شکاف زمان دسترسی به مسکن در میان دهک‌های درآمدی افزایش یافت
خرید مسکن برای ایرانی‌ها رویاست؛ قیمت خانه در چند سال اخیر رشد افسارگسیخته‌ای را پشت سر گذاشته و تورم، قدرت خرید مردم تا حد زیادی پایین آورده است. این در حالی‌ست که شرایط در بازار اجاره نیز تعریفی ندارد و به‌ویژه امسال مستاجران بار سنگینی از تورم در این حوزه را به دوش کشیده‌اند.
قدرت خرید دهک اول صفر شد
گزارش مقدماتی بانک مرکزی که امروز از تحولات بازار مسکن تهران منتشر شد حاکی از آن است که متوسط قیمت مسکن در این شهر به حدود ۷۴ میلیون تومان رسیده و این در حالی‌ست که درآمد سالانه دهک اول اقتصادی که ۱۰ درصد از جامعه را تشکیل می‌دهند، سالانه کمتر از ۳۰ میلیون تومان است.
به عبارت دیگر ۱۰ درصد از مردم در ایران حتی با وجود پس‌انداز دو سال از درآمد خود (بدون احتساب دیگر مخارج و رشد تورم) حتی با پس‌انداز کل درآمد دو سال خود قادر به خرید یک متر خانه در تهران نیز نیستند!
۶۹ سال انتظار برای خرید خانه
درآمد دهک دوم نیز چندان فاصله‌ای با این کف درآمدی ندارد و سالانه بین ۳۰ تا ۶۴ میلیون تومان برآورد شده است. افرادی که در دهک دوم اقتصادی جای میگیرند نیز در صورت تکیه کامل به حقوق ماهانه، در بهترین حالت و بدون احتساب رشد تورم باید برای یک خانه ۶۰ متری با متوسط قیمت فعلی حدود ۶۹ سال منتظر بمانند.
درآمد دهک سوم اقتصادی نیز در سال ۱۴۰۲ معادل ۶۴ تا ۹۲ میلیون تومان برآورد شده است. افرادی با این حدود درآمدی در کمترین حالت برای خرید همان خانه ۶۰ متری در تهران با ارزش چهار میلیارد و ۵۶۰ میلیون تومان باید ۴۸ سال صبر کنند.
دهک چهارم اقتصادی درآمدی معادل ۹۲ تا ۱۱۶ میلیون تومان درآمد دارند و درآمد دهک بعدی نیز از سالانه ۱۱۶ میلیون تومان شروع می‌شود و تا ۱۴۱ میلیون تومان می‌رسد. این دو دهک درآمدی نیز با احتساب سقف درآمد دهک خود باید بین ۳۱ تا ۳۸ سال از عمر خود را برای خرید خانه در انتظار باشند!
دهک‌های ششم و هفتم نیز که به‌ترتیب سالانه ۱۴۱ میلیون تا ۱۶۵ میلیون تومان و ۱۶۵ تا ۱۹۲ میلیون تومان دریافت می‌کنند، با همین شرایط باید بین ۲۳ تا ۲۶ سال صبر کنند.
دو دهک بعدی یعنی دهک‌های هشتم و نهم نیز در بالاترین حالت ۲۲۵ میلیون تومان تا ۲۸۰ میلیون تومان دریافتی ماهانه دارند. از این دهک‌های درآمدی به بعد، خرید خانه وارد روند منطقی‌تری می‌شود. اما همین گروه درآمدی هم باید دست‌کم ۱۶ سال صبوری کنند تا با پس‌انداز کل درآمد ماهانه خود بتوانند یک واحد ۶۰ متری را با متوسط قیمت مسکن ۷۶ میلیون تومانی، در تهران بخرند. تمام خانوار‌هایی که درآمدی بالاتر از ۲۸۰ میلیون تومان دارند نیز در دهک اقتصادی دهم و برخوردار قرار میگیرند.
ناکارآمدی وام مسکن
بنابراین همان‌طور که با احتساب درآمد دهک‌های مختلف مشخص شد خرید خانه در تهران برای دهک‌های درآمدی پایین جامعه که دریافت‌کنندگان حقوق وزارت کار نیز شامل آن هستند، عملا غیرممکن است. نکته قابل توجه این است که عموما زمان انتظار برای خرید خانه بر اساس یک سوم درآمد ماهانه محاسبه می‌شود که در این صورت، زمان انتظار برای خانوار‌های ایرانی سر به فلک می‌کشد.
این درحالی‌ست که وام خرید مسکن با شرایط فعلی نیز گرهی از مشکلات مردم باز نمی‌کند، زیرا هم اقساط ماهانه آن با درآمد خانوار همخوانی ندارد و هم هزینه تسهیلات به‌گونه‌ای طرح‌ریزی شده که بازپرداخت آن برای قشر بزرگی از جامعه دور از دسترس است.
کارشناسان اقتصادی مدت‌هاست هشدار می‌دهند آشفته‌بازار مسکن عده زیادی را بی‌خانمان کرده و معضلات اجتماعی بالایی از قبیل بدمسکنی و مهاجرت معکوس را رواج داده است. شرایطی که اگر چاره‌ای برای آن اندیشیده نشود انتهای سیاهی آن مشخص نیست!
