رابطه ویتامین D و چاقی در کودکان
چاقـی را می‌توان بـه عنـوان افزایـش پاتولوژیـک تـوده چربـی بــدن تعریــف کــرد. بــا ایــن حــال، آنچــه کــه در چاقــی بســیار مهـم است، چربـی شـکمی بـوده کـه از نظـر بالینـی بسـیار مهـم اسـت. توزیـع چربـی بـدن تـا حـدی از نظـر هورمونـی کنتـرل می‌شود و تفـاوت بیـن مـردان و زنـان در تـوده چربـی معمـولا در دوران بلـوغ آشـکار می‌گردد. بـا ایـن حـال، مطالعات اخیـر کـه بـر روی کـودکان پیـش از بلـوغ انجام شده‌اند، سـطوح بالاتـر چربـی و شـواهدی از الگـوی توزیع چربی موسوم به ژنوئیدی یا حالت گلابی شکل شدن بدن را در میـان دختـران در ســنین بســیار پایین‌تر پیــدا کرده‌اند.
بنا بر گفته های پژوهشگران، شـیوع چاقـی در کـودکان در سراسـر جهـان بـه طـرز چشـمگیری در طـی دهـه اخیـر افزایـش یافتـه اسـت. علیرغـم نقـش ژنتیکـی شـناخته شـده، افزایـش چاقـی کـودکان عمدتاً بـه رژیـم غذایـی و سـبک زندگـی بـی تحـرک نسـبت داده شـده اسـت. چاقـی یکـی از مهم‌ترین عوامـل خطـر قابـل اصلاح بـرای پیشـگیری از عـده زیـادی از بیماری‌های مزمـن است. امروزه بـار اجتماعی- اقتصـادی و بهداشـت عمومـی ناشـی از پیامدهـای چاقـی نظیر افزایش ابتـلا بـه فشـار خـون، دیابـت، بیماری‌های عروقـی و حتی اختـلالات روانـی بـه شـدت در حـال رشـد اسـت. از این رو بسیار مهم است که ارتباطات این عارضه مهم سلامت یعنی چاقی، با عوامل مختلف بدنی مورد موشکافی قرار گیرد.
محققان کشور در مطالعه ای جالب که در رابطه با همین موضوع انجام داده اند، ارتباط بین چاقی را با سطوح ویتامین دی در کودکان به شکل علمی، بررسی و ارزیابی نموده اند.
این مطالعه توصیفی روی ۲۰۲ کودک چاق با شاخص توده بدنی بالاتر از ۳۰ و در سنین بین ۵ تا ۱۵ سال انجام شده است و در آن،. برای بررسی ارتباط شاخص توده بدنی با سطوح ویتامین دی از روش های آماری بهره گرفته شده است.
نتایج این مطالعه حاکی از آن هستند که هرچه کودکان دارای شاخص توده بدنی بالاتری باشند، سطوح ویتامین دی در آنان بیشتر کاهش نشان می دهد. به عبارتی بین افزایش چاقی و کاهش سطوح ویتامین دی، ارتباط قویی وجود دارد.
در این خصوص، لیدا سبکتکین، دانشیار و پژوهشگر غدد درون ریز و متابولیسم گروه بیماری‌های کودکان دانشگاه علوم پزشکی تبریز و مجری این پژوهش می گوید: «مهم‌ترین یافتــه مطالعــه مــا، ارتبــاط منفــی و معنــادار شــاخص تـوده بدنـی بـا سـطوح ویتامیـن دی بـود؛ بـه طـوری کـه هرچـه شـاخص تـوده بدنـی بالاتـر باشـد، سـطح سـرمی ویتامیـن دی کاهــش می‌یابد».
این محقق می افزاید: «از آنجایــی کــه چاقــی در دوره کودکــی، زمینـه سـاز چاقـی و بیماری‌های متابولیـک در دوره بزرگسـالی می‌شود و از طرفـی دیگـر، نظر به ارتبـاط مسـتقیمی کـه بیـن کمبـود ویتامیـن دی بـا ابتـلا بـه بیماری‌های شـایع در دوره بزرگسـالی وجــود دارد می‌توان چنیــن بیــان نمــود کــه کمبــود ســطوح ویتامیــن دی در کنــار شــاخص تــوده بدنــی بــالا در کــودکان، زمینـه سـاز ابتـلای زودهنگام بـه انـواع مختلف بیماری‌ها می‌شود. لــذا اطــلاع از ســطوح ویتامیــن دی می‌تواند در اجـرای اقدامـات پیشـگیرانه مفیـد واقـع شـود».
در این مطالعه همچنین اشاره شده است که طبق مطالعـات انجام شده، بیـن وضعیـت ویتامیـن دی پاییـن و دیابـت نـوع دو رابطه وجود دارد. ویتامیـن دی نقــش مهمــی در ترشــح انســولین و حفــظ تعادل قند گلوکــز بدن از طریــق مکانیسم‌های غـدد درون ریـز ایفـا می‌کند.
قابل ذکر است، این نتایج علمی پژوهشی را نشریه «پرستاری کودکان» متعلق به انجمن علمی پرستاری ایران منتشر نموده است.
