ضرورت گسترش مدارس طبیعت
حسین معافی- متأسفانه فضای مجازی، شبکه‌های اجتماعی و فناوری‌های جدید همه دنیای کودکان و بزرگسالان را احاطه کرده است؛ بنابراین شادابی و نشاطی که در گذشته وجود داشت امروزه با نسلی تنبل و خسته جایگزین شده است؛ لذا حرکت جدیدی در زمینه آموزش در دوران کودکی آغاز شده است. مهدکودک‌های طبیعت یا مدارس طبیعت در بسیاری از کشور‌ها در حال گسترش هستند. این واقعیت قابل انکار نیست که رواج اشکال مختلف فناوری‌ها، شبکه‌های اجتماعی و بازی‌های رایانه‌ای، همه جوامع را در سطوح مختلف تحت تأثیر قرار داده است. یکی از این تأثیرات، مدت زمانی است که کودکان امروزی در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی صرف می‌کنند. این روند پیامد‌های منفی زیادی دارد که شامل سلامت جسمانی ضعیف، افزایش شیوع بسیاری از بیماری‌ها، مشکلات سلامت روان و عدم درک یا عدم علاقه به محیط طبیعی است.
برنامه درسی مدرسه طبیعت بر رشد عاطفی، اجتماعی، فیزیکی، خودیاری و رشد تحصیلی کودک متمرکز است. آگاهی از طبیعت، علم، موسیقی، هنر، ریاضیات، هنر‌های زبانی، خواندن و کار مهارتی را در یک برنامه درسی پر جنب و جوش ادغام می‌شوند. این برنامه‌های درسی طریق یادگیری مبتنی بر تجربه، به دنبال کمک به کودکان است تا با عشق به دنیای طبیعی اطراف خود اعتماد کنند و از هیجان قوی و شوق یادگیری که در کودک خردسال طبیعی است، حمایت شود.
- برای شروع خواندن و انجام سایر کار‌های تحصیلی، کودکان باید ابتدا معنا را از جهان جمع‌آوری کنند و نسبت به مفاهیم آگاهی پیدا کنند.
- برای جمع‌آوری معنا از جهان، کودکان باید تجربیات حسی و تعاملی رضایت‌بخش زیادی داشته باشند. آنها باید لمس کنند، حس کنند، ببویند، بشنوند و ببینند تا تجربه کاملی را به دست آورند.
- با استفاده از مدارس طبیعت، کودکان فرصت‌های بی‌شماری را برای تجربه شگفتی‌های طبیعت در زیستگاه‌ها و جوامع مختلف دریافت می‌کنند.
- حضور در مکان‌های شگفت‌انگیز مانند جنگل، کوه، رودخانه و دشت‌ها باعث می‌شود که فراگیران در طبیعت کاوش کرده و تجربه‌های متعددی را کسب کنند.
مدارس طبیعت را می‌توان به عنوان یک اکوسیستم آموزشی برای کودکان توصیف کرد که به عنوان یک گروه آموزشی هدفمند و رایگان است که فرصت‌های عملی را برای کودکان در فضا‌های باز و طبیعی فراهم می‌کند.
اهداف مدارس طبیعت چیست؟
مهمترین هدف مدارس طبیعت ارائه تجربیات واقعی به کودکان است. درس‌های نظری که مدارس و دانشگاه‌ها تدریس می‌کنند و به طور مکرر در طول ۱۲ سال طولانی تکرار می‌کنند، هرگز نمی‌توانند جای تجربه دست اول را بگیرند. مدارس طبیعت به گونه‌ای ساخته شده اند که به کودکان اجازه دهند با تعامل مستقیم با طبیعت در محیطی امن، تجربیاتی کسب کنند.
هدف این مدارس در تقابل با دروس رایج و نظری نیست؛ بلکه مکمل آنهاست. کسب تجارب دست اول در کنار یادگیری علوم نظری نتایج بهتر و کارآمدتری به همراه خواهد داشت. چنین فرآیند آموزشی کودکان را برای زندگی بهتر آماده می‌کند.
محیط یک مدرسه طبیعت چگونه است؟
در این مدارس کودکان مستقیماً با طبیعت و مشکلات آن مواجه می‌شوند و سعی می‌کنند با طوفان فکری و پاسخگویی به سؤالات آنها تجربه جدیدی را رقم بزنند. محیط یک مدرسه طبیعت می‌تواند بر اساس مدیریت آن متفاوت باشد. کلاس‌ها در طبیعت، پارک‌ها، جنگل ها، مزارع و ... برگزار می‌شود تا کودکان با شرایط مختلف سازگار شوند و تجربیات لازم را کسب کنند. همچنین حضور در محیط‌های مختلف به رشد و تکامل توانایی‌های کودکان کمک قابل توجهی می‌کند و رفتار مناسب برای محیط‌های مختلف را به آنها می‌آموزد.
قوانین و مقررات
مدارس طبیعت برای زیر پا گذاشتن قوانینی ساخته شدند که منجر به نسلی کم تجربه شد. کودکان در کسب تجربیات، یافتن پاسخ سؤالات خود و ... آزادند. با این حال، قوانین مدارس طبیعت فقط برای کمک به رشد و آموزش کودکان وجود دارد. به عنوان مثال، گاهی قوانین کار گروهی به گونه‌ای وضع می‌شود که بچه‌ها به کار‌های گروهی مشغول شوند و به فعالیت‌های گروهی عادت کنند. این مدارس همه کودکان ۳ تا ۱۳ ساله را می‌پذیرند و شرایط مساوی را برای هر یک از آنها فراهم می‌کنند.
در این مدارس به کودکان چه آموزش داده می‌شود؟
اهداف مدارس طبیعت بیش از هر چیز معطوف به خودآموزی کودکان است. به عبارت دیگر، مدارس طبیعت با فراهم کردن محیطی امن، به کودکان این امکان را می‌دهند که در جنبه‌های مختلف کار گروهی داشته باشند تا با کار گروهی و مشاوره، پاسخی برای مشکلات مختلف پیدا کنند. در این مدرسه بچه‌ها سعی می‌کنند پاسخ سؤالاتی که در ذهنشان به واسطه چیز‌های مختلف ایجاد می‌شود بیابند. از سوی دیگر، کار گروهی، آمادگی جسمانی، شرکت در محیط‌های مختلف، استفاده از ابزار‌های مختلف، تفکر جمعی، باغبانی بچه‌ها و ... از مشکلاتی است که به صورت هدفمند در مدارس طبیعت آموزش داده می‌شود تا کودکان در کار گروهی به بلوغ رسیده و مهارت‌های لازم را بیاموزند.
علم و زندگی و طبیعت در هم تنیده‌اند. برای پیشرفت، هر سه باید رشد و توسعه پیدا کنند تا به بهترین نتایج دست یابیم. متأسفانه نظام‌های آموزشی کنونی نقش زندگی و طبیعت را کم‌رنگ کرده‌اند و باید این موضوع بیشتر بررسی شود و با کسب تجربه بیشتر از طبیعت در دنیای مجازی کنونی، برخی مشکلات در زندگی و حتی آموزش را کاهش دهیم.
