"فروش مدرسه" برای ساخت مدارس جدید؟! / ۲۱ ملک آموزش‌وپرورش در مسیر مولدسازی
مولدسازی اموال راکد دولت، قرارگیری آن در فرآیند فروش و اختصاص هزینه به‌دست‌آمده برای ساخت پروژه‌های عمرانی نیمه‌تمام به‌عنوان مولدسازی اموال دولتی مطرح است.
در راستای اجرای این طرح، وزارت آموزش و پرورش هم لیست املاک مازاد خود در مناطق مختلف کشور را در دبیرخانه هیئت عالی مولدسازی دارایی‌های دولت منتشر کرد. وزیر آموزش و پرورش نیز باور دارد که مولدسازی بسیاری از مشکلات آموزش و پرورش را رفع می‌کند.
با توجه به کاهش اعتبارات در حوزه ساخت‌وساز مدارس اکنون تنها امید سازمان نوسازی مدارس، فروش املاک مازاد و اختصاص درآمد‌های آن برای ساخت مدارس جدید است.
با وجود این، نگرانی‌هایی در حوزه مولدسازی املاک آموزش و پرورش وجود دارد از آن حیث که مبادا با فروش مدارس دارای موقعیت تجاری، با بازگشت پول به آموزش و پرورش، تمام آن در حوزه ساخت مدارس هزینه نشود و در نهایت با تشدید وضعیت کمبود مدرسه در برخی کلان‌شهر‌ها به‌ویژه تهران مواجه شویم.
درباره مسئله مولدسازی املاک آموزش و پرورش و نگرانی‌هایی که در این حوزه وجود دارد با حمیدرضا خان‌محمدی؛ رئیس سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس کشور گفت‌وگویی داشتیم که مشروح آن بدین شرح است:
تسنیم: مولدسازی املاک در آموزش و پرورش با چه سازوکاری قرار است انجام شود؟
در بند "ی" تبصره ۶ بودجه سال ۱۴۰۱ موضوع مولدسازی پیشنهاد شد تا آموزش و پرورش بتواند از این محل با تبدیل به احسن کردن املاک و افزایش دارایی‌های خود، پروژه‌های نیمه‌تمام خیّران را تکمیل کند.
این قانون سال ۱۴۰۱ به‌دلیل سهل‌الوصول نبودن و نگرانی‌هایی که از گذشته درباره مولدسازی از حیث سرنوشت دارایی‌ها وجود داشت، پیش نرفت بنابراین موضوع در جلسه سران قوا مطرح شد و در بودجه سال ۱۴۰۲، ۱۸۰ هزار میلیارد تومان برای تمام دستگاه‌ها در نظر گرفته شد تا از محل مولدسازی به بودجه دولتی کمک شود و این موضوع فقط مربوط به آموزش و پرورش نیست.
قانونی که در جلسه سران قوا تصویب شد برای وزارت آموزش و پرورش فوق‌العاده بود، چون اگر دارایی‌های خود را مولدسازی کنیم با امتیازی که برای ما در نظر گرفتند، ۱۰۰ درصد عواید به وزارت آموزش و پرورش بازمی‌گردد در حالی که سایر وزارتخانه‌ها ۵۰ درصد عواید به آنها بازمی‌گردد.
مولدسازی لزوماًً به‌معنای فروش املاک نیست بلکه شامل تهاتر، مشارکت و... است، در قانون قید شده است که عواید حاصل از مولدسازی املاک فقط برای ساخت‌وساز باشد و صرف مسائلی مانند حقوق یا پرداخت پاداش بازنشسته‌ها نشود.
آیا اختیار هزینه‌کرد عواید حاصل به‌دست آموزش و پرورش نیست، چون پول‌ها به این وزارتخانه بازمی‌گردد و معاونت برنامه‌ریزی و توسعه منابع می‌تواند تصمیم بگیرد بخشی از آن برای جبران مسائل مالی هزینه شود و بدین ترتیب تمام درآمد حاصل صرف ساخت مدرسه نخواهد شد؟
ما باید املاک مازاد را به دولت پیشنهاد می‌دادیم و آنها در هیئت عالی مولدسازی مطرح و ارزش‌افزایی می‌کردند پس از آن عواید حاصل به آموزش و پرورش بازمی‌گردد به‌عنوان مثال استان اصفهان ملکی را برای مولدسازی قرار داد و ارزشگذاری شد که پس از طی مراحل، عواید آن به آموزش و پرورش بازمی‌گردد و می‌توان ۵۰ پروژه آموزشی را تکمیل کرد البته هزینه حتماً باید در پروژه‌هایی که مشخص شده است، انجام شود.
دبیرخانه مولدسازی در سازمان خصوصی‌سازی قرار دارد و تمام کار از شروع تا نتیجه توسط این سازمان انجام می‌شود، دبیرخانه مولدسازی به دستگاه‌ها اعلام کرده است که املاک مازاد خود را مشخص کنند و ما املاک مازاد و زمین‌های بلااستفاده همچون مدارس بلااستفاده یا زمین با مساحت کوچک را که قابلیت ساخت مدرسه ندارد، معرفی کردیم البته اختیار کار به استان‌ها واگذار شده است تا املاک مازاد با حضور استانداران بررسی شود و پس از آن وارد فرآیند مولدسازی شود.
فرآیند مولدسازی در سازمان خصوصی‌سازی چرخش‌هایی داشت و رویکرد جدید تفویض اختیار به استانداران تا سقف ۲۰۰ میلیارد تومان است یعنی تمام کار‌ها در استان انجام می‌شود و با عواید حاصل، می‌توانند پروژه‌های نیمه‌تمام آموزشی را تکمیل کنند.
به‌عنوان مثال یک ملک مازاد بلااستفاده با ۷۰۰ مترمربع زمین که در گذشته مدرسه بوده است، اکنون به مبلغ ناچیزی اجاره داده شده است در حالی که می‌توان ارزش ملک را افزایش داد و این ارزشگذاری همان تبدیل به احسن کردن است یعنی اگر ملک کاربری آموزشی داشته باشد به اداری، تجاری و مسکونی تبدیل می‌شود و بعد از افزایش دارایی، قابل تحویل به مشارکت‌کننده است.
مثال عینی درباره مولدسازی، مدرسه شهید رجایی در میدان ونک تهران است که سال‌هاست بلااستفاده مانده، این مدرسه در میدان ونک و کنار دادگاه خانواده قرار دارد که حضور مدرسه در اینجا توجیه ندارد، از دوران گذشته آموزش و پرورش به‌دنبال فروش این مدرسه بود و اکنون در فرایند مولدسازی قرار گرفته است که هیئت عالی مولدسازی آن را تأیید کرده است و اکنون در مرحله تبدیل به احسن بودن قرار دارد.
در تهران تعداد زیادی پروژه نیمه‌تمام آموزشی داریم که با فروش مدرسه شهید رجایی می‌توانیم آنها را تکمیل کنیم.
مولدسازی املاک باعث کاهش سرانه آموزشی در کشور نمی‌شود، چون با تبدیل به احسن کردن املاک، ارزش مالی دارایی‌ها افزایش می‌یابد و می‌توان برای ساخت مدارس جدید اقدام کرد.
آموزش و پرورش چه‌تعداد ملک برای مولدسازی معرفی کرده است؟
در معرفی اولیه، ۵۲۰ ملک را ثبت کردیم که پس از بررسی به ۱۳۴ ملک رسید و اکنون در کمیته تخصصی مولدسازی ۲۱ ملک تأیید شده و ۱۸ ملک رأی هیئت عالی مولدسازی را دریافت کرده است، پس از ارزشگذاری می‌توان با فروش آنها، مدارس نیمه‌تمام را تکمیل کرد این اقدامات در استان‌ها تحت نظر مدیران‌کل آموزش و پرورش و استانداران در کارگروه مولدسازی استان انجام می‌شود، نقش سازمان نوسازی مدارس نیز نظارت است.
در آموزش و پرورش انگیزه بسیاری برای مولدسازی املاک داریم، چون از این محل می‌توان پروژه‌های نیمه‌تمام آموزشی را تکمیل کرد.
از ۲۱ ملک چه‌تعداد مدرسه است؟ آیا مدارسی که هم‌اکنون دایر هستند و دانش‌آموزان در آنجا تحصیل می‌کنند، در مسیر مولدسازی قرار می‌گیرند؟
اطلاعات را به‌صورت تفکیکی ندارم بنابراین نمی‌توانم به‌طور دقیق بگویم چه‌تعداد از این املاک مدرسه است، اما هیچ ملک اوقافی و خیّرساز در مسیر مولدسازی قرار نمی‌گیرد.
نماینده جامعه خیرین مدرسه‌ساز عضو کارگروه مولدسازی وزارت آموزش و پرورش است و بر فرآیند مولدسازی املاک نظارت دارد به همین دلیل املاک خیران در مسیر مولدسازی قرار نمی‌گیرد.
در سفر یزد مصوبه‌ای داشتیم تا مدارسی که در مکان‌های مناسب قرار دارند و از سوی دیگر مدرسه فرسوده است، در مسیر مولدسازی قرار بگیرد و اگر ارزشگذاری تجاری شود با فروش آن می‌توانیم به‌جای آن چند مدرسه جدید بسازیم.
البته مدرسه‌ای که دانش‌آموز داخل آن است به فروش نمی‌رسد.
چرا تأکید دارید که مولدسازی، فروش مدارس نیست، این کار به‌نوعی فروش مدرسه است یعنی دانش‌آموزان مدرسه را به مدرسه‌ای دیگر منتقل می‌کنید، جمعیت دانش‌آموزان آن مدرسه را هم افزایش می‌دهید تا مدرسه خالی‌شده در مسیر مولدسازی و فروش قرار بگیرد و مشخص نیست که بعد از بازگشت پول به آموزش و پرورش حتماً در مسیر ساخت مدرسه هزینه شود؟!
قانون تصریح دارد و فصل‌الخطاب است، البته هنوز به‌سراغ فروش مدارسی که دانش‌آموز دارند، نرفته‌ایم تا در تجربه مولدسازی متبحر شویم.
مدل الگو این است؛ املاک دارای بر و زمین مناسب را ارزش‌افزایی کنیم و دانش‌آموزان را به مدارس دیگر ببریم تا با فروش این مدارس بتوانیم پروژه‌های نیمه‌تمام آموزشی را تکمیل کنیم.
تحریم گلوی کشور را فشار می‌دهد و در بودجه امسال اعتبارات مربوط به ساخت مدارس افزایش پیدا نکرده است.
هم‌اکنون استان‌ها در حال پیشنهاد بسته‌های رونق هستند که در قالب آن املاک خود را معرفی و اعلام می‌کنند که باید به کدام نقطه برسند. توجه داشته باشید، احداث ۵ هزار کلاس درس با اعتبارات دولتی حداقل ۱۰ سال زمان نیاز دارد، اما با مولدسازی می‌توان فرآیند را سرعت داد.
هم‌اکنون در تبادکان از حاشیه‌های شهر مشهد، تراکم دانش‌آموزی بسیار زیاد است و تنها راهی که می‌توان برای ساخت مدرسه اقدام کرد، استفاده از کمک خیران، بنیاد علوی و صنایع فعال استان و همچنین مولدسازی املاک است.
