چرا زنده بخوانیم؟ مخاطب که نمی‌فهمد!

در سالی که رو به پایان است، شاید بتوان کنسرت آرون افشار را که در آن نوازنده در حالی که سیم‌های آرشه ویولنش جدا شده بود، همچنان به نواختن ادامه داد را فارغ از درست بودن یا غلط بودن ادعاهای فضای مجازی برسر پلی‌بک بودن این ماجرا، یکی از نمونه‌های آغاز حواشی پلی‌بک بعد از وقفه طولانی مدت برگزاری کنسرت‌ها دانست.

پس از این کنسرت‌، اجراهای دیگری هم به نوبت حاشیه‌ساز شدند که کنسرت «گرشا رضایی» در اهواز یکی از این نمونه‌های پرحاشیه بود. در این کنسرت یکی از مخاطبان متوجه پلی‌بک بودن اجرا می‌شود و با صدای بلند از خواننده درخواست می‌کند که زنده بخواند ولی رضایی به جای عذرخواهی، رفتار تماشاگرش را با توهین پاسخ می‌دهد.

همچنین یکی دیگر از ویدیوهای وایرال شده در زمینه پلی‌بک، به سهراب پاکزاد تعلق دارد که گیتاری را به دست گرفته و بدون تغییر آکورد، به حالتی نمایشی ساز را می‌نوازد.

نمونه‌های متفاوت از این پلی‌بک‌ها همچنان موجود است و در سال‌های گذشته هم بوده که گاه صحت این ماجرا ثابت می‌شود و گاهی هم نمی‌شود.

در همین راستا تصمیم گرفتیم با ستاره احمدی ـ نوازنده سه‌تار ـ که با هنرمندان متعددی روی صحنه رفته است، گفت‌وگو کنیم تا اجرای پلی‌بک خواننده‌ها و نوازندگان را بررسی کنیم.

در ابتدا از این هنرمند سوال می‌کنیم که چرا زمانی که ویدیوهای پلی‌بک کنسرت‌ها در فضای مجازی منتشر می‌شود، حواشی زیادی ایجاد می‌کند و کاربران فضای مجازی به این امر واکنش نشان می‌دهند؟

او پاسخ می‌دهد: اتفاقا تعداد افراد موثر حوزه موسیقی که در اعتراض به این اتفاقات صحبت می‌کنند، نسبت به کسانی که اعتراض نمی‌کنند کمتر است و از آنجا که تعداد آنهایی که مخالفتی ندارند به آنهایی که معترض هستند می‌چربد، پس متقاضیان حضور در این کنسرت‌ها بالا خواهد بود و بلیط‌هایشان هم به طور کامل به فروش می‌رود.

احمدی در توضیح این امر بیان می‌کند: این جریان خیلی ریشه‌دار است و اگر وضعیت اکنون را با یکی ـ دو دهه قبل مقایسه کنیم، متوجه خواهیم شد که سطح فرهنگ و هنر در کشورمان افت کرده است؛ به دلیل اینکه خوراک فرهنگی و هنری اشتباه و ضعیف به خورد مردم داده شده است.

سطح پایین بودن موزیسین‌هایی که پلی‌بک می‌کنند

اکنون این نوازنده سه‌تار به توضیح دلایل پلی‌بک می‌پردازد و می‌گوید: پایین بودن سطح موسیقایی این افراد یکی از دلایل این امر است؛ بر اساس ویدیوهایی که از بعضی خواننده‌های پاپ منتشر می‌شود، متوجه می‌شویم که سواد موسیقایی ندارند. البته آن چیزی را هم که می‌خوانند و در قالب تِرَک منتشر می‌کنند، به علت تنظیماتی که در استودیو روی صدایشان صورت می‌گیرد قابل شنیدن است؛ وگرنه که این افراد پیش زمینه‌ لازم را برای اجرای موسیقی ندارند.

او ادامه می‌دهد: این افراد زمانی که قطعه‌ای را منتشر می‌کنند، حتی خودشان هم گمان می‌کنند خواننده و یا نوازنده هستند ولی مادامی که روی صحنه می‌ایستند توانایی اجرا ندارند و مجبور می‌شوند از پلی بک استفاده کنند.

از او سوال می‌کنیم که چرا نوازندگان هم پلی‌بک می‌کنند؟ پاسخ می‌دهد: به دلیل اینکه از نوازندگانی استفاده می‌کنند که سابقه کاری چندانی ندارند و شاید کمتر کسی در حوزه موسیقی حتی اسم آنها را شنیده باشد ولی همین افراد به یک باره سر از صحنه اجرا در می‌آورند و چون کارشان را بلد نیستند مجبور به پلی‌بک می‌شوند.

چرا تهیه‌کنندگان از افراد توانا استفاده نمی‌کنند؟

این هنرمند بیان می‌کند: مسئله مهم برای این افراد بیزینس و پول درآوردن است؛ برای آنها اصلا مهم نیست که چه محصولی ارائه می‌کنند و چه اجرایی روی صحنه می‌برند. حتی دیده‌ام که می‌گویند «برای چه زنده بخوانیم؟ مردم که نمی‌فهمند!» و به همین راحتی به فهم و شعور مردم توهین می‌کنند. اینکه تنها بلیط فروشی و پول درآوردن مهم باشد، مسئله ترسناکی است و می‌بینیم که نظارت و مدیریتی هم صورت نمی‌گیرد، صدای اعتراضی به گوش نمی‌رسد و عده‌ای حتی از شرایط راضی هستند.

پول و پارتی از دلایل ظهور موزیسین‌های بی‌سواد

او «ساده شدن موسیقی در ایران» را از دیگر دلایلی می‌داند که موجب شده بازار این دست از اجراکننده‌ها رونق پیدا کند، و در همین راستا توضیح می‌دهد: اگر فردی پول و پارتی داشته باشد، خیلی راحت می‌تواند خواننده شود گرچه که چیزی برای ارائه ندارد؛ به همین دلیل در زمان برگزاری کنسرت از پلی بک استفاده می‌کنند. از طرفی این خوانندگان خیلی راحت به خودشان اجازه می‌دهند که با بی‌احترامی با مخاطباشان برخورد کنند و بدین وسیله این ویژگی منفی خود را کتمان کنند گرچه که این کارها تنها اوضاع را بدتر می‌کند.

خارج از ایران می‌دانند که با چه کنسرتی مواجه خواهند بود

در ادامه این مسئله را عنوان می‌کنیم که وقتی ویدیوهایی از پلی‌بک بودن کنسرت‌ها در فضای مجازی وایرال می‌شود، قیاس‌ها به سمت اجراهای خارجی می‌رود. البته که در برخی از آن کنسرت‌ها هم پلی‌بک صورت می‌گیرد ولی شاید به این صورت باشد که خواننده همزمان با موسیقی پلی‌بک، می‌خواند.

او درباره این قیاس توضیح می‌دهد: درست است، در خارج از ایران هم این پلی بک‌ها صورت می‌گیرد؛ مثلا شاید در کنسرت‌های متال و یا راک موسیقی پلی بک بشنوید، ولی خواندن و نواختن ساز در آن سبک از موسیقی به واسطه هیجانی که اجراکنندگان باید با حرکات و صدایشان ایجاد کنند، شاید موجب شود با وجود زنده بودن کنسرت، خواننده در مواردی تنفس و یا تمرکز لازم را نداشته باشند و مجبور به استفاده از پلی‌بک شود. البته این امر در موارد زیادی رخ نمی‌دهد؛ چون به هر حال پلی‌بک کار درستی نیست و در خارج از ایران هستند هنرمندانی که با تمام سختی‌هایی که روی صحنه دارند، کاملا زنده اجرا می‌کنند.

احمدی تصریح می‌کند که مخاطبان موسیقی در خارج از ایران پیش از اینکه به کنسرت بروند، می‌دانند با چه اجرایی و با چه کیفیتی رو به رو خواهند بود و براساس آن تصمیم می‌گیرند که به چه کنسرتی بروند؛ اگر تنها هدفشان تخلیه انرژی باشد، به کنسرتی با هیجان بالا خواهند رفت و اگر بخواهند موسیقی هنرمند مورد علاقه خود را و یا موسیقی خوب گوش کنند، متفاوت عمل خواهند کرد.

این هنرمند ادامه می‌دهد: ولی در ایران مردم نسخه صوتی یک قطعه را گوش می‌دهند و در صورتی که با کار ارتباط برقرار کنند، برای دیدن اجرای زنده اقدام می‌کنند ولی نمی‌دانند که قرار است با چه چیزی رو به رو شوند و در صورتی که اجرا پلی‌باشد، سورپرایز خواهند شد. به دلیل اینکه گمان می‌کرده‌اند خواننده مورد علاقه آنها زنده اجرا می‌کند.

از او سوال می‌کنیم که آیا پلی بک زدن نوازنده بدتر است؟

پاسخ می‌دهد: نه خواننده و نه نوازنده نباید پلی‌بک داشته باشند. زمانی که به عنوان یک هنرمند روی صحنه می‌رویم، قرار نیست همان موسیقی را که در استودیو ضبط کرده‌ایم به مخاطب ارائه دهیم؛ بلکه قرار بر نمایش هنرمان است و ممکن است به دلیل طبیعت اجرا در موارد اندک فالش اجرا کنیم و یا اشتباهاتی صورت بگیرد که از اقتضاهای کنسرت است. برخی گمان می‌کنند که کنسرت، بدون این اتفاقات طبیعی جذاب‌تر و درست‌تر است، گرچه که مخاطب هزینه کرده موسیقی زنده بشنود و شاید همان اتفاقات اجرای زنده برای او جذاب باشد.

پلی‌بک تقلب است؟

این نوازنده سه‌تار، پاسخ می‌دهد: شاید بتوان چنین اسمی روی آن گذاشت. اگر مخاطب را نسبت به آنچه قرار است روی صحنه گوش کند آگاه نکنیم، پس می‌توان آن را تقلب نامید. مخاطب می‌تواند موسیقی ضبط شده‌ای را که در یک کنسرت ۵۰۰ هزار تومان قیمت دارد، در خانه با تلفن همراهش به راحتی گوش کند. چرا باید بخواهد در این شرایط اقتصادی هزینه کند و کار ضبط شده را در یک فضای بزرگ‌تر گوش کند؟

«شاید برخی بر این باور باشند که ارزش هنری یک خواننده بسته به کیفیت و خلاقیت کار استودیویی او است نه اجرای زنده و کنسرت صرفا محل تجدید دیداری است بین هنرمند و مخاطبانش.»

او درباره این امر توضیح می‌دهد: من به عنوان یک مخاطب، زمانی هنرمند مورد علاقه‌ام برایم ارزش بیشتری پیدا می‌کند که اجرای زنده خوبی از او ببینم؛ چراکه به خاطر تکنولوژی ضبط و تنظیم صدا، کمتر کسی کار استودیویی بدی ارائه می‌دهد.

ستاره احمدی یادگیری ساز سه تار را در سنین نوجوانی با تشویق برادرش‌ آغاز کرد. در ۱۸ سالگی وارد دانشگاه هنر تهران شد و موسیقی را به صورت آکادمیک یاد گرفت. او موسیقی را با آیدین علیانسب به صورت جدی آغاز کرد و در تمام مدت یادگیری رپرتوارهایی اعم از کتاب ۱۰ قطعه‌های حسین علیزاده، قطعات پرویز مشکاتیان، قطعات فرامرز پایور، استاد عبادی و استاد فرهنگ شریف و …. را از ایشان یاد گرفت و اجرا کرد. او بعد از گذراندن دانشگاه در سال ۹۷ اولین آلبوم خود را به نام «افسانه‌ گل یخ» منتشر کرد که تعدادی از قطعات این آلبوم از ساخته‌های خود اوست. در مدت سال‌های فعالیتش با هنرمندان خارج از ایران ،هند( گروه Maati Baani) ترکیه ( Göksel Baktagir) و فرانسه ( Tallisker) کارهای مشترکی منتشر کرده است.

در سال ۹۷ ورکشاپ نوازندگی سه تار را در تالار اندیشه‌ی تهران برگزار کرد.

او اولین اجرای جدی خود را در در پلتفرم عمارت روبرو برگزار کرد که اجرایی بود شامل قطعات آلبوم او به همراهی تنبک. در سال ۱۴۰۰ تک آهنگی به نام «سراب» منتشر کرد که تلفیق ساز سه تار به همراه موسیقی «امبینت» است