درباره سرطان پستان؛ شایع‌ترین سرطان زنان بیشتر بدانید
سرطان پستان هنگامی ایجاد می‌شود که بعضی سلول‌های پستان شروع به رشد غیر طبیعی می‌کنند. این سلول‌ها باسرعت بیشتری نسبت به سلول‌های سالم تقسیم می‌شوند؛ بنابراین تشکیل یک توده می‌دهند.
با وجود اینکه بررسی‌های علمی، عوامل هورمونی، وراثت، سبک زندگی و محیطی را در علل بروز سرطان موثر می‌دانند؛ اما هنوز کاملا مشخص نیست چرا بعضی افراد بدون دخالت هیچ یک از این عوامل، باز هم به سرطان مبتلا می‌شوند.
سرطان پستان؛ شایع‌ترین سرطان زنان
دکتراحمد میر، جراح عمومی و متخصص سرطان در مورد دلایل بروز سرطان پستان می‌گوید: «سرطان پستان در همه جای دنیا شایع‌ترین سرطان در بین زنان است. یعنی ۲۵ درصد کل سرطان‌هایی را که خانم‌ها می‌توانند به آن مبتلا شوند تشکیل می‌دهد.
سرطان پستان هم می‌تواند ناشی از عوامل ژنتیکی باشد و هم نباشد. سرطان‌های ژنتیکی شاید فقط ۱۰ تا ۱۵ درصد سرطان‌های پستان را به خود اختصاص بدهند. در صورتی که بقیه موارد سرطان‌های پستان اتفاقی هستند.»
حساسیت زنان به توده‌های موجود در پستان
به گفته دکتر میر، زنان معمولا نسبت به توده‌هایی که در پستان‌شان وجود دارد حساس هستند. این موضوع از آن جهت می‌تواند مفید واقع شود که آن‌ها همیشه مراقب چنین تغییراتی باشند؛ تغییراتی که می‌تواند ایجاد یک توده، تغییررنگ، حالت و فرم یا فرو رفتگی و تغییر حالت پوست پستان باشد که به آن پوست پرتقالی هم گفته می‌شود.
زنان باید نسبت به همه این موارد آگاه باشند تا برای معاینه و بررسی دقیق آن‌ها به موقع به پزشک متخصص مراجعه کنند. همه این موارد حتما باید بررسی و پیگیری شوند.
دکتر میر می‌گوید خانم‌هایی که افراد درجه یک خانواده آن‌ها سابقه ابتلا به سرطان پستان را دارند باید معاینه و بررسی پستان را از بیست و پنج‌سالگی آغاز کنند. در غیر این صورت، بررسی و این گونه کنترل‌ها می‌تواند تا چهل‌سالگی به تعویق بیفتد.
معاینات شخصی ماهانه
به عقیده دکتر میر، زنان باید آموزش ببینند از سنین جوانی یعنی قبل از بیست و پنج سالگی پستان خود را ماهی یک بار (ترجیحا روز پایان پریود) معاینه کنند. البته این کار به معنای بررسی دقیق و معاینه پزشکی نیست. بلکه فقط کمک می‌کند هر خانمی به مرور با نسج، فرم و پوست پستان خود آشنا شود تا با مشاهده کوچک‌ترین تغییری در آن به پزشک مراجعه کند.
اولین چیزی که ممکن است باعث تشخیص فرد برای بروز مشکلی در پستان شود پیدایش یک توده در آن است. اما پس از آن اگر با مشکلی مانند تغییر در فرم یا پوست نوک پستان مواجه شود به معنای رشد نسبتا زیاد تومور پستان است.
یافتن توده در پستان
نخستین چیزی که زنان باید هنگام معاینه پستان خود مد نظر قرار دهند یافتن توده است. ضمن آنکه هر گونه تغییر در بافت و شکل پستان نیز باید بررسی و علت یابی شود.
دکتر میر می‌گوید معاینات سونوگرافی، ام آر آی یا ماموگرافی در مورد کسانی که پیشینه ابتلا به سرطان پستان در خانواده درجه یک خود دارند، از بیست و پنج سالگی آغاز می‌شود. البته تا قبل از ۴۰ سال ترجیح داده می‌شود ماموگرافی برای شخص تجویز نشود. پس از آن هم با توجه به اینکه میزان اشعه‌ای که در مامو گرافی به فرد داده می‌شود زیاد است، ماموگرافی نباید بیش از سالی یک بار انجام شود؛ مگر در موارد خاص و با تجویز پزشک متخصص. در ایران نیز به طور عادی هر دو سال یک بار برای افراد بالای ۴۰ سال ماموگرافی تجویز می‌شود.
البته اگر سابقه ابتلا به سرطان پستان در خانواده وجود نداشته باشد این معاینات هم از چهل سالگی به بعد تجویز می‌شوند.
نشانه‌های طبیعی
این جراح عمومی و متخصص سرطان می‌گوید هر علامتی در پستان مانند احساس درد یا سوزش خطرناک نیست. یعنی این نشانه‌ها به تنهایی نمی‌توانند غیر عادی باشند. درد و سوزش در پستان پدیده‌ای عادی است. اما حتما باید بررسی شوند.
در بسیاری موارد، درد پستان هم طبیعی است و الزاما به معنای سرطان و وجود غده بدخیم نیست. اما فرد با وجود هرگونه علامتی در پستان خود باید در درجه نخست به یک ماما، پزشک عمومی یا متخصص زنان مراجعه کند و از دلایل تغییر در پستان خود آگاه شود. ضمن آنکه احساس درد همراه با وجود یک توده می‌تواند قابل بررسی باشد. ولی شخص نباید بی جهت نگرانی داشته باشد.
عوامل موثر در ابتلا به سرطان پستان
به عقیده دکتر میر، عوامل زیادی در پیدایش سرطان پستان دخیل هستند. بعضی از این عوامل تحت کنترل افراد نیستند مانند عامل وراثت و عامل سن که خود شخص نمی‌تواند در آن‌ها دخالتی داشته باشد.
توجه داشته باشیم در محدوده ۴۰ تا ۷۵ سالگی احتمال ابتلا به سرطان پستان بیشتر خواهد بود. البته این به آن معنا نیست که قبل و بعد از این سنین امکان ابتلا به این بیماری وجود نداشته باشد؛ اما ریسک کمتری برای ابتلا دارد.
دکتر میر می‌گوید شروع زود هنگام قاعدگی و تاخیر در یائسگی نیز می‌تواند عامل دیگری برای احتمال بیشتر زنان به سرطان پستان به شمار بیاید. این‌ها عوامل غیر قابل کنترل هستند. اما آنچه خود فرد می‌تواند در آن نقش داشته باشد و ریسک ابتلا به این سرطان را کاهش دهد بچه‌دار شدن و شیر دادن است. همان گونه که افزایش وزن و ابتلا به چاقی نیز عامل تاثیر گذاری برای افزایش خطر ابتلا به سرطان پستان به حساب می‌آید.
استفاده از قرص‌های ضد بارداری قبل از یائسگی به مدت طولانی (۵ تا ۱۰ سال) نیز از عوامل تشدید کننده ریسک ابتلا به سرطان پستان محسوب می‌شوند.
تاثیر تغذیه و سبک زندگی
این متخصص سرطان و جراح عمومی به خانم‌ها توصیه می‌کند در سنین پایین بچه دار شوند، حتما به فرزند خود شیر بدهند و مراقب افزایش وزن و ابتلا به چاقی باشند، ورزش کنند و تغذیه سالم داشته باشند و به مدت طولانی نیز از هورمون‌های ضد بارداری استفاده نکنند.
ضمن اینکه بسیاری از توصیه‌هایی که معمولا در فضا‌های مجازی مبنی بر تاثیر استفاده از بعضی مواد غذایی مانند قهوه، چای سبز، جگر یا سوسیس و کالباس و ... بر افزایش ابتلا به سرطان پستان می‌شود توصیه‌های علمی نیستند. تاکنون هیچ تحقیق علمی معتبری در این خصوص دیده نشده و بیشتر در حد نوشته‌هایی در نشریات نامعتبر و غیر علمی هستند.
به گفته این متخصص سرطان، هنوز هیچ مطالعه علمی در مورد ارتباط غذا‌های فرآوری شده، استفاده زیاد از موبایل یا آلودگی هوا با ابتلا به سرطان پستان دیده نشده است.
تغذیه سالم
دکتر میر، تغذیه سالم را عاملی برای پیشگیری از ابتلا به سرطان پستان می‌داند. او تغذیه سالم را بیشتر مواد غذایی می‌داند که فرآوری نشده باشند و افزدونی‌های خوراکی کمتری در آن‌ها وجود داشته باشند.
طبیعی است مواد غذایی فرآوری شده، ناسالم هستند و برخورداری از تغذیه سالم بسیار خوب است و باعث کاهش ریسک ابتلا به بسیاری از سرطان‌ها از جمله سرطان روده ومعده خواهند شد.
این متخصص سرطان به زنان توصیه می‌کند از سبزیجات و غذا‌های سالم و تازه مصرف کنند؛ به گونه‌ای که بدن بتواند از تمام گروه‌های غذایی و لازم برای بدن مانند پروتئین، نشاسته، کربوهیدرات‌ها، ویتامین و ... برخوردار باشد.
ضمن اینکه استفاده از سیگار و الکل نیز باعث افزایش بروز سرطان می‌شود.
وجود کیست در پستان
به گفته دکتر احمد میر، در بسیاری موارد کیست‌ها پدیده‌های خطرناکی در پستان نیستند و بسیار هم شایع هستند. البته می‌توانند باعث احساس ناراحتی، درد و سنگینی در پستان شوند. اما می‌توان گفت بیش از ۹۰ درصد کیست‌ها سرطانی نیستند و دچار تغییرات سرطانی هم نخواهند شد.
البته گاهی در جداره بعضی کیست‌ها به صورت اتفاقی تغییرات سرطانی ایجاد می‌شود. اما خود کیست نمی‌تواند پیش زمینه‌ای برای ابتلا به سرطان پستان به حساب بیاید.
این جراح عمومی و متخصص سرطان درمورد تفاوت کیست یا غده می‌گوید کیست توده‌ای است که در آن مایع وجود دارد؛ در حالی که غده توده‌ای است که داخل آن جامد است. در مورد ارتباط تغذیه با وجود کیست و توده در پستان نیز مطالعه علمی قابل استنادی وجود ندارد.
دکتر میر در مورد ارتباط تغذیه مانند خوردن آجیل، پوست مرغ، جگر، فست فود‌ها و دیگر شایعاتی که در مورد عوامل موثر در بروز کیست در پستان وجود دارد نیز می‌گوید با توجه به اینکه هنوز هیچ مقاله پزشکی و علمی در این خصوص وجود ندارد نمی‌توان این موارد را در بروز کیست در پستان دخیل دانست. البته شاید بعضی متخصصان تغذیه چنین مواردی را در نشریات خارجی عنوان کرده باشند؛ اما هنوز هیچ مطالعه علمی آن‌ها را ثابت نکرده است.
هر توده‌ای خطرناک نیست
دکتر میر می‌گوید توجه داشته باشیم در حال حاضر ابتلا به سرطان لزوما به معنای خطر مواجهه با مرگ و ابتلا به بیماری غیر قابل درمان نیست. چون بسیاری از سرطان‌ها خصوصا سرطان پستان اگر به موقع تشخیص داده و به آن‌ها رسیدگی شود حتما درمان خواهند شد. ضمن آنکهفراموش نکنیم هر توده‌ای لزوما نشانه توده سرطانی و خطرناک نیست.
مواجهه با سرطان پستان
به گفته دکتر احمد میر، در صورت پیدایش توده در پستان، فرد حتما باید به پزشک متخصص مراجعه کندتا با توجه به سن و شرایط بیمار معاینات لازم برای او انجام شود.
در بسیاری موارد پزشک برای تشخیص درست از توده نمونه برداری خواهد کرد. توجه داشته باشیم انجام چنین کاری نیز نباید برای شخص نگران کننده و لزوما به معنای تشخیص سرطان باشد. ضمن آنکه بعضی باور‌های غیر علمی، نمونه برداری را کاری خطرناک می‌دانند، چون فکر می‌کنند می‌تواند توده را تحریک و آن را تبدیل به توده سرطانی و بدخیم کند.
پس از تشخیص سرطان پستان برای فرد، پزشک به بیمار توضیح می‌دهد که درمان سرطان پستان امروز شامل جراحی، شیمی درمانی وپرتو درمانی است. پس از این مراحل نیز هورمون درمانی تا چند سال، تکمیل کننده درمان خواهد بود.
توده‌های کوچک
این جراح عمومی و متخصص سرطان می‌گوید اگر توده‌ای کوچک و پوست و عضله را درگیر نکرده باشد، در طول جراحی پستان بیمار، حفظ و بازسازی خواهد شد و در صورت نیاز، بیمار تحت شیمی درمانی و پرتو درمانی قرار خواهد گرفت.
توده‌های بزرگ و بدخیم
به گفته دکتر میر در سال‌های اخیربرای توده‌های بزرگ بدخیم و سرطانی که غدد لنفاوی را هم درگیر کرده‌اند، جایگاه و ترتیب زمانی جراحی، شیمی درمانی وپرتودرمانی تغییر می‌کند. یعنی ابتدا به بیمار توصیه می‌شود پس از چند جلسه شیمی درمانی، جراحی و در صورت لزوم نیز پرتو درمانی شود.
دکتر میر می‌گوید پژوهش‌های علمی ثابت کرده است شیمی درمانی قبل از عمل به کوچک شدن اندازه توده کمک می‌کند، استیج (یا مرحله) توده را پایین می‌آورد و به خصوص متاستاز‌های احتمالی و کوچکی هم که در آزمایش‌های معمول مانند سی‌تی اسکن و پت اسکن دیده نمی‌شوند با این روش، درمان خواهندشد.
چنین کاری به افزایش طول عمر بیمار نیز کمک خواهد کرد. چون آنچه در سرطان پستان، طول عمر بیمار را تعیین می‌کند پیدایش متاستاز‌های احتمالی در سال‌های آینده هستند.
البته امکان بروز متاستاز را نمی‌توان تخمین زد؛ ضمن آنکه باید توجه داشته باشیم هیچ گاه نیز این احتمال از بین نخواهد رفت و به صفر نخواهد رسید. اما اگر بیمار در پنج سال اول بروز بیماری مشکلی پیدا نکرد می‌توان او را بهبود یافته تلقی کرد.
تاثیر مشکلات روانی بر بروز سرطان و روند درمان
دکتر میر در مورد تاثیر مشکلات ذهنی و روانی و روحیه افراد بر بروز توده‌ها در بدن و چگونگی روند درمان و ایجاد متاستاز آن‌ها می‌گوید حالت روانی بیمار چه قبل از ابتلا به سرطان و چه در طول درمان و بعد ازآن یکی از اساسی‌ترین و مهم‌ترین عوامل در بروز سرطان و روند درمان است.
امروزه ثابت شده مشکلات و آسیب‌های روانی در دراز مدت بر سیستم ایمنی بدن تاثیر گذار است. همچنین ضعف ایمنی بدن نیز می‌تواند باعث بروز بیماری‌های زیادی از جمله سرطان شود.
در واقع ناراحتی، نگرانی و مشکلات روانی در طول درمان و پس از آن نیز می‌تواند بر سیستم ایمنی بدن و قدرت و ضعف آن تاثیر زیادی داشته باشد، به گونه‌ای که ضعف سیستم ایمنی می‌تواند باعث بروز متاستاز شود.
به گفته این جراح عمومی و متخصص سرطان، روحیه بیمار، ثبات روحی -روانی او و رها شدن از این گونه فشار‌ها کمک بسیار موثری در ابتلا به سرطان و چگونگی مراحل درمان آن خواهد داشت.
