فرشاد مومنی: دلیل کسری بودجه بی‌سابقه دولت با وجود فروش بالای نفت چیست؟!

استاد اقتصاد دانشگاه علامه‌طباطبایی، با بیان اینکه حکومتی که اولویت تقویت انگیزه‌های تولیدی نسبت به انگیزه‌های مصرفی را نفهمد، گفت: پیوند تکان دهنده‌ای میان آن خصوصی سازی‌های بی‌سابقه در سقوط بنیه تولید ملی، تشدید فقر و فلاکت مردم و سقوط توان مالی حکومت وجود دارد. بدون تردید، این اقدامات به منافع شوم و منحطی وصل است. چطور می‌شود حکومت ما نفهمد که وقتی به تولید ضربه می‌زند، به این معنی است که باب تسلط خارجی‌ها را باز می‌کند؟!

بنابر گزارش جماران دکتر فرشاد مومنی که در نشست «رمزگشایی از پیوند‌های میان رانت جویان و نظام بودجه‌ریزی کشور» که در موسسه مطالعات دین و اقتصاد برگزار شد، سخن می‌گفت، با بیان اینکه در یک ماه آینده از نظر قانونی دولت باید سند لایحه بودجه سال آینده را تقدیم مجلس کند، تصریح کرد: متاسفانه علیرغم همه تلاش‌های اندیشه ورزان توسعه‌خواه کشورمان، به شکل مطلوب و بایسته، تاثیر سازنده و اعتلاء بخش محسوسی روی کیفیت برنامه میان مدت کشورمان پدید نیامد، بنابراین با استمرار آن مناسباتی که انقطاعی میان بودجه و برنامه توسعه پدیدار می‌شود و وجوه ظاهری و شکلی، به وجوه کارکردی ترجیح داده می‌شود، طبیعتاً بیشترین امید اصلاح را باید روی ارتقاء درک عالمانه عمومی درباره مسائل بنیادی نظام بودجه‌ریزی خود قرار دهیم.

وی ضمن گرامیداشت یاد و خاطره دکتر «باقر قدیری اصل» که اخیراً دار فانی را وداع گفت، با بیان این انتقاد که متاسفانه با قدرناشناسی غیرعادی از ناحیه اصحاب قدرت در غربت و سکوت با این چهره‌ها مواجه هستیم و حتی وزارت علوم و دانشگاه تهران در شأن ایشان هیچ اقدامی انجام ندادند، تصریح کرد: جامعه‌ای که ذکر این الگو‌های ارزشمند را به حاشیه بسپرد، سود نخواهد کرد.

این استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی، با بیان اینکه ما به شدت نیازمند این هستیم تا آگاهی‌های جامعه و مردم را درباره ابعاد اهمیت بودجه ارتقا دهیم، ادامه داد: بخشی از این برخورد‌های سهل‌انگارانه نسبت به بودجه و عدم اهتمام بایسته به نظام بودجه‌ریزی ما، به این مسئله برمی‌گردد که ما از ابعاد اهمیت بودجه نیز در حد نصاب آگاهی نداریم. بودجه سندی است که به مثابه آینه، می‌توان از دریچه آن الگوی رابطه مردم و حکومت را درک کرد. از اصحاب خرد و دانایی تقاضا می‌کنم در این زمینه سطح آگاهی‌های حکومتگران گرامی را بالا ببرند.

وی با بیان اینکه اگر ما وارد مناسباتی شده باشیم که بخش اعظم پرداخت‌های معطوف به حمایت‌های اجتماعی، نصیب گروه‌های جمعیت اندک شود، تمامیت ارضی کشور تهدید خواهد شد، توضیح داد: در این زمینه در نهایت شفقت و مهر به حکومتگران گرامی هشدار می‌دهم که به هوش باشند! در گزارش صندوق بین‌المللی پول درباره میزان مسئولیت پذیری حکومت‌ها در امور حاکمیتی که تا پایان سال ۲۰۲۲ را پوشش داده به صراحت گفته شده ایران جزء ۶ کشور با پایین‌ترین نسبت‌های شاخص مسئولیت پذیری حکومت در قبال زیرساخت‌های سرمایه انسانی و مادی توسعه است! این شاخص نشان دهنده میزان اهتمام ساختار قدرت به امور بسترساز توسعه مانند تغذیه، مسکن، آموزش و سلامت مردم و زیرساخت‌های فیزیکی مورد نیاز برای تشویق تولید کنندگان است.

مومنی یادآورشد: بسیار تلخ و غم انگیز است که تنها در دنیا در شرایط کنونی ۵ کشور هستند که نسبتی پایین‌تر از ایران در این شاخص دارند. این هشداری بزرگ است. این شاخص از دریچه اقتصاد سیاسی به مثابه یک چسب در نظر گرفته می‌شود؛ چسبی که نیرو‌های گریز از مرکز را کنترل و مهار می‌کند. باید با صراحت این هشدار را بدهم که برای کشوری که بیش از ۱۵ استان مرزی دارد، این میزان بی‌اعتنایی به امور حاکمیتی، می‌تواند بسیار نگران کننده باشد.

رئیس موسسه مطالعات دین و اقتصاد، اضافه کرد: برای غیرمتخصصان باورکردنی نیست که یکی از مهم‌ترین کارکرد‌های بودجه‌ریزی با کیفیت، این است که امکان توسعه نوآوری‌های فناورانه را ایجاد می‌کند. فصلی بسیار وسیع در ادبیات توسعه به این مسئله اختصاص دارد که تنها حکومت‌هایی که مالیه شفاف، مردم محور، تولید محور و بهنجار دارند، می‌توانند توسعه پیدا کنند. در ادبیات توسعه یکی از پرسش‌های بنیادی این است که چرا در حالی که تقریباً همه کشور‌های اروپایی در ربع پایانی قرن هجدهم، از همه نظر به طور نسبی همتراز بودند، چرا انگلستان در انقلاب صنعتی پیشگام شد؟ و این پیشگامی نزدیک به دو قرن، انگلستان را به جایی رساند که می‌توانستند ادعا کنند که آفتاب در این امپراطوری هرگز غروب نمی‌کند؟

مومنی توضیح داد: این عظمت از طریق پیشگامی در تولید فناورانه نصیب انگلستان شد و پاسخی که بخش بزرگی از نظریه پردازان توسعه مطرح می‌کنند، این است که یکی از ریشه‌های اصلی پیشگامی انگلستان در تولید فناورانه این بود که این کشور در به هنجارکردن رفتار‌های مالی حکومت، پیشگام بود. از آنجا که حکومت، قدرت انحصاری اعمال خشونت بر اساس قانون را دارد، معمولا حکومت‌ها از این موقعیت انحصاری برای چنگ انداختن به صورت مردم و تولید کنندگانشان در دوران‌هایی که کفگیر خزانه به ته دیگ می‌خورد استفاده می‌کند.

این استاد دانشگاه علامه طباطبایی، با اشاره به اهمیت مفهوم پیش بینی پذیرشدن امور در اثر هنجار شدن رفتار‌های مالی حکومت اشاره کرد و گفت: حکومتی که مالیه نابهنجار داشته باشد رفتار‌های پیش‌بینی نشده دارد و رویه‌های شوک درمانی را در دستور کار خود می‌گذارد. این شوک درمانی‌ها هم بدون استثنا، همواره فلاکت، پس افتادگی، عقب ماندگی و تهدید تشدید وابستگی‌های ذلت آور به دنیای خارج را پدید می‌آورد.

مومنی با بیان اینکه اگر بحث‌های جاری میان نمایندگان مجلس و دولت را طی حدود ۱۲ روز گذشته ببینید، خواهید دید تا چه میزان غیر محترمانه و گاه حتی هتاکانه با یکدیگر سخن می‌گویند و هر کس تلاش می‌کند توپ تعارض میان تبلیغات حکومت با داده‌های رسمی را به زمین دیگری بیندازد، خاطرنشان کرد: دولت و مجلس این افتضاح که از یک سو ادعا می‌شود ما بی‌سابقه‌ترین سطوح فروش نفت در دوره پسا برجام را داشته‌ایم و از طرف دیگر با یکی از بی‌سابقه‌ترین سطوح کسری مالی در یک سال روبرو هستیم را میان خود پاسکاری می‌کنند! این اصلاً علامت خوبی نیست. بار‌ها حکومتگران گرامی را نصیحت کرده‌ایم که وقتی آمار‌های بی‌پایه و اطلاعات غیردقیق و غیرشفاف و غیررسمی را ابزاری برای اینکه مثلاً روحیه خود و دیگران را بالا ببرید، باید بدانید حقیقت تا ابد پنهان نمی‌ماند.

عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی، افزود: بحث‌هایی، چه از طریق اسناد رسمی و چه از طریق این دیالوگ‌های غیر صمیمانه میان اجزای قدرت، پدیدار می‌شود که توخالی و دروغ بودن آن آمار‌ها را برملا می‌کند؛ بنابراین چقدر خوب است که عزیزان از این مسائل درس بگیرند و متوجه باشند که هیچ سیاستی بهتر از صدق ورزی با مردم و با خودشان در اموری که سرنوشت کشور را رقم می‌زند نیست.

رئیس موسسه مطالعات دین و اقتصاد، با تاکید بر اینکه مفهوم رانت به خودی خود مفهومی مذموم نیست و نحوه و کانون اصابت به رانت است که تعیین می‌کند ما کشور را به سمت رونق و اعتلا پیش می‌بریم یا به سمت نابرابری، فساد و اضمحلال، خاطرنشان کرد: هرجا ردی از توسعه مشاهده می‌شود، آنجایی است که کانون‌های اصلی اصابت رانت، به تجهیز لازم برای انباشت سرمایه‌های انسانی و تقویت بنیه تولید ملی اختصاص پیدا می‌کند. این‌ها رانت‌های اعتلاء بخش و ارزش افزا هستند.

مومنی یادآورشد: در ماجرای حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی، متاسفانه آدم‌های غیر وارد یا ذینفع در امور فساد، دائماً تلاش می‌کردند صورت مسئله را تغییر دهند. صورت مسئله این بود که هیچکس از منطق ارز ۴۲۰۰ تومانی در میان کارشناسان مستقل دفاع نمی‌کرد، اما می‌گفتند وقتی می‌خواهید بگویید حذف ارز ترجیحی، این اسم رمز تشدید سیاست‌های تورم زا و محروم کردن بخش‌های بزرگی از جمعیت، از اینکه با قیمتی کمتر فاجعه آمیز به ابتدایی‌ترین نیاز‌های اساسی‌شان دسترسی داشته باشند. شما ژست ضد رانتی می‌گیرید، اما تحت عنوان «مولدسازی»، ارزشمندترین دارایی‌های بین نسلی را بدون نظارت‌های بایسته و با قیمت‌های غیر شفاف به گروه‌های نامشخص واگذار می‌کنید!  پیش از ماجرای مولدسازی نیز این کار را با ابزار به اصطلاح «خصوصی‌سازی» انجام دادید. دلتان هم نمی‌خواهد ببینید چه پیوند تکان دهنده‌ای میان آن خصوصی سازی‌های بی‌سابقه در سقوط بنیه تولید ملی، تشدید فقر و فلاکت مردم و سقوط توان مالی حکومت وجود دارد! این‌ها چیز‌های است که در کشور تجربه شده است.

متاسفانه وقتی به تاریخ اقتصادی ایران نگاه می‌کنید، می‌بینید پلیدترین و فاسد‌ترین اقدامات، ذیل پرچم‌های بسیار دوست داشتنی و قابل دفاع انجام می‌دهند! مثلاً وقتی که ما به آن‌ها درباره افتضاحات «مولدسازی» هشدار می‌دادیم به ما می‌گفتند یعنی شما می‌خواهید بگویید دولت از منابع خود به شکل کارآمد استفاده نکند! اتفاقاً، چون ما آن دغدغه را داشتیم می‌گفتیم شما‌ها دارید چه خوابی برای کشور می‌بینید که ۱۰ جور تضمین می‌گیرید که آن‌ها که دست اندرکار این ماجرا بودند، هیچ نوع عقوبتی بابت کارهایشان نداشته باشند!

مومنی تاکید کرد: معنای آن این است که ما به تجربه در حال مشاهده این هستیم که صد‌ها بار ذیل پرچم‌های خیلی خوب، کار‌های خیلی بد انجام شده است و بعد‌ها روشن شده که آمیزه‌ای از جهل و فساد و منافع شوم پشت این قضایا بوده است. مگر ماجرای خصوصی‌سازی غیر از این بود! این حجم از گزارش‌های رسمی که منتشر شده را ببینید! ۱۰ سال بعد از فاجعه‌های پرفساد و بحران ساز خصوصی سازی سازمان برنامه در سال ۷۷ گزارشی منتشر کرد و اعلام کرد ما امروز می‌فهمیم که همه آن عواملی که باعث می‌شد بنگاه‌های بزرگ دولتی به خوبی کار نکنند، اجازه خوب کار کردن به بنگاه‌های خصوصی را هم نمی‌دهند. همه بحث این بود که شما اول موانع را برطرف کنید بعد راجع به مالکیت تصمیم بگیرید!

این استاد اقتصاد با بیان اینکه اکنون راجع به مولدسازی، بی‌محابا رقم‌های وحشتناکی را می‌نویسید، بدون اینکه هیچ برنامه‌ای برای نحوه تخصیص آن وجود داشته باشد و هیچ برنامه‌ای برای نظارت بر آن داشته باشید و بدون اینکه به هشدار‌های اصحاب دانش و تجربه درباره آن فساد‌های غیر عادی گوش کنید، تصریح کرد: چقدر باید برای یک حکومت داعیه‌دار فرهنگ قبیح باشد که یکی از پاکدامن‌ترین و برجسته‌ترین مدیران خیریه‌های مدرسه ساز اعتراض کند که شما از مدارسی که ما ساخته‌ایم و از منابع بین نسلی ساخته نشده، در لیست مولدسازی‌تان گذاشته‌اید!

عنوان این است که می‌خواهید منابع بلا استفاده حکومت را به شکل خردورزانه کار بگیرید، اما تعرض به مدارسی می‌شود که خیرینی به حکومت اهدا کرده‌اند که بچه‌های معصوم و بی‌پناه مردم، بدون مدرسه و معلم نباشند.

بنابر گزارش جماران؛ رئیس موسسه مطالعات دین و اقتصاد با تاکید بر اینکه ماجرای رانت این است که می‌گفتند ما می‌خواهیم ارز ترجیحی کالا‌های اساسی را حذف کنیم، چون رانت اعصاب ما را خرد می‌کند، اما وقتی ما با عدد و رقم ثابت کردیم شوک تورمی ناشی از این اقدام و اندازه رانت ضد توسعه‌ای که ایجاد می‌کند، چند ده برابر رانتی است که شما از آن تبری می‌جویید، اصلاً مسیر بحث را تغییر دادند و شد، آنچه شد! بعد از آنکه آن اتفاق‌های فاجعه آمیز افتاد که در دوره این دولت و در اثر آن خطای فاحش، بی سابقه‌ترین جهش در افق کوتاه مدت قیمت ارزاق عمومی از جنگ جهانی دوم تاکنون پدیدار شده، چند بار در سخنان عمومی گفتم، کسانی در برابر نظر کارشناسان مشفق که تاکید می‌کردند این کار‌ها را نکنید، وعده‌های در باغ سبز نشان می‌دادند! حداقل برای یک بار هم که شده آن‌ها را مواخذه کنید!

مومنی ادامه داد: نمی‌خواهیم بگوییم آن‌ها را از مقامشان عزل کنید، حداقل گوش آن‌ها را بپیچانید و به آن‌ها بگویید دیگر حرف بی ضابطه نزنند، چون هر بار که ما وارد تصمیم گیری‌های کلیدی، چه در حیطه برنامه‌ریزی‌های میان مدت و یا بودجه‌ریزی می‌شویم، آن‌ها که ذینفع هستند پنهان هستند و مسئولان اقتصادی کشور در هیئت کسانی که تازه متولد شده‌اند و چیزی از مسائل اقتصادی نمی‌دانند، ادعا‌های غیرعادی می‌کنند! یک بار آن‌ها را سر جایشان بنشانید و به آن‌ها بگویید بسیار قبیح است! یک مقام مسئول اقتصادی وقتی حرف‌های غیرعادی می‌زند، صرف نظر از اعتبار آن شخص، اعتبار نهاد حکومت زیر سوال می‌رود.

وی منتقدانه با تاکید بر اینکه چقدر باید کوته فکری و نفهمی وجود داشته باشد که کسانی که این تذکر مشفقانه را می‌دهند را «عنصر نامطلوب» تلقی کنند و آن‌ها که آن دروغ‌ها و حرف‌های بی‌پایه و غیرکارشناسی را مطرح می‌کنند، اعتلای مقام می‌گیرند، یادآورشد: این گونه که نمی‌شود جامعه را اداره کرد!

مومنی با بیان اینکه اگر رانت‌ها به صورت نامتقارن، دهان‌های بسیار گشاد و بزرگ کنونی را برای بلعیدن بیشتر ثروت‌های ملی سوق دهد و آن‌ها را به سمت مصرف بیشتر ببرد، مفهوم ضد توسعه‌ای دارد، اظهار داشت: صد‌ها بار در جلساتمان گفته‌ایم که این چه مناسباتی است که برق پاساژها، مال‌هایی و مغازه‌هایی که عمدتاً جنس‌های لوکس وارداتی را عرضه می‌کنند، قطع نمی‌کنید و برق تولید کننده‌ها را قطع می‌کنید و بعد از همدیگر تقدیر می‌کنند و مدال به هم می‌دهید! بدون اینکه اصل ماجرا گفته شود، به او عنوان قهرمان ملی اطلاق می‌شود! این‌ها بسیار باعث تاسف است!

وی با بیان اینکه حکومتی که اولویت تقویت انگیزه‌های تولیدی نسبت به انگیزه‌های مصرفی را نفهمد، محکوم به اضمحلال است، یادآورشد: اول باید بنیه تولید را بالا ببرید و بعد متناسب با آن اجازه مصرف بدهید. در ایران از اکنون هشدار می‌دهند که سال آینده برای تولید کننده‌های بزرگ کشور تضمینی راجع به اینکه برق و گاز برسانیم نمی‌دهیم؛ می‌گویند خودتان فکری بکنید! بعد افتخار می‌کنند که باب مصرف را باز گذاشته‌ایم و بعد خودشان به یکدیگر مدال می‌دهند! این چه شیوه حکمرانی است! بدون تردید، این اقدامات به منافع شوم و منحطی وصل است! چطور می‌شود حکومت ما نفهمد که وقتی به تولید ضربه می‌زنید، به این معنی است که باب تسلط خارجی‌ها را باز می‌کنید؟!

عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی، به یکی از سخنرانی‌های سید محمد بحرینیان در فرهنگستان علوم اشاره کرد که در آن عنوان شده بود که از دوره قاجاریه در راستای منافع روس و انگلیس و با پشتیبانی‌های شوم سیستم بانکی به اصطلاح خصوصی و در واقع در خدمت منافع بیگانگان، مانند بانک شاهی و بانک استقراضی، با سلطه تاجر باشی‌ها روبرو هستیم، گفت: می‌خواهند ریشه تولید صنعت خودرو در ایران را بسوزاند، ژستش این می‌شود که تا کی باید محیط زیستمان آلوده شود! کدام شعوری است که نفهمد اگر می‌خواهید این کار را بکنید، باید روی ارتقاء کیفیت صنعت خودروسازی سرمایه‌گذاری کنید، نه اینکه هر کسی را به تلویزیون بیاورید تا بگوید واردات خود را آزاد کنید تا به رستگاری برسید! این گونه که نمی‌شود کشور را اداره کرد. پشت این ماجرا تاجراباشی‌ها و خارجی‌ها هستند!

مومنی تاکید کرد: هر بار که خواسته‌ایم اصلاحی در نظام مالیه کشور ایجاد کنیم، یکی از موانعی که جلوی رویمان بوده، اتحاد شوم مستبدان و استعمارگران بوده است. این یک پدیده است. اکنون به دلیل اینکه کانون‌های تحمیل وابستگی‌های ذلت آور به دنیای خارج مقداری پیچیده و نامرئی شده، برخی می‌خواهند خود را به نفهمی بزنند، در حالی که هر کاری شما علیه تولید کنندگان این کشور می‌کنید آب به آسیاب دشمن می‌ریزید. خارجی‌ها هم بر اساس سابقه نفوذی که در ایران داشته‌اند بهره‌مند می‌شوند. این بسیار روشن است.

مومنی در ادامه ضمن تشریح دخالت‌هایی که روسیه در جریان نظم دهی به نظام مالی ایران و اولین بررسی بودجه انجام داد که منجر به استقرار نیروی نظامی در قزوین و ترور صنیع‌الدوله، وزیر اقتصاد وقت شد، گفت: آن زمان می‌خواستند دارایی‌های یک شاهزاده بدهکار را که به درخواست‌ها برای بازگرداندن بدهی‌های کلان عمومی سرباز می‌زد، مصادره کنند و نتوانستند. باید گفت همان «شاهزاده‌ها» را امروز «آقازاده» عنوان می‌کنند. در هر حال، وقتی مقدمه بودجه‌ای که صنیع الدوله طراحی کرده بود بخوانید می‌بینید زمان آگاهی آن‌ها نسبت به ابعاد ضرورت و اهمیت اصلاح نظام مالیه ایران از زمان آگاهی امروزی‌ها بیشتر بوده است و طنز تلخی است که دانشکده اقتصاد راه می‌اندازند، بعد مناسباتی ایجاد می‌کنند که افراد ترجیح می‌دهند حرف نزنند! چه کسی از این مناسبات نفع می‌برند! گویی گرد مرگ بر دانشکده‌های اقتصاد و دانشگاه‌های ما پاشیده شده است! این همه فاجعه‌های اقتصادی در کشور جریان دارد، اما هیچ صدایی نمی‌شنویم! در حالی که اگر اجازه دهیم علم جایگاهی برای خود داشته باشد، دستاوردش این می‌شود که طول عمر این حکومت اضافه می‌شود.

رئیس موسسه مطالعات دین و اقتصاد، با تاکید بر اینکه منافع خارجی‌ها در اینجا بسیار ماجرا دارد، گفت: در سطوح حداقلی از قرارداد ۲۵ ساله ایران و چین مواردی منتشر شد. ما در همان حد در جلسات گفتیم به قاعده تجربه ۲۰۰ ساله جذب سرمایه خارجی در ایران، در این سند همکاری ما با جزئیات می‌فهمیم چگونه منافع بلند مدت چین لحاظ شده، اما کوچک‌ترین ردی از منافع توسعه‌ای ایران در آن نمی‌بینیم بعد یکباره مباحث متوقف شد و سپس پشت پرده گفتند چنین قراردادی با روسیه هم بسته شده است! این قرارداد را منتشر کنید. در حالی که کارشناسی دلسوز کشور مجانی برایتان وقت می‌گذارند و تحلیل می‌کنند. این گونه نباشد که جانشان به خطر بیافتد، می‌خواهند قدرت چانه زنی شما را در برابر طرف خارجی بالا ببرد، مشکلتان چیست که آن‌ها را با محدودیت روبرو می‌کنید!

مومنی با بیان اینکه ما روزمره شاهد هستیم داده‌های رسمی مرتب آب می‌شود، ادامه داد: پنهان کاری در حال افزایش است. این پنهان کاری‌ها با مناسبات رانتی مصرف محور وابستگی آور و نابرابرساز و پرفساد ارتباط دارد. ما دائماً و مشفقانه نسبت به این موارد تذکر می‌دهیم، به این امید که کسی باشد که بفهمد و ماجرا را بهبود بخشد.

وی تاکید کرد: در هر دورانی که توزیع قدرت در ایران به سمت عادلانه‌تر شدن رفته، ما کارنامه‌های افتخارآمیز اقتصادی رقم زده‌ایم. این بسیار عجیب است. منطقش از دریچه ادبیات توسعه کاملا روشن است؛ وقتی توزیع قدرت عادلانه باشد هیچ بخشی از ساختار قدرت به نفعش نیست که فساد‌های بزرگ و سوء استفاده‌های بزرگ مرتکب شود. اگر عزیزان از تجربه‌های ایران نمی‌خواهند درس بگیرند حداقل تجربه فروپاشی اتحاد شوروی را ببینند! در حکومتی که ادعای کمونیستی داشت مافیا‌هایی که بازار غیر رسمی اقتصاد را تحت کنترل داشتند و همه از اشراف آقازاده‌ها و شاهزاده‌ها بودند به روایت «آندره فونتن» اندازه گردش مالیشان، ۱۲درصد تولید ناخالص ملی اتحاد جماهیر شوروی بود.

 این اقتصاددان، با بیان اینکه امین شما مردم هستند و الا داده‌های کشور ما را خارجی‌ها خیلی بهتر از ما در اختیار دارند، اظهار داشت: اکنون وارد سایت سی آی‌ای (CIA) شوید، داده‌هایش از بسیاری از داده‌های رسمی ما جامع‌تر و روزآمدتر است. چند سال است که گزارش روند افزایش سهم واسطه‌گری‌های مالی را حذف کرده‌اند! این گزارش چه ربطی به استکبار جهانی دارد! جز این است که شما باب یک سری کار‌های ناشایست را باز می‌کنید و یا آن را گسترش می‌دهید! اکنون مدتی است داده‌های مربوط به اضافه برداشت بانک‌ها از بانک مرکزی را حذف کرده‌اند! چه کسی از این قضیه نفع می‌برد! و ده‌ها داده اطلاعاتی دیگر! ماجرای رانت‌های ضد توسعه‌ای با این پنهانکاری‌ها و تاجر باشی‌ها و منافع خارجی‌ها پیوند دارد.

مومنی با بیان این انتقاد که همه چیز قلب مفهوم و قلب ماهیت شده است، گفت: چه طنز تلخی است که در تبلیغات رسمی سیاسی به آن‌ها می‌گوییم استکبار جهانی، اما در عمل برای آن‌ها فرش قرمز پهن می‌کنید! انشاالله که فقط غفلت است. اسم بعضی چیز‌ها را قاچاق و ممنوع الورود گذاشته‌اند و بعد می‌بینیم، در آمار رسمی و در بعضی حوزه‌ها ۵۰ درصد بازار کشور در پوشش آن‌ها است! این چه قاچاقی است! اکنون زمزمه می‌کنند برای افزایش قیمت حامل‌های انرژی و باز یک سینه چاک‌هایی پیدا شده‌اند که می‌گویند،‌ای داد بیداد! قاچاق بیداد می‌کند! وقتی می‌خواهند بنزین و گازوئیل را از کشور خارج کنند، نمی‌توانند زیر زبانشان یا در جیبشان پنهان کنند! خودتان می‌گویید لوله‌های چند اینچی این کار را انجام می‌دهند، پس آن سیستم اطلاعاتی و امنیتی که می‌تواند ریگی را از آسمان پایین بیاورد، چگونه نمی‌تواند فرایند ساخت این لوله‌ها را متوجه شود؛ بنابراین حواسمان باشد شفافیت زدایی از داده‌هایی که امکان مشارکت فعال و موثر دانایان دردمند را به حداقل می‌رساند، به نفع مردم، حکومت و آینده کشور نیست. به نفع همان‌ها است که شما در تبلیغات رسمی‌تان به آن‌ها استکبار جهانی می‌گویید، واقعا درک آن‌ها پیچیدگی ندارد.

این استاد اقتصاد با تاکید براینکه بدون استثنا در دو سده گذشته، نقطه شروع انحطاط ضعف در بنیه تولید ملی بوده است، افزود: در کتاب «مالیه، روح مشروطه است» آقای «میکائیل عظیمی» به خوبی این مسئله را توضیح داده که وقتی کشور دچار انحطاط اقتصادی می‌شود، بلافاصله آثار آن در ضعف بنیه مالی حکومت ظاهر می‌شود. با کمال تاسف حکومت‌های کوته‌نگر، سفله گزین و بی‌کیفیت به جای اینکه مسئله را در ریشه اصلی خود حل و موانع تولید را برطرف کنند، شروع به فروش شبه تاراجی هر آنچه که قابل فروش است می‌کنند. «در خانه اگر کس است یک حرف بس است!»

وی ادامه داد: ما می‌گوییم این مولدسازی کمر ایران را خواهد شکاند و عده‌ای می‌گویند برخی پیدا شده‌اند که با کار‌های اصولی دولت مخالفت می‌کنند! از آن‌ها می‌پرسم یک برنامه‌ای که آن کار‌های اصولی را دقیقاً به صورت پروژه‌های مشخص روشن کرده باشد و تضمین‌های اینکه آنچه می‌فروشی به سمت اقدامات مثبت کانالیزه شود نشان دهید، ما جزء هواداران شما می‌شویم. در غیر این صورت، این هشدار را می‌دهم که حکومت گرامی حواسش به تجربه دوره قاجار و پهلوی باشد. در کتاب میکائیل عظیمی نشان داده شده، بعد از اینکه هرچه قابل فروش بود را فروختند، در تجربه دوره قاجار ناموسی‌ترین امور یک حکومت را هم به خارجی‌ها واگذار کردند!

مومنی با طرح این پرسش که چگونه می‌شود فراموش کرد که در این کشور امتیاز انحصاری نشر اسکناس طی این چهارچوب در اختیار خارجی‌ها بود! گفت: امتیاز انحصاری قاعده گذاری و اداره امور گمرکی کشور که بعد از پول ملی بزرگترین ناموس اقتصادی کشور است، را به خارجی‌ها داده بودند. در ناموس فروشی حد یقفی نداشتند! حواستان باشد، تجربه خصوصی‌سازی را شرافتمندانه مرور کنید! شما که دارایی‌های بین نسلی کشور را فروختید و همه را صرف امور جاری کشور کردید، خیلی برای کشور دستاورد داشت که حالا می‌خواهید تحت عنوان مولد سازی، حلقه بعدیش را جلو ببرید؟! هشدار می‌دهم که حلقه‌های بعدی به قاعده تجربه‌های تاریخی ایران، حلقه‌های خطرناکی است. نقطه بعدی آن دست نشاندگی به خارجی‌ها از طریق وامگیری خارجی و دادن امتیاز‌های غیرعادی و تحت الحمایه آن‌ها شدن است. از آنجا که وابستگی خارجی خیلی پیچیده‌تر و نامرئی‌تر می‌شود، حواستان باشد که خیلی‌ها تصور می‌کنند از این نظر میان حکومت پهلوی و قاجار تفاوت وجود داشت!

رئیس موسسه مطالعات دین و اقتصاد، با اشاره به تعریف شاخصی با عنوان شاخص دست نشاندگی و تاثیر آن بر سقوط رژیم پهلوی تاکید کرد: اگر حکومتگران گرامی می‌خواهند ماندگار باشند، از متولیان اقتصادی بخواهند گزارش شرافتمندانه‌ای را منتشر کنند و بگویند روند اتکا به واردات در هر واحد تولید ناخالص ملی ایران چقدر بوده است؟! اگر دیدید این روند در مقایسه با دوره جنگ و حتی در مقایسه با دوره آقای خاتمی، در دوره‌های حکومت یکدست بیش از ۵ برابر شده است، به هوش بیایید. اینکه رانتی معدنی‌ها را به اسم تولید رشد می‌دهید و بر ضد تولید عمل می‌کنید، صنایع ملی را نابود می‌کنید و کشور را به سمت استهلاک بی‌سابقه ماشین آلات تولیدی می‌برید و خام فروشی را به جای تولید جا می‌زنید، نشود زمانی یکباره چرتتان پاره شود و ببینید هیچ کاری نمی‌شود کرد.

مومنی یادآورشد: ممکن است ما ژست‌های تند ضد امپریالیستی و ضد اسرائیلی ببینیم، شعار‌های تند دهان پر کن داشته باشیم، اما داده‌های رسمی این اقتصاد می‌گوید ما به سمت یک روند شدت یابنده مونتاژکاری به نام تولید که تعمیق کننده روند‌های وابستگی‌های ذلت آور به دنیای خارج، هستیم و ریشه همه آن‌ها این است که گام نخست اصلاح برای نجات کشور، اصلاح رفتار‌های مالی حکومت است. «شوک درمانی»، اسم رمز چنگ انداختن به صورت عامه مردم، به ویژه فقرا و تولید کنندگان است و این شوک درمانی تعرض مدرن به امنیت و حقوق مالکیت مردم است.

این اقتصاددان با تاکید بر ضرورت توجه به بودجه ۱۴۰۳، گفت: ما برای بودجه ۱۴۰۲ هشدار دادیم، اما عزیزان یاد گرفته‌اند برای اینکه بی‌پروا بتوانند هرگونه که دلشان می‌خواهد دارایی‌های بین نسلی کشور را هزینه کنند، درآمد‌های خود را بیش برآوردی می‌کنند. ما حداقل ۱۵ کانال برای خودفریبی به مقصد بیش برآوردی را در بودجه‌های ۳۰ سال‌های گذشته شناسایی کرده‌ایم. اگر ببینیم برای بودجه ۱۴۰۳ هم دوباره قرار است «در» روی همان «پاشنه» بچرخد، آن‌ها را از همان زاویه مرور خواهیم کرد. به امید اینکه زور دانایان بر فاسدان و نادانان غلبه یابد.

بنابر گزارش جماران؛ عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی در آخرین بخش از تحلیل و صحبت هایش در این نشست، افزود: دعوایی اکنون بین مجلس و دولت سر گرفته و هر کس توپ را در زمین دیگری می‌اندازد؛ در حالی که جفتشان در این زمینه که کسری بودجه اعلام شده توسط مقام بودجه کشور فاجعه آمیز است، سهم و نقش دارند. اگر ما بخواهیم کسری‌های پنهان را به این رقم اضافه کنیم بسیار فاجعه آمیزتر خواهد شد. حاصل این بیش برآورد‌هایی است که نشان می‌دهد دولت نمی‌خواهد به اصلاح ساختار هزینه‌هایش تن بدهد و، چون اوضاع و احوال تولید کننده‌ها در برخی حیطه‌ها رقت برانگیز شده، گام نخستش این است که با شوک درمانی کشور را به سمت فلج ببرند و گام بعدی آن خطرناک‌تر می‌شود. از چیز‌هایی که قابل فروش است هم چندان چیزی باقی نمانده است.‌ای حکومت! چرا به کارشناس بی نظیری که تربیت کردی پشت می‌کنی؟!

مومنی در پایان گفت: این حکومت هزاران خطای کوچک و بزرگ در نظام حکمرانی داشته است، اما میزان سرمایه‌گذاری خانوار‌ها و حکومت روی تربیت کارشناس، حداقل در ۲۰۰ سال گذشته بی‌نظیر است. به ادب دینی می‌گویم، چرا به کارشناسی که تربیت کرده‌ای پشت می‌کنی و باب مشارکتش را از طریق پنهان کاری در انتشار داده‌ها می‌بندی و هزینه فرصت اظهارنظر‌ها را مرتبا بالا می‌بری؟! این رویه‌ها را باید اصلاح کرد. ماجرای بودجه‌ریزی تنها ماجرای چرتکه انداختن و حسابداری کردن نیست، بلکه ماجرای شناخت منطق‌های رفتاریِ اداره خردورزانه کشور است.

در کنار همه نابسامانی‌ها این امید است که در میان متفکران و غیرتمندانی که ماندن در کشور را به ترکش ترجیح داده‌اند، ذخیره دانایی در اندازه‌ای هست که بفهمد کانون‌های اصلی خطا‌ها و گرفتاری‌ها چیست و ساز و کار نجات چیست. تنها از حکومت می‌خواهیم به اصلاحات واقعی تن دهد. اما در کشور ما اسم بزرگترین فساد‌ها را اصلاح می‌گذارند.