در خانه‌تکانی مراقب سلامتی خود و کودکانتان باشید
حسن احمدی با اشاره به اینکه همه ساله با نزدیک شدن به پایان سال و عید نوروز فعالیت‌های مربوط به نظافت منازل افزایش یافته و به تبع آن استفاده از مواد شوینده، سفیدکننده و جرم‌گیر زیاد می‌شود و با توجه به مخاطرات بهداشتی و ایمنی استفاده از این مواد، توجه به توصیه‌ها و نکاتی می‌تواند ضمن حفظ سلامت، ریسک مواجهه با این مخاطرات را به طور قابل ملاحظه‌ای کاهش دهد، اظهار کرد: بسیاری از این مواد به علت ماهیت عملکردی خود در لکه‌بری و سفید و ضدعفونی کردن سطوح از مواد شیمیایی با پایه اسیدی یا بازی و ... مانند آمونیاک استفاده می‌کنند که با توجه به محرک بودن آنها تماس پوستی یا مواجهه استنشاقی با این مواد می‌توانند سبب ایجاد تأثیرات مخربی بر سیستم‌های بدن انسان بگذارد.
وی افزود: پس از خرید، این مواد را در جای مناسبی دور از دسترس کودکان قرار دهید. قرار دادن این مواد در آشپزخانه به ویژه در کابینت‌های پایینی که کودکان دسترسی راحت‌تری به آنها دارند، به علت کنجکاوی زیاد کودک می‌تواند ریسک مخاطراتی مانند نوشیدن این مواد توسط کودک را افزایش دهد همچنین هرگاه در هنگام استفاده از این مواد زنگ تلفن یا درب منزل به صدا درآمد و کودک شما هم در منزل حضور داشت، هرگز کودک را با این مواد تنها نگذارید و تا هنگام مراجعت دوباره کودک را همراه خود ببرید.
مدیر گروه کاهش خطر، بلایا و حوادث معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی همدان ادامه داد: همچنین هنگام استفاده از مواد جرم‌گیر و سفیدکننده حتماً از دستکش و عینک استفاده کنید تا از تماس پوستی و پاشیدن قطرات این مواد به داخل چشم جلوگیری شود. مواد شوینده هم به علت وجود آنزیم‌هایی که خاصیت چربی‌زدایی دارند می‌توانند سبب از بین رفتن چربی موجود در پوست دست شده، پوست دست را خشک کنند.
وی بیان کرد: استفاده از ماسک‌های تنفسی رایج مانند ماسک‌های یکبار مصرف گرچه ممکن است در کاهش بوی ناشی از این مواد مؤثر باشد اما در کاهش مواجهه استنشاقی با این مواد تأثیری ندارند چراکه قطر بخارات مواد شیمیایی بسیار کوچکتر از قطر خلل و فرج ماسک‌های یکبار مصرف است و به راحتی از آنها عبور می‌کنند. در صورت استفاده از این ماسک‌ها فرد با تصور اینکه ماسک از او محافظت می‌کند خود را به راحتی در معرض بخارات این مواد قرار می‌دهد. در صورتی‌که از این مواد برای نظافت مکان‌های سربسته مانند دستشویی و توالت استفاده می‌شود حتماً پنجره را باز کنید و در صورت نبود پنجره، درب آنها باز باشد و سیستم تهویه روشن شود تا از تجمع بخارات این مواد در محیط کاسته شود.
احمدی با تأکید بر اینکه هرگز مواد سفیدکننده و جرم‌گیر را با هم مخلوط نکنید چراکه بر اثر فعل و انفعالات مواد شیمیایی با هم، سمیت این مواد افزایش می‌یابد، افزود: از مخلوط کردن این مواد با آب داغ خودداری کنید چراکه حرارت سبب افزایش فعل و انفعالات شیمیایی شده و بر میزان متصاعد شدن بخارات مواد شیمیایی می‌افزاید همچنین باید بدانیم استفاده از این مواد توسط افرادی که بیماری‌های سیستم تنفسی مانند آسم داشته یا دچار آلرژی هستند، می‌تواند سبب تشدید بیماری شود بنابراین باید در استفاده از این مواد احتیاط کنند.
وی در ادامه بیان کرد: در صورت پاشیده شدن این مواد بر روی چشم حداقل ۱۵ دقیقه چشم را با آب فراوان شستشو داده سپس به چشم‌پزشک مراجعه کنید چراکه این مواد می‌توانند آسیب‌های جبران‌ناپذیری به قرنیه وارد کنند بنابراین قبل از استفاده از مواد سفیدکننده، جرم‌گیر و ... حتماً برچسب روی ظرف این مواد را مطالعه کنید، این برچسب حاوی اطلاعات مفیدی در زمینه نکات ایمنی و بهداشتی و کمک‌های اولیه در زمینه تماس با این مواد هستند.
مدیر گروه کاهش خطر، بلایا و حوادث معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی همدان با اشاره به اینکه باید این واقعیت را پذیرفت که عدم توجه به توصیه‌ها می‌تواند مصرف‌کنندگان از این قبیل فرآورده‌های بهداشتی را با آسیب‌های ناگوار، آن هم در آستانه سال نو مواجه سازد، تصریح کرد: تماس‌های مکرری که مواد پاک‌کننده با پوست برقرار می‌کنند، می‌تواند موجب التهاب، درد و سوزش شده و با تحریکی که در مخاط تنفسی ایجاد می‌کنند، می‌تواند موجب سرفه و گلودرد شود.
از مواد شیمیایی در محیط‌های تاریک استفاده نشود
وی با بیان اینکه اصولاً استفاده از مواد شیمیایی در محیط‌های تاریک می‌تواند مشکل‌آفرین باشد به همین علت هنگام مصرف مواد شیمیایی باید اطلاعات موجود روی محصول را در نور کافی مطالعه و پس از آن به مصرفش اقدام کنید، گفت: استفاده از موادشیمیایی پاک‌کننده باید در محیط‌های با تهویه مناسب و در معرض جریان هوا باشد بنابراین اگر محیط هم بسته بود باید از باز بودن درها و پنجره‌ها اطمینان حاصل کرد اما اگر هوا آنقدر سرد بود که این امر مصرف‌کننده را به دردسر می‌انداخت، باید زمان شستشو را به زمان بهتری موکول کند.
احمدی ادامه داد: اختلاط مواد شیمیایی مانند جوهرنمک و سفیدکننده‌ها با بخارات و گازهای ناشی از این اختلاط بسیار سمی خواهد بود و حتی امکان خفگی وجود دارد بر این اساس در زمان نظافت سطوح و استفاده از ترکیبات شوینده و پاک‌کننده، استفاده از دستکش لاستیکی، لباس آستین بلند، شلوار بلند، جوراب، کفش جلوبسته و ماسک ضروری است.
وی با بیان اینکه بهتر است بعد از هر بار استفاده از شوینده‌ها، درب آنها را دوباره بست و در مکانی خنک و دور از تابش نور قرار داد، یادآور شد: همچنین کودکان، افراد دارای آسم و سایر بیماری‌های تنفسی را هم باید از معرض این مواد به شدت آسیب‌پذیر دور نگه داشت.
چه اندام‌هایی بیشتر به شوینده‌ها حساس هستند؟
مدیرگروه کاهش خطر، بلایا و حوادث معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی همدان در پاسخ به این سوال که چه اندام‌هایی بیشتر به شوینده‌ها حساس هستند؟ اظهار کرد: عموماً تماس با شوینده‌ها به صورت خوراکی، پوستی و تنفس اتفاق می‌افتد که در این میان عوارض موضعی بیشتر در خور اهمیت هستند و بافت تنفسی و چشمی بیشتر در معرض این اثرات مخرب موضعی قرار دارند.
وی با بیان اینکه مسمومیت خفیف و شدید با ترکیبات شوینده‌ها علائمی را ایجاد می‌کند، تشریح کرد: آثار اولیه این محصولات، سوزش مخاطی و بافتی است که با تخریب غشای لیپیدی صورت می‌گیرد و احتمال آسیب با افزایش غلظت بیشتر می‌شود به نحوی‌که عموماً در غلظت‌های بیشتر از ۵.۷ درصد جراحات شدید اتفاق می‌افتد.
احمدی خاطرنشان کرد: در مسمومیت‌های خفیف تا متوسط بسته به نحوه مواجهه ممکن است سوزش و تحریک مخاط دهانی، چشمی و پوست اتفاق بیفتد. اسهال و استفراغ و دردهای شکمی گاهی بعد از مواجهه خوراکی رخ می‌دهد. مشکلات حاد تنفسی و سرکوب سیستم اعصاب مرکزی، شوک و کما هم به ندرت ممکن است رخ دهد اما در صورت بروز مسمومیت شدید خوردن محلول غلیظ می‌تواند منجر به ایجاد سوختگی در دهان، حلق و مری شود. عوارض چشمی در حالت وخیم ممکن است تا آسیب شدید قرنیه پیش رود.
وی با تأکید بر اینکه خانه‌تکانی‌های عید نوروز و بی‌توجهی بانوان به برخی نکات بهداشتی و استفاده نابه‌جا و بدون آگاهی از مواد شوینده و پاک‌کننده‌های شیمیایی می‌تواند خطرات جبران‌ناپذیری در پی داشته باشد، مطرح کرد: ترکیب مواد شیمیایی در هنگام خانه‌تکانی مرگ‌آور است بنابراین در خانه‌تکانی‌ها از ترکیب و اختلاط مواد شیمیایی مثل جوهرنمک، سفیدکننده‌ها و لکه‌برها به شدت خودداری شود چراکه بخارها و گازهای ناشی از آن بسیار سمی و خفه‌کننده است.
احمدی تأکید کرد: مواد شیمیایی هرگز نباید در ظرف مواد خوراکی مانند نوشابه ریخته شود چراکه این عمل موجب می‌شود کودکان به اشتباه آن را بخورند و دچار مسمومیت شدید شوند و در هنگام استفاده از فرآورده‌های شیمیایی و شوینده باید برچسب روی بسته‌بندی با دقت مطالعه شود و این نکته مورد توجه قرار گیرد که استفاده از داروها و مواد شیمیایی در تاریکی می‌تواند خطرناک باشد.
مدیرگروه کاهش خطر، بلایا و حوادث معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی همدان در پایان تأکید کرد: در صورت بلع یا استنشاق مواد غیرخوراکی و سمی باید با مرکز اورژانس ۱۱۵ یا مرکز اطلاع‌رسانی داروها و سموم ۱۹۰ تماس گرفته شود.
