ناظران درباره «مبارزه با فساد در شهرداری تهران» چه نظری دارند؟
بیش از ۲۸ ماه از زمان نشستن علیرضا زاکانی بر کرسی شهرداری تهران می‌گذرد و با توجه به سابقه و اظهارات او در زمینه مبارزه با فساد در دوران فعالیت خود در مجلس شورای اسلامی و سایر نهادها، فسادزدایی از فرآیند‌هایی مالی و اداری مدیریت شهری پایتخت و به حداقل رساندن میزان بروز تخلفات در شهرداری که از دوره‌های قبلی به عنوان یکی از بستر‌های احتمالی وقوع فساد در دستگاه‌های عمومی کشور شناخته می‌شد، از جمله انتظارات اصلی مردم از شهردار تهران بوده است. البته در طول بیش از دو سال گذشته، مسئولان دوره کنونی شهرداری اظهارات زیادی را در زمینه مبارزه با فساد مطرح کرده‌اند و حالا سوال شهروندان این است که این مبارزه در میدان عمل به کجا رسیده است؟
از جمله مهمترین کلیدواژه‌های مسئولان فعلی شهرداری تهران در حوزه مبارزه با مفاسد اداری و اقتصادی، طرح موضوع «شناسایی گلوگاه‌های فساد» بوده است. این موضوع برای نخستین‌بار در دوره کنونی در تیرماه ۱۴۰۱ توسط داوود گودرزی، رئیس وقت سازمان بازرسی شهرداری که هم‌اکنون به عنوان دستیار ویژه شهردار پایتخت فعالیت می‌کند، مطرح شد و او در آن زمان، در پنل شفافیت و مبارزه با فساد در شهرداری تهران اعلام کرد که «توانسته‌ایم تقریبا ۱۲۰ گلوگاه فساد را شناسایی کنیم. هوشمندی در این است که آینده را به گونه‌ای طراحی کنیم که فساد کمتری داشته باشیم و بعد بتوانیم در اولویت دوم به گذشته بپردازیم و تخلفاتی را که در گذشته صورت گرفته است، مورد بررسی قرار دهیم.».
اما بیش از ۱۵ ماه بعد از طرح این صحبت‌ها و در حالی که هنوز گزارش توسط مسئولان مدیریت شهری پایتخت در زمینه مسدودسازی گلوگاه‌های فساد به اطلاع شهروندان نرسیده است، در اواخر آذرماه امسال، مجید باقری، معاون برنامه‌ریزی و توسعه سرمایه انسانی شهرداری تهران بازهم از شناسایی ۲۱ گلوگاه ایجاد فساد در مدیریت شهری خبر داد و تاکید کرد که «درباره هرکدام از این موارد برنامه‌ای طراحی شده است و امیدواریم به صورت فرآیندی در این زمینه اقدامات خوبی انجام دهیم؛ بخصوص که با شناخت رابطه بین نتایج اقدام کارکنان و گلوگاه‌های ایجاد فساد می‌توان اقدامات اصلاحی و فرآیندی مناسبی را برای کاهش فساد انجام داد.»
هنوز گزارشی درباره اقدامات عملیاتی مبارزه با فساد به شورا ارائه نشده است
در چنین شرایطی پرسش‌های مهمی که همچنان برای شهروندان تهرانی باقی مانده، این است که اساسا شناسایی گلوگاه‌های فساد در شهرداری به چه معناست و در حالی که بیش از نصف عمر دوره فعلی مدیریت شهری پایتخت سپری شده، شناسایی این گلوگاه‌ها چه کمکی به مبارزه با فساد و جلوگیری از فرآیند‌های فسادزا در سیستم‌های اداری شهرداری کرده است و تا چه حد با متخلفان احتمالی در این زمینه در بخش‌های مختلف مدیریت شهری تهران برخورد شده است؟ این سوالات را با برخی اعضای شورای شهر که طبق قانون وظیفه نظارت بر عملکرد شهرداری را برعهده دارند، مطرح کردیم و از آنها، میزان رضایت شورا از روند مبارزه با فساد در دوره کنونی مدیریت شهری را جویا شدیم.
«علی اصغر قائمی» عضو کمیسیون عمران و حمل‌ونقل شورای اسلامی شهر تهران در همین راستا گفت: منظور از گلوگاه‌های فساد، وجود اختیاراتی قائم به فرد در مدیریت شهری یا سایر نهاد‌های عمومی و دولتی است که براساس آن مدیران می‌توانند براساس سلیقه شخصی عمل کنند؛ چنین اختیاراتی می‌تواند زمینه‌ساز بروز فساد شود، اما تا امروز که بیش از ۲۸ ماه از دوره کنونی مدیریت شهری می‌گذرد، هنوز فهرستی از گلوگاه‌های فساد شناسایی‌شده در شهرداری تهران یا گزارشی درباره مصادیق موجود در این زمینه یا راهکار‌های مسدودسازی گلوگاه‌ها به شورا ارائه نشده است.
نمی‌دانیم با متخلفان احتمالی در شهرداری چه برخورد‌هایی داشته‌اند؟
آنچه مشخص است این که مردم همچنان از احتمال وقوع فساد در بخش‌های مختلف شهرداری تهران گلایه دارند و فرآیند‌های مبارزه با فساد برای شهروندان شفاف نشده است.
وی افزود: مسئولان دوره فعلی شهرداری تهران تا کنون گزارشی به شورا نداده‌اند که برای مبارزه با فساد دقیقا کدام اقدامات عملیاتی را انجام داده‌اند و با متخلفان احتمالی چه برخورد‌هایی داشته‌اند؟ مثلا ما نمی‌دانیم که پس از شناسایی گلوگاه‌های فساد یا با تجزیه و تحلیل گزارشات مردمی که به سامانه ۱۳۷ می‌رسد، با چند نفر در بدنه مدیریت شهری به عنوان متخلفان احتمالی برخورد شده است. آنچه مشخص است این که مردم همچنان از احتمال وقوع فساد در بخش‌های مختلف شهرداری تهران گلایه دارند و فرآیند‌های مبارزه با فساد برای شهروندان شفاف نشده است.
سیستم‌های هوشمند شهرداری تهران در دوره کنونی به‌روزرسانی نشده‌اند
قائمی با تاکید بر این که عمده کارکنان مدیریت شهری پایتخت، افرادی پاکدست و خدوم هستند، عنوان کرد: با وجود سلامت شغلی اغلب کارکنان شهرداری تهران، نارضایتی بسیاری از شهروندان از فرآیند‌های اداری قسمت‌های مختلف مدیریت شهری کاملا ملموس است. البته به نظر می‌رسد بخشی از این نارضایتی‌ها به دلیل عدم اطلاع کافی شهروندان از قوانین و مقررات شهری و فرآیند‌های اداری شهرداری است، اگرچه در مجموع باید حق را به مردم داد و اگر هم اطلاعات شهروندان در بعضی زمینه‌ها ناکافی است، ناشی از کم‌کاری مدیریت شهری در ادوار مختلف است که نتوانسته شهروندان را به خوبی آموزش دهد.
یکی از مهمترین راهکار‌های مبارزه با فساد، ارتقای سطح سیستم‌های هوشمند است که اگر نگوییم روند هوشمندسازی در دوره فعلی مدیریت شهری پسرفت کرده، می‌توانیم بگوییم حداقل پیشرفت خاصی را مشاهده نکرده‌ایم.
عضو شورای اسلامی شهر تهران ادامه داد: یکی از مهمترین راهکار‌های مبارزه با فساد و بخصوص پیشگیری از وقوع مفاسد اداری، ارتقای سطح سیستم‌های هوشمند و خودکار است و با توجه به توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات در ایران و جهان و با توجه به شعار‌ها و وعده‌هایی که از ابتدای دوره کنونی مدیریت شهری در زمینه مبارزه با فساد داده می‌شد، انتظار داشتیم که در این دوره شاهد ارتقای سطح سیستم‌های هوشمند در شهرداری باشیم که متاسفانه این اتفاق نیفتاده است؛ به نحوی که اگر نگوییم روند هوشمندسازی در دوره فعلی مدیریت شهری پسرفت کرده، می‌توانیم بگوییم حداقل پیشرفت خاصی را در این دوره مشاهده نکرده‌ایم.
وی همچنین تاکید کرد: هوشمندسازی بهترین ابزار برای پیشگیری از وقوع فساد، اعمال سلیقه افراد خاص و هر عمل دیگری است که می‌تواند زمینه‌ساز بروز مفاسد مالی و اداری شود، این در حالی است که در دوره فعلی مدیریت شهری، سیستم‌های هوشمند شهرداری تهران به‌روزرسانی نشده‌اند و قطعا یکی از نقاط ضعف این دوره، بی‌توجهی به موضوع هوشمندسازی و عدم ارتقای سطح سیستم‌های خودکارسازی‌شده (اتوماسیون) بوده است که این مساله، به افزایش احتمال باز ماندن بسیاری از گلوگاه‌های فساد در بخش‌های مختلف مدیریت شهری پایتخت دامن زده است.
شهروندان باید در عمل کاهش فساد در شهرداری را احساس کنند
پیروزی در مبارزه با فساد نیاز به تبلیغ و شعار ندارد، بلکه عموم شهروندان بخصوص مراجعان شهرداری تهران، باید در عمل کاهش فساد در مدیریت شهری را حس کنند.
«ناصر امانی» رئیس کمیته منابع انسانی و تشکیلات شورای اسلامی شهر تهران نیز معتقد است که با وجود شعار‌های زیادی که مسئولان دوره کنونی مدیریت شهری پایتخت در زمینه مبارزه با فساد سر داده‌اند، اساسا پیروزی در این مبارزه نیاز به تبلیغ و شعار ندارد، بلکه عموم شهروندان بخصوص مراجعان شهرداری تهران، باید در عمل کاهش فساد در مدیریت شهری را حس کنند؛ به گفته او، سالم‌سازی سیستم‌های اداری چه در شهرداری و چه در سایر نهاد‌های عمومی کشور، شبیه موضوع تامین امنیت است، به نحوی که مردم همان‌طور که عملا احساس می‌کنند که در جامعه امنیت برقرار است، باید روند سالم‌سازی فرآیند‌های اداری را نیز عملا حس کنند، نه این که مسئولان دائما بگویند که ما در حال مبارزه با فساد هستیم.
«کاهش فساد» با صرف اعلام شناسایی گلوگاه‌های فساد رخ نمی‌دهد
قطعا باید مدیران شهرداری پرسید که روند مبارزه آنها با تخلفات احتمالی و مسدودسازی گلوگاه‌های فساد به کجا رسیده است؟
عضو شورای شهر تهران در توضیح بیشتر در این زمینه گفت: بهترین قاضی برای داوری میزان کاهش فساد در شهرداری تهران در دوره کنونی مدیریت شهری، خود شهروندان هستند و اگر وجدان عمومی اهالی پایتخت به این نتیجه رسیده باشد که میزان وقوع تخلفات اداری در شهرداری تهران کاهش یافته است، جای خوشحالی دارد و می‌توان از مسئولان شهرداری تقدیر کرد؛ ولی اگر عموم مردم به این نتیجه رسیده باشند که هنوز هم بستر‌های وقوع فساد در بخش‌های گوناگون مدیریت شهری فراهم است، قطعا باید مدیران شهرداری پرسید که روند مبارزه آنها با تخلفات احتمالی و مسدودسازی گلوگاه‌های فساد به کجا رسیده است؟
وی در پایان تصریح کرد: این که اعضای شورای شهر بگویند که مبارزه با فساد در دوره کنونی مدیریت شهری خوب است یا بد، در عمل چیزی عوض نمی‌شود، بلکه این خود مردم هستند که باید تغییرات ملموس را در روابط اداری شهرداری تهران در تمام زمینه‌ها حس کنند و خودشان به این نتیجه برسند که در دوره کنونی مدیریت شهری کاهش فساد رخ داده است؛ یعنی خود شهروندان باید احساس کنند که گلوگاه‌های فساد در شهرداری مسدود شده است، نه این که دائما مسئولان مدیریت شهری آمار بدهند که مثلا ۲۰ گلوگاه یا ۱۲۰ گلوگاه شناسایی شده است.
