ساز مخالف پایه پولی و نقدینگی/ انتظارات تورمی بحرانی شد
گزارش بانک مرکزی نشان می‌دهد که همچون ماه‌های گذشته، رشد پایه پولی سرعت گرفته است. از سوی دیگر گزارش بانک مرکزی حاکی از آن است که روند نگران‌کننده رکوردشکنی‌های پیاپی نسبت پول به نقدینگی همچنان ادامه دارد. تغییرات پایه پولی و نقدینگی از آن جهت اهمیت دارد که این دو متغیر پولی مهم‌ترین موتور‌های رشد تورم به حساب می‌آیند و تداوم افزایش آن‌ها به معنی رشد قیمت‌ها در آینده خواهد بود.
مطابق گزارشی که بانک مرکزی از متغیر‌های پولی و اعتباری منتشر کرده، پایه پولی در بهمن ماه بیش از سه درصد رشد کرده و به ۸۰۸ هزار میلیارد تومان رسیده است. رشد پایه پولی از ابتدای سال ۱۴۰۱ تا پایان بهمن ماه نیز به ۳۳.۹ درصد رسیده است. این در حالی است که پایه پولی در مدت مشابه سال ۱۴۰۰ تنها ۲۶.۶ درصد رشد کرده بود. از سوی دیگر رشد نقطه به نقطه پایه پولی نیز در بهمن ماه ۱۴۰۱ افزایش یافته و به ۳۹.۲ درصد رسیده است. این رقم در بهمن ماه ۱۴۰۰ معادل ۳۳.۲ درصد بود.
بررسی این آمار‌ها نشان می‌دهد که ماشین چاپ پول پرقدرت همچنان فعال است و تبعات تورمی این روند می‌تواند برای آینده اقتصاد ایران نگران‌کننده باشد.
بررسی گزارش بانک مرکزی نشان می‌دهد که نقدینگی در بهمن ماه سال گذشته به ۶,۱۰۳ هزار میلیارد تومان رسیده و با رشد ۱.۱ درصدی همراه شد. رشد نقدینگی از ابتدای سال ۱۴۰۱ نیز معادل ۲۶.۳ درصد بوده و این متغیر پولی نسبت به بهمن ماه سال ۱۴۰۰ معادل ۳۲ درصد افزایش کرده است. این در حالی است که رشد نقدینگی در ۱۱ ماهه سال ۱۴۰۰ معادل ۳۳ درصد و رشد نقطه به نقطه آن در بهمن ماه آن سال معادل ۳۹.۷ بوده است؛ بنابراین با وجود افزایش سرعت رشد پایه پولی، ترمز نقدینگی کشیده شده است.
رکوردشکنی‌های مداوم نسبت پول به نقدینگی
یکی از مهم‌ترین نکات گزارش بانک مرکزی، تداوم رشد افسارگسیخته نسبت پول به نقدینگی است. تغییرات سهم پول از نقدینگی از آن جهت اهمیت دارد که می‌تواند بازتابی از انتظارات تورمی در میان فعالان اقتصادی کشور باشد. آمار‌های بانک مرکزی حاکی از آن هستند که نسبت پول به نقدینگی در بهمن ماه ۱۴۰۱ بار دیگر رکورد جدیدی از خود به‌جا گذاشته و به ۲۵.۳۳ درصد رسیده است. این در حالی است که این رقم در آغاز سال ۱۴۰۱ معادل ۱۹.۷۴ درصد بود، اما در طی این سال افزایش قابل توجهی را تجربه کرده است.
چرا رشد سهم پول از نقدینگی نگران‌کننده است؟
رشد سهم پول از نقدینگی در کنار کاهش سرعت رشد نقدینگی، به این معناست که کاهش سرعت رشد شبه‌پول یا همان بخش غیرتورمی پول بوده که رشد نقدینگی را هم کاهش داده است، اما پول که عامل تورم‌زای نقدینگی است همچنان با سرعت بیشتری رشد می‌کند. علت این اتفاق نیز پیش‌بینی فعالان از آینده اقتصاد است. افزایش انتظارات تورمی در میان مردم باعث شده که آن‌ها در انتظار افزایش بیشتر قیمت‌ها در آینده نزدیک باشند؛ بنابراین این فعالان با نقد نگه‌داشتن بخش بیشتری از دارایی‌های خود، از این منابع برای برطرف کردن نیاز‌های کوتاه‌مدت استفاده می‌کنند؛ بنابراین سهم پول از نقدینگی که شامل سپرده‌های دیداری و اسکناس است از کل نقدینگی افزایش می‌بابد.
موضع بانک مرکزی در قبال افزایش نسبت پول به نقدینگی
با وجود رکوردشکنی‌های مداوم نسبت پول به نقدینگی، بانک مرکزی تنها یک روز قبل از انتشار گزارش بخش پولی و بانکی بهمن ماه، پیش‌دستی کرد و این موضوع را ناشی از عوامل مختلفی به‌ویژه انتشار اخبار منفی دانست؛ بنابراین پس از نرخ ارز که بانک مرکزی علت اصلی جهش آن را کانال‌های تلگرامی دانسته بود، حالا این نهاد افزایش انتظارات تورمی را نیز به گردن اخبار منفی انداخت. بانک مرکزی در ادامه این گزارش به بخشی از سیاست‌های خود مثل سیاست اصلاح نرخ‌های سود، پیگیری سیاست احتیاطی کنترل رشد ترازنامه شبکه بانکی، افزایش نسبت سپرده قانونی در سطح شبکه بانکی و برخورد جدی با بانک‌های متخطی و ناسالم در راستای کاهش سیالیت نقدینگی اشاره کرد. حال باید دید که این اقدامات می‌توانند تاثیر خود را در گزارش‌های آتی بانک مرکزی نشان دهند یا نه.
