کمبود آهن و ویتامین‌ها چه بر سر بدن می‌آورد؟
دکتر زهرا اباصلتی با بیان اینکه ریزمغذی‌ها شامل ویتامین‌ها و املاح هستند، اظهار کرد: مقادیر مورد نیاز ریزمغذی‌ها برای بدن کم است اما عملکرد بسیار مهمی دارند. در صورت عدم تامین این ریزمغذی‌ها از طریق مواد غذایی، مشکلاتی برای بدن ایجاد خواهد شد. از جمله مهمترین ریزمغذی‌های مورد نیاز برای بدن می‌توان به آهن، ید، ویتامین D، ویتامین A، روی و ویتامین C اشاره کرد. کمبودهای این موارد بیش از سایر ریزمغذی‌ها در کشور شایع است.
وی با اشاره به اینکه آهن ماده اصلی برای خون‌سازی در بدن بوده و کمبود آن می‌تواند باعث کم‌خونی ناشی از فقر آهن شود، تصریح کرد: کمبود آهن در کودکان می‌تواند باعث تاخیر رشد جسمی، اختلال در تکامل، اختلال در سیستم اعصاب حرکتی، اختلال در گفتار و مهارت‌های شناختی، کاهش قدرت یادگیری و حتی اختلال در سیستم ایمنی آن‌ها و در نتیجه افزایش ابتلا به بیماری‌هایی مانند اسهال و همچنین بیماری‌ها و عفونت‌های تنفسی مانند آنفلوآنزا شود.
اباصلتی افزود: یکی از ریزمغذی‌های مورد نیاز برای کودکان آهن بوده و حتی در دوره بارداری نیز به مادران باردار توصیه می‌شود که برای سلامت خود و جنین، آهن مصرف کنند. ما در کودکان مکمل‌یاری با آهن را از ۶ ماهگی تا ۲ سالگی در مراکز بهداشتی انجام میدهیم و در این مراکز به کودکان زیر ۲ سال قطره آهن داده می‌شود. این مکمل‌ها در برخی مراکز به خصوص در روستاها و حاشیه شهرها با توجه به موجودی آن‌ها به شکل رایگان توزیع می‌شود.
رئیس گروه بهبود تغذیه معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی مشهد در خصوص ضرورت مصرف ویتامین A، گفت: ویتامین A در رشد، مقاومت بدن در برابر بیماری‌ها، پیشگیری از بیماری‌هایی مانند عفونت‌های تنفسی و گوارشی، پیشگیری از اسهال، پیشگیری از سرخک و حفظ قدرت بینایی بسیار مهم است. در برخی مواد غذایی، میوه‌ها و منابع حیوانی از جمله اسفناج، هویج، کدو حلوایی، انبه، خرمالو، طالبی، زردآلو، هلو، آلو، لبنیات و زرده تخم مرغ پیش‌ساز این ویتامین وجود دارد، اما با توجه به اینکه ممکن است کودکان تغذیه مناسبی نداشته باشند و از این مواد غذایی به مقدار کافی استفاده نکنند، می‌توان کمبود ویتامین A را در کودکان مشاهده کرد که باعث بروز عوارض مختلفی خواهد شد.
وی ادامه داد: با توجه به شیوع بیماری‌های مختلف مانند سرخک در کودکان بهتر است که مگادوز ویتامینA برای آن‌ها استفاده شود. مگادوز ویتامینA در مراکز بهداشتی ما به صورت کپسول خوراکی وجود دارد و در همان محل به کودکان داده می‌شود. مصرف مگادوز ویتامینA نیاز کودک به این ویتامین را برای ۶ ماه تامین می‌کند.
اباصلتی با اشاره به مصرف قطره‌های مولتی ویتامین و A+D در کودکان، عنوان کرد: والدین به خصوص در مناطق حاشیه شهر می‌توانند با مراجعه به مراکز بهداشت کپسول‌های مگادوز ویتامینA را برای کودکان ۲ ماهه تا ۵ ساله خود به صورت رایگان دریافت و استفاده کنند تا از عفونت‌های تنفسی و گوارشی پیشگیری شود.
رئیس گروه بهبود تغذیه معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی مشهد با تاکید بر اهمیت ویتامین D بر بدن، بیان کرد: این ویتامین در جذب کلسیم بدن موثر است و به تراکم استخوان کمک می‌کند. تحقیقات نشان داده این ویتامین می‌تواند در برابر بیماری‌های مختلفی مانند دیابت، سرطان‌ها، ام‌اس و پوکی استخوان نقش عمده‌ای داشته باشد.
وی اضافه کرد: منبع مهم ویتامین D، نور آفتاب است اما با توجه به شرایط آب و هوایی، آلودگی‌ها و نوع سبک زندگی معمولاً کمبود این ویتامین در کودکان و بزرگسالان دیده می‌شود، به همین دلیل ما به همه کودکان زیر ۲ سال توصیه می‌کنیم که قطرهA+D یا مولتی ویتامین را استفاده کنند تا ویتامین D مورد نیازشان تامین شود.
اباصلتی در خصوص اهمیت مصرف ویتامین D در بزرگسالان خاطرنشان کرد: ویتامینD در گروه‌های سنی دیگر نیز می‌تواند در پیشگیری از بیماری‌ها نقش بسزایی داشته باشد. ما به گروه‌های سنی دیگر توصیه می‌کنیم از پرل‌های ویتامین D ۵۰ هزار واحدی به شکل ماهانه استفاده کنند. در جوانان، میانسالان، سالمندان و حتی در مادران باردار ویتامین D ۱۰۰۰ واحدی و به سایر افراد ۵۰ هزار واحدی به صورت ماهانه توصیه می‌شود.
رئیس گروه بهبود تغذیه معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی مشهد عنوان کرد: همه موارد بیان شده ریزمغذی‌های مهمی هستند که ما در مراکز بهداشتی به مردم توزیع و توصیه می‌کنیم. مصرف آن در مقایسه با ابتلا به بیماری‌های ناشی از کمبود این ریزمغذی‌ها هزینه زیادی ندارد، بنابراین توصیه ما به مردم مصرف این ریزمغذی‌ها است.
وی در خصوص مهمترین تاثیرات ناشی از کمبود آهن و ویتامین‌ها گفت: کمبود آهن می‌تواند اختلالات مختلفی ایجاد کند. کمبود ویتامینD نیز می‌تواند ابتلا به بیماری‌ها را افزایش دهد. از علائم کمبود ویتامین D می‌توان به اختلالات استخوانی و پوکی استخوان اشاره کرد که در کودکان دیده می‌شود. علایم کمبود ویتامینA که در کودکان ظاهر می‌شود نیز می‌توان به اختلالات در بینایی و ابتلا به بیماری‌ها اشاره کرد.
اباصلتی افزود: کودکان با کمبود ویتامین A به سرعت سرما می‌خورند، دچار اسهال و استفراغ شده، به یک عفونت مبتلا می‌شود و مقاومت بدنشان در برابر بیماری‌ها کم است. در مواردی که کمبود ویتامینA شدید باشد در بینایی کودکان اثر می‌گذارد. ضعف سیستم ایمنی مهمترین اختلال ناشی از کمبود ویتامین A است.
رئیس گروه بهبود تغذیه معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی مشهد با اشاره به اینکه دوزهای ویتامینA ارائه شده در مراکز ما برای پیشگیری است، تصریح کرد: در صورتی که کودکی دچار علائم شد، حتماً باید به پزشک مراجعه کرده و دوز درمانی دریافت کند. درمان باید توسط پزشک تجویز شود. ویتامین‌هایی که ما در مراکز بهداشت توزیع می‌کنیم برای پیشگیری است.
وی ادامه داد: با توجه به نوع تغذیه کودکان و مصرف عادات غذایی نامناسب در برخی از آن‌ها، توصیه ما این است که خانواده‌ها بخشی از سبد خانوار کودکان را به این ریز مغذی‌ها اختصاص دهند و برای آن‌ها انواع مولتی‌ویتامین را تهیه کنند.
اباصلتی اضافه کرد: ما در مدارس دخترانه قرص آهن توزیع می‌کنیم اما گاه مشاهده می‌شود که این قرص‌ها به درستی مصرف نمی‌شوند. به عنوان مثال مادر کودکی از مراکز بهداشت قطره رایگان می‌گیرد اما این قطره‌ها در خانه می‌ماند و استفاده درست نمی‌شود. در اکثر خانه‌هایی که کودک دارند، قطره‌های آهن و مولتی‌ویتامین دپو شده است. ما توصیه می‌کنیم این ریزمغذی‌ها حتما در سبد غذایی خانوارها قرار داشته باشند؛ زیرا از تامین میزان مناسب و مورد نیاز کودکان به ریز مغذی‌ها مطمئن نیستیم.
