رایج‌ترین و کلافه‌کننده‌ترین مشکلات ویزای شنگن
متقاضیان ویزای شنگن با چالش‌های متعددی مواجه هستند و این روند پیچیده، متقاضیان را درحالی‌که نهادی را پاسخگوی اعتراض و پرسش‌های خود نیافته‌اند، کلافه کرده و باعث شده است ناکامی‌ها، اعتراض‌ها، شکایت‌ها و تجربه‌های خود را در شبکه‌های اجتماعی مطرح کنند. نوبت‌های کمیاب و نایاب سفارتخانه‌ها برای ثبت درخواست، تأخیر در پردازش پرونده‌ها و موانع مستندسازی و همچنین زمان محدود ویزا که متناسب با مدت زمان سفر نبوده، برخی از رایج‌ترین مشکلاتی است که اتباع بسیاری از کشورها به آن اشاره کرده‌اند.
پیچیدگی‌های بروکراسی هنگام دریافت نوبت برای رسیدگی به درخواست ویزا از دیگر موانعی است که متقاضیان ویزای شنگن اغلب به آن اشاره کرده‌اند. بسیاری از این متقاضیان نسبت به قوانین فعلی و سیستم کلی درخواست ویزای شنگن شاکی بوده‌اند و درخواست دارند قوانین ویزای شنگن تسهیل شود.
تعداد محدود نوبت‌های ویزای شنگن، مانع اصلی دیگری به شمار می‌آید که شمار زیادی از متقاضیان این ویزا از آن شکایت کرده‌اند. این مشکل نه تنها در ایران، بلکه از سوی اتباع کشور‌هایی که برای سفر به حوزه شنگن به ویزای این منطقه نیاز دارند، گزارش شده است. به گفته برخی متقاضیان، نوبت‌ها به سرعت پر می‌شود و آنها مدت طولانی‌تری باید منتظر بمانند که روند رسیدگی به درخواست‌ها را طولانی کرده است. این مسأله اغلب دانشجویانی را که دنبال ویزای تحصیل هستند با دردسر‌های زیادی مواجه کرده است و شکایت این گروه و افرادی که برای دیدار از اقوام درجه یک خود قصد سفر دارند، بیشتر مشاهده می‌شود.
گزارش‌ها حاکی از این است که محدودیت نوبت سفارتخانه‌ها و انتظار طولانی برای وقت ویزا در مناطقی با تقاضای بالا «حاد» شده است و بسیاری را وادار کرده تا برنامه سفر خود را تغییر دهند یا حتی لغو کنند. یکی از متقاضیان که نظرش را در فیس‌بوک ثبت کرده با شکایت از این وضعیت گفته است: «نوبت‌ها در بازار سیاه فروخته می‌شود.» این متقاضی همچنین گفته که نتوانسته قبل از فوریه ۲۰۲۴ وقتی برای ویزای شنگن پیدا کند.
متقاضیان دیگر نیز نسبت به استفادۀ سفارتخانه‌ها از واسطه برای تعیین نوبت ویزا و تشکیل پرونده و وجود عاملی مانند VFS شکایت کرده‌اند و آن را بیشتر از آنکه تسهیل‌کننده بدانند، یک مانع اصلی تلقی کرده‌اند.
یکی دیگر از متقاضیان گفته است باید مراحل طولانی را طی کنند تا بتوانند به اتحادیه اروپا سفر کنند. گاهی اوقات افرادی که واقعا قصد سفر به اروپا را دارند باید فرآیند بسیار پیچیده و زمان‌بری را پشت سر بگذارند، درحالی‌که گاهی اوقات هیچ نوبت ملاقاتی در دسترس نیست، به گونه‌ای که اگر قصد یک سفر فوری و یا اضطراری داشته باشد نوبت فوری و قابل دسترسی وجود ندارد.
البته برخی از دفاتر کنسولی با توجه به مشکلات ناشی از محدودیت‌های نوبت سفارتخانه‌ها، اقداماتی را برای رسیدگی به این موضوع انجام داده‌اند. کشور‌های عضو اتحادیه اروپا بار‌ها گفته‌اند سیستم را به طور منظم به‌روز می‌کنند، اما این مشکل همچنان حاد است.
تعداد زیاد مدارک، چالش دیگر متقاضیان ویزای شنگن است. متقاضیان ناچارند برای اثبات سفر واقعی خود به کشور‌های حوزه اتحادیه اروپا و برگشت به کشور بدون قصد مهاجرت و ماندن، اسناد و مدارک زیادی تهیه کنند، که روند تهیه پرونده را دشوار و زمان‌بر کرده است. یکی از متقاضیان که برای دیدن همسرش هر سال درخواست ویزا می‌دهد، گفته است: «فکر می‌کنم برای هر درخواست، حدود صد عدد صفحه سند کاغذی ارسال می‌کنم، برای همین یک دستگاه چاپگر خریده‌ام!»
گزارش‌های زیادی در اعتراض به این موضوع وجود دارد. بسیاری جمع‌آوری مدارک را کار پیچیده‌ای دانسته‌اند، به طوری که برخی از متقاضیان پس از ارسال اسناد و مدارک، متوجه مغایرت‌ها شده‌اند و این کار را برای ویزای آنها چالش‌برانگیز کرده است. از جمله مشکلات رایج در تهیه مدارک، امضا‌های مفقود، اسناد مالی ناقص و بیمه مسافرتی منسوخ‌شده گزارش شده است.
همچنین، تعدادی از متقاضیان ویزای شنگن مواردی را گزارش کرده‌اند که مدت ویزای تاییدشده آنها با میزان اقامت برنامه‌ریزی‌شده آنها در منطقه شنگن مطابقت نداشته و این امر باعث شده بسیاری از متقاضیان با معضل تعدیل یا لغو برنامه سفر خود دست و پنجه نرم کنند. یکی از متقاضیان ویزای شنگن که از قوانین فعلی شکایت دارد، در شبکه ایکس (توئیتر) نوشته است: «مدت محدودی که ویزا برای آن صادر می‌شود انعطاف‌پذیر نیست. به عنوان فردی که برای ویزا‌های زیادی اقدام کرده‌ام، باید بگویم که درخواست ویزای شنگن احتمالاً کار مسخره‌ای است. دوره محدودی مهلت داده می‌شود، که در دنیای پویای امروزی که برنامه‌ها اغلب با تغییر مواجه است، هیچ انعطافی ندارد.»
متقاضیان دیگری نیز شکایت کرده و گفته‌اند که صرفاً برای دریافت ویزا با اعتبار کوتاه (یک‌ماهه) که به آنها اجازه سفر طولانی‌مدت در اروپا را نمی‌دهد، زمان و پول زیادی صرف می‌کنند.
بیشتر متقاضیان ویزای شنگن از تأخیر در پردازش درخواست‌ها و پرونده‌ها شکایت دارند و این مورد تازه‌ای است که در سال ۲۰۲۳ از سوی اتباع کشور‌هایی که برای سفر به حوزه اروپا به ویزا نیاز دارند، زیاد گزارش شده است. متقاضیان گفته‌اند که تأخیر‌های چندهفته‌ای تا چندماهه برای آنها به یک سردرد تبدیل شده است. بعضی از متقاضیان در شبکه‌های اجتماعی از انتظار یک تا دوماهه خود برای معلوم شدن نتیجه درخواست ویزای شنگن نوشته‌اند. مقامات برخی کشورها، افزایش حجم درخواست‌ها را به عنوان یکی از عوامل اصلی و مؤثر در طولانی‌شدن دوره انتظار ذکر کرده‌اند.
برخی دیگر نیز از شفاف نبودن پاسخ به درخواست ویزای شنگن نوشته و گفته‌اند در مواردی که پاسخ «منفی» دریافت می‌کنند، تنها یک توضیح کوتاه داده می‌شود که به گفته آنها، قانع‌کننده نیست و ناکافی است.
