربرد ارسال می‌کنند. ایالات متحده اطلاعاتی در اختیار نازی‌های کی‌یف قرار داده و شبه‌نظامیان را آموزش می‌دهد.»
آنتونوف تاکید کرده «برنامه‌های غرب برای وارد کردن شکست استراتژیک به روسیه شکست خورده است.» از سوی دیگر، «سرگئی لاوروف»، وزیر امور خارجه روسیه تاکید کرد: «طرح‌های غرب برای منزوی کردن روسیه و محاصره آن، شکست خورده است. مسکو با وجود اقدامات غربی‌ها، همچنان به تقویت روابط دوستانه خود با بیشتر کشور‌های جهان ادامه خواهد داد.»
حضور بایدن در کی‌یف پیام روشنی دارد
سیدجلال ساداتیان، سفیر سابق و تحلیل‌گر مسائل بین‌الملل درباره حضور بایدن در اوکراین و در پاسخ به این پرسش که آیا بایدن با حضور در اوکراین به‌دنبال اثبات برنامه‌ریزی خود برای وقوع این جنگ بود، به هم‌میهن گفت: «روسیه از سوی غرب و آمریکا به‌دلیل همراهی و حمایت آن‌ها از دو کشور گرجستان و اوکراین مورد فشار قرار گرفت، بنابراین پوتین با مشاوره‌هایی که شد پیش‌بینی کرد می‌تواند با حمله نظامی به اوکراین به اهداف خود برسد. روسیه گمان می‌کرد که رئیس‌جمهور اوکراین شومنی بیش نیست و در مسائل سیاسی جدی نیست، بنابراین به‌محض حمله نظامی، او عرصه را ترک خواهد کرد و پوتین می‌تواند جانشین موردنظر خودش را جایگزین کند؛ درحالی‌که برخلاف پیش‌بینی‌ها، زلنسکی ماند و لباس نظامی به تن کرد و تمامی محاسبات پوتین اشتباه درآمد. او نه‌تن‌ها در تسخیر خاک اوکراین موفق نشد، بلکه با تحریم‌های جدی که هر روز نیز جدی‌تر می‌شود، مواجهه شد.»
ساداتیان ادامه داد: «ناتو اگرچه به‌طور مستقیم با روسیه وارد جنگ نشد، اما علاوه بر کمک‌های مالی با ارسال انواع تجهیزات لجستیک نظامی از اوکراین حمایت کرد. روسیه حتی در تصاحب بخش شرق اوکراین که همزبان و همراه با خود می‌دانست، توفیق چندانی نداشت و مدام با حمایت آمریکا و غرب مورد تهاجم قرار می‌گیرد تا نتواند به‌راحتی در این مناطق حضور داشته باشد.» او معتقد است: «جنگ روسیه با اوکراین یک طراحی هوشمندانه از سوی آمریکا و متحدانش بود که عملیاتی شد. آمریکا به‌دنبال تضعیف جایگاه نظامی و منابع مالی روسیه بود که به این هدف خود رسیده است و حضور روز گذشته‌اش در اوکراین نیز مهر تایید در تقویت وحدت و هماهنگی این کشور با غرب است. انتظار بر این بود که این حضور زودتر از این انجام شود، اما اینکه در سالگرد حمله نظامی، جو بایدن به کی‌یف سفر کرد، پیام روشنی دارد و جای تعجب نیست.»
ساداتیان درباره اثرگذاری این حضور برای ایران آن‌هم در فضای کنونی بین‌المللی که چهره‌های مخالف نظام به‌جای نمایندگان ایران در نشست مونیخ حضور یافتند، گفت: «آمریکا برای اینکه بتواند قدرت برتر دنیا باشد برنامه‌ی مفصلی را طراحی کرده است و تاکنون نیز توانسته برنامه خود را با همراهی غربی‌ها به‌صورت جامع عملیاتی کند. در حال حاضر در دنیا نظام چندقطبی حاکم است، اما کشوری که راهبری اصلی را برعهده دارد، آمریکا است. همان‌گونه که در بالا به آن اشاره کردم، روسیه در جنگ اوکراین است، ایران با تحریم‌های جدی‌تر اقتصادی گرفتار شده و در حوزه بین‌المللی علیه ایران فضاسازی حقوق بشری در دستور کار است. کشور چین نیز با وجود اینکه در تلاش است قدرت خود را حفظ کند با آمریکا مدام درگیر است و مباحث تایوان و تبت و... برای این کشور هرازچندگاهی ایجاد دردسر می‌کند.»
او ادامه داد: «آمریکا حتی با غرب نیز همراه نیست و قدرت برتری خود را مدام اثبات می‌کند. خروج انگلستان از اتحادیه اروپا بازی آمریکا بود. در مجموع باید بگویم صحنه کلان دنیا نشان‌دهنده این است که آمریکا با برتری خاص، خود را به‌عنوان قدرت اول حفظ کرده است.»
هدف آمریکا مقابله با نفوذ روسیه است
فواد ایزدی، کارشناس مسائل بین‌الملل و از فعالان اصولگرا درباره حضور بایدن در کی‌یف به هم‌میهن گفت: «جنگ اوکراین نتیجه کودتای سال ۲۰۱۴ آمریکایی‌هاست. بعد از اینکه کودتا در اوکراین با موفقیت مواجه شد، دولت روسیه سعی کرد ذیل توافقنامه‌هایی مشکلات آن منطقه را حل‌وفصل کند. کشور‌های غربی و به‌ویژه آمریکا می‌خواهند شرایطی ایجاد شود که فشار بیشتری بر روسیه وارد شود. هدف آمریکایی‌ها سال‌هاست به صفر رساندن نفوذ و حضور روسیه در اروپاست. قبل از فروپاشی روسیه این تصور وجود داشت که روسیه در نهایت شبیه یکی از کشور‌های اروپای غربی می‌شود.»
او ادامه داد: «جنگ میان روسیه و اوکراین می‌تواند پایان یابد، آن‌ها می‌خواهند پای میز مذاکره نشسته و توافق کنند و روس‌ها نیز آماده هستند. اما رئیس‌جمهور اوکراین دست‌نشانده غربی‌هاست و کشور خود را ویران کرده است. وقتی جریان غرب‌گرا در کشور‌ها به قدرت می‌رسد این نوع اتفاقات برای کشور‌ها پیش می‌آید. غرب به اوکراین اجازه نداده است که به سمت توافق با روسیه حرکت کند. این فشار‌ها ادامه می‌یابد و دولت روسیه هم نمی‌تواند در این جنگ شکست بخورد و تلاش دارد در برابر غرب مقاومت کند.»
فواد ایزدی ادامه داد: «اوکراین از نظر مالی و تشکیلات سیاسی و اطلاعاتی ارتباطات نامحسوس دارد و سفر بایدن هم برای حمایت این‌چنینی است. این حمایت‌ها برای آن نیست که وضعیت زندگی مردم اوکراین حالت عادی پیدا کند. اگر آن‌ها دغدغه حقوق بشر و مردم اوکراین را داشته باشند، باید به سمت صلح بروند نه آنکه ده‌ها اسلحه به اوکراین بدهند؛ بنابراین هدف ضربه زدن به روسیه است، نه کمک به مردم اوکراین. بسیاری از سیاسیون کشور‌های غربی هم به پول همین شرکت‌های اسلحه‌سازی به قدرت رسیده‌اند. در انتخابات از این شرکت‌های تسلیحاتی غربی کمک مالی می‌گیرند. هرچند گاهی باید جنگ و بحرانی در دنیا ایجاد شود تا از آن بحران استفاده کنند. سفره‌ای در اوکراین پهن شده است و شرکت‌های اسلحه‌سازی و سیاسیون از این سفره بهره‌مند می‌شوند. مردم اوکراین، اروپا و روسیه به دلیل جنگ اوکراین دچار تورم شدید شده‌اند. مردم بسیاری از کشور‌ها وابسته به منابع غذایی اوکراین و روسیه بودند که دچار اختلال شده‌اند. کشور‌های غربی برای رسیدن به منافع خود حاضرند هزاران نفر را قربانی کنند. درست مانند همان کاری که در افغانستان و عراق کردند و در حال حاضر در اوکراین تکرار می‌شود.»
او درباره پایان جنگ روسیه و اوکراین گفت: «هر دو کشور امروز می‌توانند پای میز مذاکره بنشینند. روسیه هم اعلام آمادگی کرده است، اما کشور‌های غربی فعلا تمایلی برای این موضوع ندارند. جنگ‌ها بعد از مدتی پایان می‌یابد، اما فعلا احساس کشور‌های غربی این است که اوکراین گزینه خوبی برای فشار بر روسیه است؛ بنابراین علاقه‌ای برای پایان جنگ ندارند و نمی‌خواهند این جنگ پایان یابد.»
فواد ایزدی در پاسخ به این سوال که آمدن بایدن به منطقه در نهایت پیام مشخصی برای ایران دارد؟ تاکید کرد: «این هم سوال است که چرا فشار‌های کشور‌های غربی در پنج‌شش ماه گذشته افزایش یافته است؟ یک جواب غلط این است که آن‌ها دغدغه حقوق بشر در ایران را دارند و از این موضوع ناراحت هستند که ایران روابطش با روسیه ارتقا پیدا می‌کند. مشکل اصلی بحث حقوق بشر نیست، بلکه مشکل این است که غربی‌ها متوجه شدند دنیا در حال تغییر است و در زمان گذار هستیم و در نظم جدید، فضای تنفسی برای ایران بسیار بیشتر است و فشار‌ها وجود نخواهد داشت و ایران فرصت‌های دیگری پیدا می‌کند. معتقدند اگر ایران الان متوقف نشود، دیگر نمی‌شود کاری کرد. برای همین بیشترین فشار‌ها را اعمال می‌کنند و این فشار‌ها نیاز به بهانه دارد. بهانه این است که فلان جوان در ایران کشته شده یا همکاری تسلیحاتی با روسیه دارد. آخرین فشار‌ها باید جواب بدهد وگرنه پرونده ایران بسته می‌شود. به همین دلیل یکسری دلقک را به کنفرانس امنیتی مونیخ دعوت می‌کنند. این نشانه استیصال است.»
این روز‌ها کی‌یف مورد توجه بیشتری واقع شده است. در همین راستا رسانه‌های ایتالیایی گزارش دادند که نخست‌وزیر این کشور امروز برای دیدار با ولودیمیر زلنسکی، رئیس جمهوری اوکراین به کی‌یف می‌رود.
هم‌میهن
