بهبود سندرم «تخمدان پلی‌کیستیک» با پیروی از نوعی رژیم غذایی
سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) یکی از رایج‌ترین اختلالات غدد درون‌ریز است که شیوع آن در حال افزایش است. شیوع این سندرم در زنان ایرانی حدود چهار تا ۲۰ درصد تخمین زده شده است.
این سندرم یکی از مهم‌ترین علت‌های کاهش تخمک‌گذاری و عدم تخمک‌گذاری در زنان، به‌ویژه زنان مبتلا به ناباروری است. سندرم تخمدان پلی‌کیستیک با عوارضی مانند پُرمویی (هیرسوتیسم)، ریزش مو با الگوی مردانه و آکنه همراه است و بر کیفیت زندگی افراد تاثیرات نامطلوبی دارد. مشکلاتی مانند سندرم متابولیک، دیابت، مشکلات باروری، بیماری‌های قلبی عروقی، سرطان پستان و یائسگی زودرس، از عوارض طولانی‌مدت ابتلا به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک است.
عوامل ژنتیکی به همراه عوامل محیطی می‌تواند نقش مهمی را در ابتلای زنان به این سندرم داشته باشد. همچنین ژنتیک، مقاومت به انسولین و التهاب با تولید بیش از حد هورمون‌های مردانه یا آندروژن‌ها مرتبط هستند و مقادیر بالای این هورمون‌ها می‌تواند باعث جلوگیری از تولید تخمک‌های طبیعی شود. ولی با این‌حال علت ابتلا به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک همچنان مشخص نیست.
درمان این سندرم معمولاً با تغییر سبک زندگی، کاهش وزن و ورزش شروع می‌شود و کاهش تنها ۵ تا ۱۰ درصد از وزن بدن می‌تواند به تنظیم چرخه قاعدگی و بهبود علائم کمک کند.
پژوهش‌ها نشان داده‌اند که بین دریافت‌های غذایی و سندرم تخمدان پلی‌کیستیک ارتباط وجود دارد و یکی از مداخله‌های تغذیه‌ای برای بهبود این بیماران، توجه به میزان و نوع کربوهیدرات‌های دریافتی است. محدود کردن کربوهیدرات در رژیم غذایی به میزانی که از تولید چربی در بدن جلوگیری کند، می‌تواند علائم مقاومت به انسولین را بهبود بخشیده یا از بین ببرد.
مقاومت به انسولین، شرایطی است که سلول‌ها پاسخ مناسبی به حضور انسولین که هورمون تنظیم‌کننده قند است، نمی‌دهند و به همین دلیل قند خون افزایش می‌یابد.
رژیم غذایی «کتوژنیک»، نوعی رژیم غذایی با کربوهیدرات کم است و پژوهش‌های جدید نشان داده‌اند که این رژیم غذایی می‌تواند علاوه بر کاهش وزن، منجر به بهبود مقاومت به انسولین شود.
در سال‌های اخیر، گرایش افراد جامعه به رژیم کتوژنیک افزایش یافته، ولی پژوهش‌های نظام‌مندی در خصوص تاثیرات این رژیم در زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک انجام نشده است. بر همین اساس پژوهشگران با انجام یک مطالعه مروری نظام‌مند به بررسی اثر این رژیم غذایی بر بهبود عوارض و پیامدهای این سندرم پرداختند.
پژوهشگران برای انجام این مطالعه، مقاله‌های مرتبط با سندرم تخمدان پلی‌کیستیک، رژیم کم‌کربوهیدرات و رژیم کتوژنیک را در پایگاه‌های اطلاعاتی معتبر انگلیسی و فارسی‌زبان جستجو کردند. در نهایت پس از بررسی مقاله‌های به‌دست‌آمده، چهار مقاله را به صورت کامل بررسی کردند.
بر اساس یافته‌های این مطالعه مروری نظام‌مند، پیروی از این نوع رژیم غذایی می‌تواند از طریق کاهش وزن و کاهش مقاومت به انسولین (درمان‌های اصلی PCOS) سبب بهبود علائم این سندرم، شامل بهبود نظم دوران قاعدگی، افزایش احتمال بارداری و کاهش خطر ابتلا به دیابت نوع دو شود.
همچنین طبق مقاله‌های بررسی‌شده، رعایت این رژیم غذایی می‌تواند سبب کاهش فاکتورهای شاخص توده بدنی، وزن، کلسترول، تری‌گلیسیرید، هموگلوبین A۱C، انسولین ناشتا، گلوکز (قند) ناشتا، تستوسترون آزاد، فشار خون، بهبود هورمون‌های FSH و LH و .... شود.
پژوهشگران این مطالعه پیشنهاد می‌کنند که با توجه به افزایش شیوع ناباروری در بین زنان جوان و اهمیت سندرم تخمدان پلی‌کیستیک در بروز این عارضه، لازم است علاوه بر انجام پژوهش‌های تکمیلی، راهکارهایی پیرامون رژیم غذایی به مردم ارائه شود.
در انجام این پژوهش، هانیه لرزاده امین از کمیته تحقیقات دانشجویی دانشکده علوم تغذیه و صنایع غذایی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی؛ مروارید نورمحمدی از دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی ایران و دکتر غزاله اسلامیان، استادیار دانشکده علوم تغذیه و صنایع غذایی انستیتو تحقیقات تغذیه‌ای و صنایع غذایی کشور دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی مشارکت داشتند.
یافته‌های این مطالعه به صورت مقاله علمی با عنوان «اثرات رژیم غذایی کتوژنیک بر پیامدهای سندرم تخمدان پلی‌کیستیک: یک مرور نظام‌مند بر کارآزمایی‌های بالینی» در مجله زنان، مامائی و نازائی ایران، منتشر شده است.
