آمار جدید بانک مرکزی از وضعیت نقدینگی و پایه پولی/ نسبت پول به نقدینگی رکورد ۱۰ ساله را شکست
بانک مرکزی پس از تاخیر بسیار، بالاخره آمار‌های بخش پولی و بانکی مربوط به آذر و دی ماه سال ۱۴۰۱ را به‌روزرسانی کرد. آماری که همچنان از تداوم رشد پایه پولی و نقدینگی، دو متغیر پولی اصلی در اقتصاد که مهم‌ترین موتور‌های رشد تورم به حساب می‌روند، حکایت دارند. با این حال شاید بتوان ادامه رکوردشکنی‌های نسبت پول به نقدینگی را نگران‌کننده‌ترین نکته گزارش این نهاد دانست.
بر اساس گزارشی که بانک مرکزی از متغیر‌های پولی و اعتباری در پایان دی‌ماه منتشر کرده، پایه پولی با رشد ۳۰ درصدی از ابتدای سال گذشته، به بیش از ۷۸۵ هزار میلیارد تومان رسیده است. این در حالی است که در مدت مشابه سال ۱۴۰۰ پایه پولی ۲۳.۸ درصد رشد کرده بود.
همچنین رشد نقطه به نقطه پایه پولی در دی ماه سال ۱۴۰۱ نسبت به دی ماه سال ۱۴۰۰ معادل ۳۸.۲ درصد بود، اما این متغیر پولی در دوره مشابه سال گذشته ۳۵.۵ درصد رشد کرده بود؛ بنابراین به نظر می‌رسد که ماشین رشد پول پرقدرت بار دیگر سرعت گرفته و این موضوع می‌تواند نگران‌کننده باشد.
نقدینگی نیز در سال ۱۴۰۱ و تا پایان دی‌ماه این سال، ۲۴.۹ درصد رشد کرد و به بیش از ۶,۰۳۷ هزار میلیارد تومان رسید. همچنین رشد نقدینگی نسبت به دی‌ماه سال ۱۴۰۰ نیز معادل ۳۴.۱ درصد ثبت شد.
این در حالی است که رشد نقدینگی در ۱۰ ماهه سال ۱۴۰۰ معادل ۲۹.۵ درصد و رشد نقطه به نقطه آن در دی‌ماه آن سال معادل ۳۹.۸ بوده است؛ بنابراین با وجود افزایش سرعت رشد پایه پولی، ترمز نقدینگی تا حدودی کشیده شده است.
نسبت پول به نقدینگی باز هم رکورد زد
با وجود کاهش ۵.۷ واحد درصدی نرخ رشد نقطه به نقطه نقدینگی در دی‌ماه سال گذشته، نرخ تورم در همین مدت با افزایش قابل توجهی همراه بود. به طوری که مطابق آمار بانک مرکزی، تورم نقطه به نقطه از ۳۶ درصد در دی ماه ۱۴۰۰ به ۵۰ درصد در دی ۱۴۰۱ رسیده است. با این وجود می‌توان علت این پدیده را در جهش‌های پیاپی سهم پول از نقدینگی جست‌وجو کرد.
آمار‌های بانک مرکزی حاکی از آن هستند که نرخ رشد نقطه به نقطه پول از ۳۹.۲ درصد در دی‌ماه ۱۴۰۰ به ۷۰.۵ درصد در دی‌ماه سال ۱۴۰۱ جهش کرده است. به این ترتیب نسبت پول به نقدینگی نیز رکورد‌های جدیدی را به ثبت رسانده است.
به طوری که بررسی‌ها نشان می‌دهند که سهم پول به نقدینگی در پایان دی‌ماه به ۲۴.۶۶ درصد رسیده که بالاترین میزان از اسفند سال ۱۳۹۱ به حساب می‌آید.
به این ترتیب، می‌توان استنباط کرد که کاهش رشد نقدینگی به دنبال کاهش رشد شبه‌پول بوده، اما رشد پول که عامل تورم‌زای نقدینگی است، همچنان با سرعت ادامه دارد.
انتظارات تورمی در اوج
رشد چشم‌گیر و رکوردشکنی نسبت پول به نقدینگی، از آن جهت نگران‌کننده است که می‌تواند نشان‌دهنده افزایش انتظارات تورمی در اقتصاد کشور باشد.
از آنجا که پول، بخشی از نقدینگی است که سودی به سپرده‌گذار خود نمی‌دهد، در یک اقتصاد با ثبات، مردم مایل هستند که تنها به اندازه خرج‌های روزمره خود پول نگهداری کنند و منابع مازاد خود را در سپرده‌های بلندمدت قرار دهند.
با این حال، افزایش انتظارات تورمی میان فعالان اقتصادی در کشور باعث شده که مردم منتظر افزایش بیشتر قیمت‌ها در آینده نزدیک باشند؛ بنابراین آن‌ها با نقد نگه‌داشتن بخش بیشتری از دارایی‌های خود، از این منابع برای برطرف کردن نیاز‌های کوتاه‌مدت استفاده می‌کنند.
همچنین بی‌ثباتی اقتصاد ایران، این انگیزه را به‌وجود می‌آورد که بخشی از منابع مازاد در دست فعالان اقتصادی به طور نقد نگهداری شود تا در زمان مناسب، این منابع وارد بازار‌های موازی از جمله سهام، ارز، طلا، مسکن و … شوند.
