وقتی بهرام بیضایی به سینمای امروز ایران حمله می‌کند (گزارش تصویری)

آفتاب‌‌نیوز : آفتاب- گروه هنر: پس از یک روز کم حادثه و اتفاق در اولین روز برگزاری جشنواره فیلم فجر، سالن‌ سینمای رسانه‌های جمعی، در دومین روز، یعنی 12 بهمن ماه 1387 با نمایش دو فیلم از دو کارگردان مطرح، روز پرحادثه‌ای را پشت سر گذاشت. به خصوص به این دلیل که در دومین صبح جشنواره، دهمین فیلم بهرام بیضایی به نمایش درآمد و کارگردان هفتاد ساله سینمای ایران، پس از هشت سال توانست فیلم تازه‌اش را روی پرده ببرد. 

آثار بیضایی همواره بحث‌انگیز بوده‌اند، به خصوص به خاطر مشکلاتی که فیلمساز برای روی پرده بردن هر کدام از آثارش داشته است. فیلم تازه بیضایی با عنوان «وقتی همه خوابیم» اما، یک اثر واکنشی در برابر یکی از همین پروژه‌های ساخته نشده است. 

دو سال قبل بیضایی قرار شد فیلمنامه «لبه پرتگاه» را بر اساس فیلمنامه‌ای از خودش جلوی دوربین ببرد. تهیه‌ کننده پروژه حمید اعتباریان بود و قرار شد محمدرضا گلزار یکی از نقش‌های اصلی فیلم را ایفا کند. حتی جلسه روخانی فیلمنامه هم برگزار شد، اما این کوشش‌ها به نتیجه نرسید و «لبه پرتگاه» ساخته نشد. و حالا بهرام بیضایی در فیلم تازه‌اش فیلمی ساخته تا به پشت پرده سینمای امروز ایران به عنوان بخشی از فرهنگ ایران بپردازد کار به جایی رسیده که دو شخصیت اصلی فیلم‌اش به طور مشخص به دو فرد اثر گذار در پروژه قبلی اشاره دارند. 

نام تهیه کننده پول‌پرست و حاشیه‌دار و هنرنشناس فیلم «وقتی همه خوابیم» اشتهاریان است، که اشاره مستقیمی به نام حمیدرضا اعتباریان، تهیه کننده «لبه پرتگاه» دارد و از سوی دیگر ظاهر و لباس پوشیدن‌ و حرکات‌اش هم در مواردی به یاد آورنده این شخصیت حقیقی است. این در حالی است که اعتباریان واقعی هم دفاعیات خودش را دارد و مدعی است که کار کردن با شرایط فیلمسازی مثل بهرام بیضایی امکان‌پذیر نیست. 

به هر حال فیلم تازه بهرام بیضایی هر چند در انتهای نمایش با تشویق حضار رو به رو شد، اما بعضی منتقدان صاحب نظر و صاحب نام آن را نپسندیدند. اما بیضایی هم در جلسه مطبوعاتی پایان فیلم از خجالت مخالفان‌اش درآمد و گفت که در شرایط فعلی، تنها فیلمی که می‌تواند بسازد و بخشی از حرف‌هایش را در آن بزند، همین «وقتی همه خوابیم» است. کسانی هم که این فیلم را دوست ندارند، پول و شرایط ساخت فیلمنامه‌های دیگرش مثلا «طومار شیخ شرزین» را فراهم کنند، اگر چنان فیلمی نساخت، آن وقت هر چه می‌خواهند بگویند. 

ضمن این که بیضایی یادی کرد از آذر شیوا، بازیگر مشهور ایرانی پیش از انقلاب که در فیلم‌هایی چون چرخ و فلک و سلطان قلب‌‌ها بازی کرد، اما در اعتراض به شرایط آن سینما، ناگهان بازیگری را کنار گذاشت و به دستفروشی مشغول شد. 

بیضایی در جلسه دیروز گفت: «اولین فیلمی که در تاریخ سینمای ایران ساخته شد "حاجی آقا آکتور سینما" بود که آن فیلم هم پشت صحنه و روند تولید فیلم را نشان می‌داد». "وقتی همه خوابیم" در واقع متعلق به یک سه گانه است. اولی فیلمنامه‌ای است به نام "اعتراض" که فیلم نشده و فیلمنامه‌اش هم هنوز منتشر نشده است. بعدی "لبه پرتگاه" است که فیلمنامه آن چندش پیش منتشر شد و سومی هم همین فیلم است».
 
وی افزود: «ایده هر سه این‌ها درباره فیلم ساختن است. و این ایده از سالی می‌آید که من تازه فیلمسازی را شروع کردم. یعنی سال 1349. که آذر همان سال خانم آذر شیوا بازیگر سینما به وضعیت سینمای ایران در آن برهه اعتراض کرد و این اعتراض در واقع پرونده فیلمسازی او را بست. او در اعتراض به فیلم‌هایی که در آن ها بازی کرده بود جلوی دانشگاه شروع کرد به سقزفروشی و در واقع یک عمر کارش را زیر سوال برد. و هم سازندگان فیلمفارسی‌ها به او حمله کردند و هم روشنفکرها و این باعث شد که آن فرصت طلایی در اعتراض به آن سینما از بین برود. و همین ایده موضوع سناریو" اعتراض " شد».
 
باقی جلسه هم به توضیح‌های باقی عوامل فیلم گذشت در این باره که بازی‌ها و میزانسن‌های فیلم بر خلاف آن چه حضار در جلسه مطرح می‌کنند، ارزش‌های خودشان را دارند و دیگر این که چه قدر همکاری با بیضایی باعث افتخارشان بوده است. 

تهمینه میلانی و یک فیلم جنجالی دیگر – این بار درباره ستارگان سینما؛
فیلم‌های تهمینه میلانی همیشه هیاهوی خاص خودش را داشته است و اعتراض‌ها و تاییدها و حواشی اطراف این فیلم‌ها، گرد موضع‌گیری‌های این فیلمساز درباره مسئل و حقوق زنان دور می‌زده است. 

فیلم آخر میلانی هم که دیشب در سالن سینمای رسانه‌های گروهی نمایش داده شد؛ از این جنجال‌ها کم نداشت. اما ربطی به احقاق حقوق زنان ایرانی هم نداشت. میلانی این بار مانند بیضایی سری به پشت پرده سینمای ایران زده بود و معضلات و مشکلات زندگی یک سوپر استار این سینما را به تصویر کشیده بود. 

نقش آقای سوپر استار را شهاب حسینی بازی می‌کرد که در منجلاب فساد غوطه‌ور است و ناگهان فرشته‌ای در قالب یک دختر نوجوان به داد او می‌رسد. مثل همیشه فیلم‌های میلانی، این بار هم بار پرداخت پر اغراقی رو به رو هستیم و شخصیت‌های سیاه و سفید، وجوه ملودراماتیک داستان را تقویت می‌کنند. نصیحت‌ها و پیام‌ها اخلاقی فیلم هم که تمامی ندارند. 

در این شرایط «سوپر استار» میلانی تبدیل به اولین فیلم جشنواره امسال شد که سوت و کف منتقدها هنگام نمایش فیلم را به همراه داشت. سوت و کفی که هنگام پیام‌های اخلاقی غرای فیلم به هوا رفت و چندان از موضع تایید نبود! 

در جلسه مطبوعاتی اما تهمینه میلانی از فیلم‌اش دفاع کرد، گفت که منظور خاصی از انتخاب یک بازیگر سینما به عنوان شخصیت اصلی فیلم نداشته و این ستاره می‌توانست از دنیای فوتبال یا سیاست آمده باشد. میلانی مثل همیشه کلی از شوهرش در مقام تهیه کننده و طراح صحنه و لباس فیلم تقدیر کرد و گفت فیلم‌اش قرار نبوده زیاد هم فلسفی باشد! اما امیدوار است به سنت ساخت فیلم‌های اولیه‌اش مثل افسانه آه، که آثار هنری‌تری بودند برگردد. 


به این ترتیب دومین روز جشنواره بین‌المللی فیلم فجر با اعتراض سینماگران به شرایط سینما، گرمی درخوری یافت و جلسه‌های مطبوعاتی این دو فیلم با تیترها و خبرهای فراوانی دنبال شد. این در حالی است که هنوز اغلب آثار ایرانی مطرح این جشنواره، به نمایش درنیامده‌اند.
{$old_album_83978}