علت وجود خون در ادرار چیست؟

 اگر بتوانید در ادرار خود خون ببینید، «خون‌ادراری ماکروسکوپی» نامیده می‌شود و خونی که با چشم غیرمسلح قابل دیدن نیست، «خون‌ادراری میکروسکوپی» نامیده می‌شود. این مقدار خون در ادرار آنقدر ناچیز است که وقتی آزمایش ادرار می‌دهید، فقط زیر میکروسکوپ قابل مشاهده است. در هر صورت، مهم است که دلیل وجود خون در ادرار را کشف کنید.

به گزارش سایت تخصصی «مایو کلینیک»، به گفته متخصصان، درمان این عارضه بستگی به علت آن دارد.

* علائم

خون در ادرار ممکن است صورتی یا قرمز به نظر برسد. گلبول های قرمز باعث تغییر رنگ ادرار می شوند. فقط مقدار کمی خون لازم است تا ادرار قرمز رنگ شود.

خونریزی اغلب دردناک نیست اما اگر لخته های خون از طریق ادرار دفع شوند، ممکن است آسیب زننده باشند.

* چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

هر زمانی که به نظر می رسد ممکن است خون در ادرار وجود داشته باشد، به یک ارائه دهنده خدمات بهداشتی مراجعه کنید.

ادرار قرمز همیشه توسط گلبول های قرمز ایجاد نمی شود. برخی از داروها هم می توانند باعث قرمزی رنگ ادرار شوند، مانند دارویی به نام «فنازوپیریدین». همچنین برخی غذاها نیز از جمله چغندر و ریواس هم می توانند ادرار را قرمز رنگ کنند.

تشخیص اینکه آیا تغییر رنگ ادرار ناشی از خون است یا خیر می تواند سخت باشد. به همین دلیل بهتر است که توسط یک پزشک معاینه شوید.

* علل

این وضعیت زمانی اتفاق می‌افتد که کلیه‌ها یا سایر قسمت‌های دستگاه ادراری اجازه می‌دهند سلول‌های خونی به داخل ادرار نشت کنند. مشکلات مختلف می تواند باعث این وضعیت شود، از جمله:

- عفونت های دستگاه ادراری (UTIs): زمانی اتفاق می‌افتند که باکتری وارد لوله‌ای می‌شود که از طریق آن، ادرار از بدن خارج می‌شود که مجرای ادرار نام دارد. سپس باکتری ها در مثانه تکثیر می شوند. عفونت های دستگاه ادراری می توانند باعث خونریزی شوند که ادرار را قرمز، صورتی یا قهوه ای رنگ می کند. در صورت ابتلا به عفونت ادراری، ممکن است احساس نیاز شدید به ادرار کردن داشته باشید که معمولا مدت طولانی ادامه پیدا می‌کند. همچنین ممکن است هنگام ادرار کردن دچار درد و سوزش شوید یا حتی ممکن است ادرار شما بوی بسیار تندی نیز داشته باشد.

- عفونت کلیه: این نوع عفونت ادراری نیز  «پیلونفریت» نامیده می شود. زمانی که باکتری ها از جریان خون وارد کلیه‌ها می شوند، عفونت کلیه ممکن است اتفاق بیفتد. عفونت ها همچنین می توانند زمانی اتفاق بیفتند که باکتری ها از یک جفت لوله که کلیه ها را به مثانه متصل می کنند به نام «حالب»، به کلیه ها منتقل می شوند. عفونت های کلیه می توانند همان علائم مرتبط با ادرار را ایجاد کنند که سایر عفونت های ادراری می توانند ایجاد کنند. اما احتمال ایجاد تب و درد در ناحیه پشت، پهلو یا کشاله ران بیشتر است.

- سنگ مثانه یا کلیه: مواد معدنی موجود در ادرار می توانند کریستال هایی را روی دیواره کلیه ها یا مثانه تشکیل دهند. با گذشت زمان، کریستال ها می توانند به سنگ های کوچک و سخت تبدیل شوند. سنگ ها اغلب بدون درد هستند. اما اگر باعث انسداد شوند یا از طریق ادرار از بدن خارج شوند، می توانند آسیب زننده باشند. سنگ مثانه یا کلیه می تواند باعث خون در ادرار شود که با چشم غیرمسلح قابل مشاهده است و همچنین خونریزی که فقط در آزمایشگاه قابل مشاهده است.

- پروستات بزرگ‌شده: غده پروستات درست زیر مثانه است و قسمت بالایی مجرای ادرار را احاطه کرده است. اغلب در سنین میانسالی بزرگتر می شود سپس به مجرای ادرار فشار وارد می کند و تا حدی جریان ادرار را مسدود می کند. با بزرگ شدن پروستات، ممکن است نیاز فوری یا دائمی به ادرار کردن داشته باشید یا با وجود خون در ادرار مواجه شوید. عفونت پروستات که «پروستاتیت» نامیده می شود نیز می تواند علائم مشابهی ایجاد کند.

- بیماری کلیوی: وجود خون در ادرار که فقط در آزمایشگاه قابل مشاهده است، یکی از علائم شایع بیماری کلیوی به نام «گلومرولونفریت» است. در این بیماری، فیلترهای ریز در کلیه ها که مواد زائد را از خون خارج می کنند، ملتهب می شوند. گلومرولونفریت ممکن است بخشی از یک بیماری مانند دیابت باشد که کل بدن را تحت تاثیر قرار می دهد.

- سرطان: وجود خون در ادرار که با چشم غیرمسلح قابل مشاهده است، ممکن است نشانه سرطان پیشرفته کلیه، مثانه یا پروستات باشد.

- بیماری های ارثی: یک بیماری ژنتیکی که بر گلبول های قرمز اثر می گذارد به نام «کم خونی داسی شکل»، می تواند باعث ایجاد خون در ادرار شود. سلول‌های خونی می‌توانند قابل مشاهده یا بسیار کوچک باشند. وضعیتی که به رگ‌های خونی ریز در کلیه‌ها آسیب می‌زند به نام «نشانگان آلپورت» نیز می‌تواند باعث وجود خون در ادرار شود.

- آسیب کلیه: ضربه یا آسیب های دیگر به کلیه ها در اثر تصادف یا ورزش کردن می تواند باعث ظاهر شدن خون در ادرار شود.

- داروها: مصرف داروی ضد سرطان «سیکلوفسفامید» (سیتوکسان) و آنتی بیوتیک پنی سیلین با وجود خون در ادرار مرتبط هستند. داروهایی که از لخته شدن خون جلوگیری می کنند نیز می توانند منجر به وجود خون در ادرار شوند. داروهایی که خون را رقیق می‌کنند مانند هپارین نیز ممکن است علت بروز این عارضه باشند.

- ورزش سنگین: خون در ادرار ممکن است پس از انجام ورزش هایی مانند فوتبال ایجاد شود. ممکن است با آسیب مثانه ناشی از ضربه خوردن نیز مرتبط باشد. خون در ادرار همچنین می تواند در ورزش های طولانی مدت مانند دوی ماراتن اتفاق بیفتد. وقتی ورزش سنگین باعث ایجاد خون در ادرار می شود، ممکن است در عرض یک هفته خود به خود از بین برود.

هرچند اگر بعد از ورزش کردن خون در ادرار خود مشاهده کردید، تصور نکنید که تنها ناشی از ورزش کردن است. بهتر است به یک پزشک مراجعه کنید.

با این حال به گفته متخصصان، اغلب علت خون‌ادراری ناشناخته است.

* عوامل خطر

تقریباً هر کسی می تواند گلبول های قرمز در ادرار داشته باشد. این شامل کودکان و نوجوانان نیز می شود. برخی از مواردی که می تواند خطر وجود خون در ادرار را افزایش دهد، عبارتند از:

- سن: مردان میانسال و مسن ممکن است به دلیل بزرگ شدن غده پروستات به خون ادراری مبتلا شوند. خطر برخی از سرطان‌ها که می‌توانند باعث خون در ادرار شوند نیز ممکن است پس از ۵۰ سالگی افزایش یابد.

- عفونت مجاری ادراری: این یکی از مهمترین علل وجود خون در ادرار کودکان است.

- سابقه خانوادگی: اگر یک یا چند نفر از اعضای خانواده شما بیماری کلیوی داشته باشند، احتمال وجود خون در ادرار ممکن است افزایش یابد.

- داروهای خاص: برخی از مسکن ها، رقیق کننده های خون و آنتی بیوتیک ها می توانند خطر وجود خون در ادرار را افزایش دهند.

- ورزش سنگین: خون ادراری دونده ماراتن یکی از نام‌های مستعار خون ادراری است. ورزش های سنگین می توانند خطر بروز این عارضه را افزایش دهند.