پلی بر فراز رودخانه امواج

آفتاب‌‌نیوز : آفتاب: هر چند که در ابتدای راه‌اندازی برنامه‌های «شما و سحر» در سیماهای شش‌گانه شبکه جهانی سحر، برنامه «شما و سیما» شبکه اول الگوی برنامه‌سازان قرار گرفت اما اکنون پس از گذشت بیش از یک دهه از پخش این مجموعه برنامه‌ها، «شما و سحر» در شبکه بین‌المللی سحر رنگ و بو و کارکردی متفاوت از برنامه شما و سیمای شبکه یک یافته است و به نظر می‌رسد عنوان «شما» و «حرف ربط» و بین این کلمه و رسانه در برنامه‌های «شما و سحر» بیشتر از آنچه در «شما و سیما» مدنظر قرار گرفته، هویتمند و بارز و ظاهر باشد.

به گزارش سرویس هنر آفتاب، در واقع «شما و سحر» در این شبکه دقیقا پل ارتباطی مخاطبان با سیماست و نه صرف یک تریبون «معرفی سیما به شما» آنهم در قالبی که هم اکنون از برنامه «شما و سیما» در منظر نگاه بینندگان این برنامه است، تریبونی که جلوی«سیما» قرار داده شده تا با «شما» سخن بگوید و اطلاعاتی ارائه کند.

به عنوان نمونه توجه به ساختار و محتوای یکی از مجموعه‌ها که از سیمای بوسنیایی شبکه سحر پخش می‌شود جالب خواهد بود.

از میان تمامی‌برنامه‌های سیمای بوسنی شبکه جهانی سحر، برنامه «شما و سحر» یکی از پرسابقه‌ترین و جذاب‌ترین برنامه‌های این سیما است که با عنایت به نوع ساختار و ترکیب برنامه توانسته در زمره یکی از پربیننده‌ترین برنامه‌های شبکه جهانی سحر قرار گیرد.

ضمن اینکه در سری جدید این برنامه سعی شده تا به منظور پرهیز از تکراری شدن برنامه و آیتم‌های آن که آفت دامنگیر همه برنامه‌های ثابت رسانه‌هاست، از آیتم‌های چند وضعیتی بهره برده و در هر برنامه فصل جدیدی از ابتکارات برنامه‌سازی باز شود که این امر با دارا بودن آیتم‌ها و وضعیت‌های مختلف، موجب عدم تکرار و خروج از حالت سنتی و کلیشه‌ای برنامه و در نتیجه جذابیت بیشتر آن شده است.

هر چند همانگونه که گفته شد ارائه یک معرفی جامع و کامل از سیمای بوسنی شبکه جهانی سحر و برنامه‌های زنده، تولیدی یا در حال پخش شبکه و سیمای بوسنی، اولین هدف برنامه «شما و سحر» بوده که در کنار پخش گزارش پشت صحنه این برنامه‌ها و با حضور چهره‌های شاخص و برجسته هنری، فرهنگی همچون بازیگران، هنرمندان و... و انجام گپ و گفت‌های صمیمانه که میان مجری و میهمان برنامه رد و بدل می‌شود بخشی از بار جذابیت برنامه را به دوش می‌کشد اما این‌بار اجزاء و آیتم‌های دیگر این برنامه شکل متفاوتی یافته‌اند که به مفهوم کامل کلمه تأمین کننده کارکردهای مفرح و صمیمی ‌بودن برای این رسانه‌اند. داود تقدیری که به تازگی کار تهیه مجموعه جدید «شما و سحر» را عهده‌دار شده حضور یک عامل مکمل در بخش پلاتوی مجری و میهمان را طراحی کرده است. این پرسوناژ مکمل «مقداد اخوان» کاریکاتوریست است که در کنار گفتگوی مجری و میهمان به ایفای نقش می‌پردازد.

او درست در زمانی که پلاتوی مجری و میهمان که یکی از آیتم‌های پرطرفدار «شما و سحر» است و شامل گپ و گفت‌های صمیمانه میان مجری با میهمان برنامه در خصوص معرفی حوزه‌های فعالیت و تخصص و توانایی وی و همچنین ارائه بیوگرافی و ویژگی‌های میهمان برنامه است بر اساس خصوصیات شخصیتی شخص میهمان اقدام به ترسیم و شخصیت‌پردازی چهره وی در موقعیت‌های مختلف متناسب با شغل و خصوصیات فردی و اجتماعی میهمان می‌نماید. یکی دیگر از آیتم‌های تشکیل دهنده این برنامه، ویژه اعیاد، مناسبت‌ها و ایام خاص سال همچون شب یلدا، روز 22 بهمن، عید نوروز و... طراحی شده که در این بخش از مخاطبان برنامه که عمدتا از مردم کشور بوسنی و هرزگوین‌اند یا از بوسنیایی زبانهای مهاجر در اروپا و دیگر کشورها هستند درخواست می‌شود تا با برقراری تماس تلفنی با برنامه در خصوص مناسبت‌هایی که قرار است به آنها پرداخته شود، صحبت کرده و همچنین از مراسم مختلف برگزار شده در کشور خودشان در این خصوص سخن بگویند. پخش گزارش از سطح شهر تهران در مورد همین مناسبتها و آئین‌ها، افرادی که به کشور بوسنی سفر کرده‌اند یا در مورد مردم کشور بوسنی و مردمان آن اطلاعاتی دارند، از دیگر بخش‌های برنامه «شما و سحر» است که در قالب گزارش ارائه می‌شود.

انعکاس اخبارعلمی، فرهنگی و هنری مربوط به ایران در حوزه بین‌المللی همچون معرفی فیلم سینمایی «آوازگنجشک‌ها» از سوی ایران برای جایزه اسکار، اطلاع‌رسانی هفتگی از برگزاری جشنواره‌ها، نمایشگاه‌ها و همایش‌های بین‌المللی مختلف در تهران نیز دیگر آیتم تشکیل‌دهنده این برنامه است ضمن اینکه مخاطبان نیز با ارسال ایمیل‌های مختلف در خصوص اخبار مختلف از کشور بوسنی در این بخش مشارکت و همکاری فعال دارند.

از دیگر آیتم‌های این برنامه می‌توان به بخش اطلاعات عمومی‌و مسابقه اشاره کرد که در واقع دو بخش در یک آیتم است بدین ترتیب که در بخش اطلاعات عمومی، تصاویری از اماکن تاریخی ایران نمایش داده شده و از ایشان دعوت می‌شود، با توجه به معلومات خود اطلاعاتی را درخصوص آن ارائه دهند که البته پس از پاسخ بینندگان، مجری برنامه نیز اطلاعات جامع‌تری را از این اماکن در اختیار مخاطبان قرار می‌دهد تا بدین طریق معرفی کاملی از این اماکن ارائه شود ضمن آنکه در کنار این بخش از مخاطبان درخواست می‌شود تا نمونه عکس‌های خود از کشور بوسنی را بر اساس موضوعاتی که ویژه هر هفته اعلام می‌شود، به آدرس پست الکترونیک برنامه ایمیل کنند. به بهترین عکس دریافتی جایزه‌ای نقدی از طریق دفتر صدا و سیمای ج.ا.ا. در سارایوو تعلق می‌گیرد ضمن آنکه این امر در خصوص افرادی هم که با برنامه تماس گرفته و نام مکان تاریخی را اعلام می‌کنند، صدق می‌کند.

از دیگر آیتم‌هایی که برای نخستین بار در برنامه زنده «شما و سحر» تعبیه شده آیتم «وبلاگ ما – وبلاگ شما»ست. در وبلاگ اختصاصی«شما و سحر» ضمن آنکه اطلاعات تماس با برنامه و اطلاعات مربوط به برنامه‌های هفتگی سیمای بوسنی که در کنداکتور پخش قرار دارد همراه با ساعت و زمان پخش آنها، قابل مشاهده است. اطلاعات مربوط به خود برنامه «شما و سحر» اعم از میهمان هفته آینده، موضوع برنامه و تصویر مکان تاریخی که در برنامه آتی معرفی خواهد شد، در اختیار کاربران قرار داده می‌شود.

همچنین از طریق این وبلاگ سایر وبلاگ‌های بوسنی زبان نیز جستجو شده و برخی از بهترین وبلاگ‌ها که دارای موضوعات خاص و شاخصی هستند، انتخاب شده و با گذاردن comment برای آنها با این مضمون که در برنامه بعد مطالب این وبلاگ در برنامه معرفی خواهد شد، تلاش می‌شود تا ضمن ترغیب و جذب بیشتر مخاطبان به برنامه، ارتباط فعال و مؤثرتری با اقشار مختلف بینندگان این سیما در بوسنی و هرزگوین برقرار شود ضمن آنکه در برنامه از مخاطبان درخواست می‌شود تا اگر وبلاگ‌نویس هستند آدرس وبلاگهای خود را برای معرفی در این برنامه در اختیار عوامل برنامه قرار دهند.

در کنار آیتم‌های فوق، حتی پخش سرود و کلیپ نیز در این برنامه کاملا هدفمند است و هر آیتم از این بخش به نحوی انتخاب و تصویرگذاری می‌شود که یک موضوع انسانی فارغ از حدود و ثغور جغرافیایی را یادآوری می‌کند، موضوعاتی که در متن عواطف انسانی قرار داشته و با نمایش آنها نظر میهمان و بینندگان برنامه در رابطه با آن جویا و به بحث گذارده می‌شود. موضوعاتی نظیر مرگ و میر انسانها در اثر فقر و گرسنگی، تهدیدات و خطرات زیست محیطی و ...

همچنین یکی دیگر از بخش‌های جذاب این برنامه، آیتم وله انیمیشن است که آنهم دربردارنده نگاه طنز به یکی از موضوعات بشری است.

پخش وله‌های مختلف همراه با گرافیک خاص که از عناصر و نمادهای ایرانی و سنتی در آنها بهره برده شده نیز از جمله آیتم‌های زیبا و چشم‌نواز این برنامه است که هدف از آن معرفی نمادها و نشانه‌های ایرانی به مخاطبان بوسنیایی است.

برنامه «شما و سحر» که تهیه‌کنندگی، کارگردانی و نویسندگی آن را «داود تقدیری» برعهده دارد، روزهای یکشنبه هر هفته ساعت 22:50 دقیقه به وقت تهران توسط «عادل حاج محمداویچ» اجرا می‌شود. در نویسندگی این برنامه علاوه بر «داود تقدیری» از همکاری «محمدرضا گل‌زردی» مدیر سیمای بوسنی شبکه جهانی سحر و دکتر «بهرام شبستری» استاد دانشگاه اترخت آمستردام هلند نیز بهره برده می‌شود.

با نگاهی به آیتم‌های متنوع این برنامه می‌توان دریافت که «شما و سحر» در مواجهه با مخاطبان شبکه سحر جامه یک جُنگ( مجله) تمام عیار را به تن کرده است. جُنگی که با ریتمی ‌تند و مهیج در پی فراهم آوردن لحظاتی شاد و پر نشاط برای مخاطبان خود است و ضمن آن به هدف اصلی که بازکردن یک فضای ارتباطی و مؤثر است نیز دست می‌یابد.

مهمترین ضرورتها و بایستگی‌های طراحی چنین برنامه‌هایی در سیماهای شبکه جهانی سحر را شاید بتوان در مؤلفه‌های زیر جستجو کرد:

1- زمان کوتاه برنامه‌ها: هر چند اغلب رسانه‌های رقیب سیماهای شبکه جهانی سحر به شکل 24 ساعته و در اوقات موسع و موقعیتهای مختلف زمانی در دسترس مخاطبان خود هستند، اما شش سیمای تشکیل‌دهنده شبکه جهانی سحر با مجموع زمانی 19 ساعت پخش در شبانه روز که در این میان سیمای آذری روزانه 5 ساعت، سیمای کردی روزانه 4 ساعت ، سیمای انگلیسی 4 ساعت، سیمای فرانسوی 3 ساعت و هر یک از دو سیمای اردو و بوسنی نیز 5/1 ساعت در شبانه روز فرصت دارند تا به پخش برنامه برای بینندگان خود می‌پردازند تلاش می‌کنند از همه فرصت در اختیار خود استفاده مطلوب کنند و با توجه به این که محدودیت زمانی برنامه‌سازان را ناگزیر می‌کند تا از همه فرصتهای کوتاه کنداکتور بهترین بهره را ببرند، طراحی برنامه‌هایی که در عین جذابیت بصری، بیشترین ارتباط با مخاطب را در برداشته باشد، از اولویت‌های برنامه‌سازان این شبکه است.

2- مأموریتهای برون مرزی: ایستگاهها و شبکه‌های رادیویی و تلویزیونی برون مرزی در همه جای دنیا با اهداف سیاسی ایجاد می‌شوند. در واقع بستر و زمینه راه‌اندازی و فعالیت همه این رسانه‌ها تبلیغ و ترویج ‌اندیشه‌ها و منویات سیاسی گردانندگان آنهاست و طبیعی است که رسانه‌های برون مرزی ایران هم از این قاعده مستثنی نباشند و ضمن اینکه نمی‌توان منکر بود که مرزبندی و دیوار چینی بین موضوعات و اینکه غایت و هدف نهایی از طرح آنها در چه رسته و بسته موضوعی صرف و خالصی قرار می‌گیرد، به مثابه راه رفتن روی لبه تیغ است و حتی وقتی که مثلا یک برنامه فرهنگی در زمینه‌ای مثل ایران شناسی تهیه می‌شود به راحتی می‌توان هدف و غایت سیاسی«ایران تمدن برتر جهان» را از آن برداشت کرد، نباید از این نکته غافل ماند که دادن پاساژهایی مفرح و سرگرم‌کننده و شاد بین انبوه پیامهای سیاسی نه تنها در ترغیب غیر مستقیم مخاطبان به توجه به سایر برنامه‌ها (سیاسی) مؤثر است که با دستیابی به هدف جذب مخاطب و حفظ او، مددرسان رسانه در وجه انجام مؤموریت سیاسی‌اش هم هست.


3- موضوع مهم «مخاطب»: مخاطب نه تنها عاملی در مقابل و روبروی رسانه نیست بلکه جزئی از تعریف رسانه بماهو «رسانه» است. در واقع اگر مخاطب نباشد رسانه‌ای هم نیست و بدیهی‌ است که رسانه‌ای که برای موجودات نامرئی برنامه پخش می‌کند عمر طولانی نخواهد داشت و به اصطلاح عامیانه «عاقبت بخیر» نخواهد شد.

پذیرش این نکته که به هر حال شبکه‌های تلویزیونی داخلی ما بینندگان خودشان را دارند سبب حتی جذب درآمد برای شبکه‌های داخلی است و هم اکنون بخشی از هزینه‌های این شبکه‌ها را از طریق پذیرش و پخش پیامهای بازرگانی تأمین می‌کند و به عبارت دیگر نه تنها برنامه‌سازان این شبکه‌ها با اطمینان از اینکه حاصل کار آنها در معرض دید کسانی است، که همواره در پی ارتقاء کیفی برنامه‌ها و حصول رضایت بینندگانشان هستند، که افراد بیرون از رسانه یعنی تولیدکنندگان کالا و خدمات را هم به سرمایه‌گذاری تبلیغی برای تولیداتشان ترغیب می‌کند، ضمن اینکه اهداف رسانه نیز محقق می‌شود.

وقتی اجزاء مختلف این پازل کنار هم گذاشته شوند درک بیشتر و کاملتری نسبت به نقش «مخاطب» حاصل می‌گردد که در رابطه با شبکه‌های برون مرزی از حساسیتی دو چندان برخوردار می‌شود. زیرا این رسانه‌ها به منظور تبلیغ اهدافی خاص تأسیس شده‌اند که بدون توجه به جایگاه کلیدی مخاطب هرگز بدانها دست نخواهد یافت. اهدافی که نه تنها ابعاد کلان آن برای تغییر نگرش جهان نسبت به ایران را در نقطه کانونی توجه خود دارد که می‌تواند جوانب مختلف حتی اقتصادی و ... را نیز تأمین کند، آنهم در سطحی بسیار مؤثرتر از آنچه در شبکه‌های داخلی رخ می‌دهد.

همه این عوامل موجب می‌شوند تا برنامه‌ای مثل «شما و سحر» با محوریت «مخاطب» تهیه شود و همه هم و غم سازندگان خود را به برقراری ارتباط گرم، صمیمی‌و دوستانه با بینندگان معطوف کند، میلیونها بیننده( و شنونده) مشتاق در آنسوی مرزهای ایران که به ایران و سیمای آن چشم دوخته‌اند، سیمایی متفاوت از همه الگوهای در جریان رسانه‌ای جهان ...