تبلیغ تحقیرآمیز در رسانه ملی؛ کرم جوان ساز یا جوان کُش؟!
قطعاً برای شما هم پیش آمده که حین تماشای یک برنامه تلویزیونی ناگهان با قطع برنامه و پخش آگهی‌های تلویزیونی مواجه شده باشید، آگهی‌هایی که این روز‌ها به آفتی در رسانه ملی تبدیل شده‌اند و به کلی از دستورالعمل و مجموعه ضوابط تولید آگهی‌های رادیویی و تلویزیونی فاصله گرفته اند، تبلیغاتی بی محتوا، کمال گرایانه و بعضاً افراطی که اثری از بازبینی در آن‌ها دیده نمی‌شود.
بر اساس اصل ۱۱ مجموعه ضوابط تولید آگهی‌های رادیویی و تلویزیونی، آگهی بازرگانی نباید به هیچ وجه متضمن فریب بوده و فراتر از واقعیت، کالا یا خدمات مورد نظر را با ادعای خلاف واقع معرفی کند، همچنین از اغراق باید پرهیز شود.
همچنین بر اساس اصل ۱۲ این آئین نامه، استفاده از عبارات و قیود تکراری اخباری، چون اطلاعیه، اطلاعیه – توجه، توجه – مژده، مژده – اطمینان بخش – مطمئن، کاملاً سالم، کاملا بهداشتی و استفاده از صفات مطلق ساز و اغراق آمیز هم در آگهی مجاز نیست.
اصل ۳۰ این دستورالعمل هم تأکید دارد که نشان دادن تاثیر آنی استفاده از وسایل درمانی مانند لاغر شدن فوری و یا به تصویر کشیدن فرآیند تأثیر داروها، شامپوها، مواد شوینده، روغن ها، بر بدن انسان به هر شیوه‌ای از آن جمله تمهیدات انیمیشن مجاز نیست.
وعده جوانی با یک کرم جادویی
اما با این حال در میان تبلیغات پر زرق و برق و اغراق آمیز در رسانه ملی، اخیراً شاهد تبلیغ یک کرم جوان ساز هستیم که در سناریوی آن، دختر ماجرا بابت چین و چروک‌های صورت خواستگار جوان به او پاسخ منفی می‌دهد، تبلیغی که در ادامه آن یک خانم با میکاپ سینمایی و رتوش چهره، در قاب جادویی ظاهر می‌شود و در قامت فرشته مهربان در قصه سیندرلا به کمک شاهزاده جوان می‌آید و با معرفی یک کرم جوانساز، وعده می‌دهد که در فاصله کوتاهی تمامی چین و چروک‌ها دود می‌شوند و به هوا می‌روند.
این تبلیغ فارغ از زیر پا گذاشتن ضوابط تولید آگهی‌های رادیویی و تلویزیونی این حس را در مخاطبان جوان ایجاد می‌کند که از خود واقعی شان فاصله بگیرند و گمان کنند که سرنوشت شان به صاف شدن چین و چروک صورت شان گره خورده است!
ایجاد حس حقارت و عدم اعتماد به نفس در جوانان با تبلیغات غیر واقعی
یک روانشناس و مشاور خانواده در گفتگو با خبرنگار برنا درباره چنین تبلیغاتی گفت: وقتی تبلیغات به شکل درست و علمی صورت نگیرد به ضد تبلیغ تبدیل می‌شود.
وی با بیان اینکه افراد زیادی به دلایل مختلف همچون انجام کار‌های شرافتمندانه و سخت، قرار گرفتن زیر آفتاب، فشار‌های زندگی یا روند طبیعی سن چین و چروک‌هایی بر صورت دارند، گفت: این‌ها ایرادی محسوب نمی‌شود، اما تبلیغات اغراق شده‌ای همچون جوان شدن با کرم‌های شرکتی، نظر جامعه را به سمت ظاهر معطوف می‌کند.
این روانشناس با بیان اینکه رسانه ملی با پخش چنین آگهی‌هایی اقدام به نیازسازی می‌کند، تصریح کرد: در واقع صدا و سیما با تبلیغات غیرواقعی احساس نیاز کاذب را در افراد ایجاد می‌کند، البته این جزو تکنیک‌های جهان سرمایه داری برای افزایش تولید و تسخیر بازار است، اما در کنار آن، حس حقارت، عدم اعتماد به نفس و نداشتن خوشبختی را در افراد به ویژه جوانان ایجاد می‌کند.
فرهنگ سازی غلط با تبلیغات تلویزیونی
شریفی یزدی ادامه داد: این نیازسازی در شرایطی که مردم با مشکلات اقتصادی دست و پنجه نرم می‌کنند، جامعه را از درون تهی می‌کند، به همین جهت ما افرادی را می‌بینیم که مثلاً دندان‌های خراب دارند، اما به جای مراجعه به دندانپزشک، ترجیح می‌دهند برای ژل و بوتاکس هزینه کنند تا برای مدتی موقت، حالشان خوب شود و احساس جوانی کنند.
وی فرهنگ سازی غلط و سوق دادن جوانان به سمت معیار‌های نادرست برای انتخاب همسر را از دیگر معایب چنین تبلیغاتی عنوان کرد و افزود: وقتی معیار‌های ظاهری در تبلیغات مهم جلوه داده شود، به مرور تبدیل به فرهنگ می‌شود و جوانان هم به جای معیار‌هایی همچون تعهد، مسئولیت پذیری، سلامت روانی و ... ظاهر را در اولویت قرار می‌دهند.
این روانشناس با بیان اینکه ایران رکورد کلینیک‌های زیبایی را در جهان شکسته است، گفت: ما مخالفتی با زیبایی نداریم، اما وقتی تبلیغات جنبه افراطی به خود می‌گیرد و صدا و سیما هم روی این موج سوار می‌شود، ورق برمی گردد.
وی در پایان گفت:ای کاش رسانه ملی به جای تبلیغات دروغ این باور را در ذهن جوانان جا می‌انداخت که جوان ماندن و داشتن ظاهر خوب منوط به تغذیه، ورزش و خواب درست است، اما متأسفانه کم شدن افراد فرهیخته، آگاه، متخصص و با سواد در حوزه تبلیغات، منجر به این شده که امروز شاهد تبلیغات اغراق شده و نادرست باشیم.
