خوشه‌های خشم علیه سلطان؛ اردوغان در ایستگاه آخر؟
پس از انتخابات محلی در ماه مارس، رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه، وقتی شکست حزب حاکم عدالت و توسعه (AKP) را پذیرفت، در سخنرانی خود در بالکن یک چیز را درست متوجه شد: «۳۱ مارس پایان نیست. نقطه عطف است.»
حزب اصلی اپوزیسیون، حزب جمهوری‌خواه خلق (CHP)، تحت رهبری اوزگور اوزل، رهبر جدید خود، در سی و پنج استان از هشتاد و یک استان ترکیه (در برابر بیست و چهار استان حزب عدالت و توسعه) به پیروزی رسید و در مجموع ۳۷ درصد از آراء مخالف را به دست آورد. حزب عدالت و توسعه ۳۵ درصد را به دست آورد. همچنین چهارده منطقه از سی کلان شهر، از جمله بزرگترین منطقه، استانبول، آنکارا، ازمیر، بورسا، آنتالیا و آدانا را در مقابل دوازده منطقه حزب عدالت و توسعه، تضمین کرد.
به گزارش نشنال اینترست، سوال این است که افزایش حمایت مردمی از حزب آتاتورک، CHP، به کجا منجر خواهد شد و چگونه در فضای سیاسی پراکنده ترکیه، این امر می‌تواند منجر به تغییر نهادی شود.
پنج سال پس از روی کار آمدن حزب عدالت و توسعه، از قبل مشخص بود که هدف دولت بازگرداندن نقش دین در زندگی عمومی برای مقابله با غربی‌سازی اجباری ترکیه است که توسط بنیانگذار ترکیه مدرن، مصطفی کمال آتاتورک معرفی شد. حزب عدالت و توسعه اساساً یک جنبش مردمی بود که اردوغان را وادار کرد تا با امام ترکیه فتح الله گولن و جنبش او متحد شود.
مانند اردوغان، هدف نهایی گولن بازگرداندن اسلام به عنوان اصل راهنمای جامعه ترکیه بود. بر این اساس، شاگردان گولن، از طریق سیاست «کادرولاشما»، توانستند پست‌هایی را در اداره دولتی پر کنند که کادر‌های حزب عدالت و توسعه صلاحیت پر کردن آن‌ها را نداشتند. خود گولن در فیلمی که در سال ۱۹۹۹ از تلویزیون پخش شد اظهار داشت: «شما باید منتظر بمانید تا زمانی که تمام قدرت دولتی را به دست آورید، تا زمانی که تمام قدرت نهاد‌های قانون اساسی در ترکیه را به سمت خود بیاورید.»
در ۱۷ دسامبر ۲۰۱۳، زمانی که پلیس یک سری عملیات ضد فساد را با اتهام رشوه علیه چهار وزیر دولت نزدیک به اردوغان، نخست وزیر وقت، آغاز کرد، ماجرا به رویارویی بین جنبش گولن و حزب عدالت و توسعه رسید. بیش از صد نفر از جمله صاحبان سه شرکت بزرگ ساختمانی بازداشت شدند.
مرحله دوم تحقیقات در ۲۳ دسامبر همان سال، که ظاهراً شامل بلال پسر اردوغان نیز می‌شد، توسط اردوغان مسدود شد. او مدعی شد که این یک «کودتای قضایی» بوده است.
شعار محبوب در مسابقات فوتبال این بود که «همه جا رشوه است، همه جا فساد است». از دولت خواسته شد تا استعفا دهد. تحقیقات اختلاس و افشاگری‌های متعاقب آن باعث شد تا حمایت از حزب عدالت و توسعه به ۴۴ درصد کاهش یابد، یعنی کمتر از ۵۰ درصدی که حزب در انتخابات ۲۰۱۱ به دست آورد؛ بنابراین جای تعجب نیست که اردوغان، رئیس جمهور کنونی، کودتای نافرجام ژوئیه ۲۰۱۶ را «هدیه‌ای از جانب خدا» و فرصتی برای «پاکسازی ویروس» از همه نهاد‌های دولتی تلقی کرد. در نتیجه، پرونده‌سازی آغاز شد و نزدیک به ۹۰۰۰ افسر پلیس، به ویژه از ادارات اطلاعات، جرایم مالی، مبارزه با جرایم سازمان‌یافته، و مبارزه با تروریسم، برکنار یا مجدداً منصوب شدند. سرکوب مدعیان عمومی صورت گرفت و اقداماتی برای تحت کنترل قرار دادن قوه قضائیه انجام شد. کارمندان ارشد دولتی در وزارت دارایی، وزارت آموزش و پرورش و شرکت رادیو و تلویزیون ترکیه (TRT) نیز تعدیل شدند.
در عین حال، ادعای اردوغان برای «مردی از مردم» بودن کمرنگ شده است. کارمندان دولت یا کارگران عادی باید از ترس از دست دادن شغل خود را به شرکت در راهپیمایی‌های گسترده بکشانند. علاوه بر این، او مزرعه جنگلی آتاتورک، یک منطقه حفاظت شده درجه یک در خارج از آنکارا، را برای ساخت یک مجتمع ریاست جمهوری مجلل مورد سوء استفاده قرار داده است.
قصر تاریخی یلدیز در استانبول برای استفاده رئیس جمهور تخصیص داده شده است و کاخ ریاست جمهوری جدید در نزدیکی دریاچه وان در شرق ترکیه برخلاف حکم دادگاه در حال ساخت است.
اقامتگاه تابستانی جدید اردوغان در نزدیکی مارماریس در جنوب غربی ترکیه نیز خشم را برانگیخته است، به ویژه از زمانی که همسر رئیس جمهور، که به خاطر کیف‌های دستی گران قیمت برند هرمس و خریدهایش شهرت دارد، به مردم توصیه کرده بود که وعده‌های غذایی خود را کاهش دهند تا از اسراف جلوگیری کنند.
تورم شدید میلیون‌ها خانواده ترک را فقیر کرده است و بی‌توجهی اردوغان کمکی به آن نمی‌کند. چهار سال پیش، در بازدید اردوغان از مالاتیا در شرق ترکیه، وقتی کارگران شکایت کردند که نمی‌توانند نان به خانه ببرند، او به آن‌ها گفت که از شکایت دست بردارند، تعدادی چای کیسه‌ای به آن‌ها داد و به آن‌ها گفت که از یک فنجان چای خوب لذت ببرند.
می‌توان در مورد ماری آنتوانت زیاد صحبت کرد، اما حداقل وقتی مردم گفتند که نمی‌توانند نان بخرند به سمت آن‌ها بریوش پرتاب نکرد.
یک سال بعد، اردوغان با پرتاب چای کیسه‌ای برای قربانیان آتش‌سوزی در جنوب غربی ترکیه، دوباره همین کار را کرد. احوال نیوز در پایان نوشت: «قطره قطره خشم علیه حکومت اردوغان در حال انباشته شدن است.» نتایج را می‌توان در انتخابات محلی ماه مارس و در یک نظرسنجی اخیر مشاهده کرد، جایی که تقریبا ۷۰ درصد فکر می‌کنند حزب عدالت و توسعه رئیس جمهور رجب طیب اردوغان حزب ثروتمندان است. تنها ۱۶ درصد معتقدند که حزب عدالت و توسعه در کنار فقرا است. همچنین خشم قابل توجهی در میان بازماندگان زلزله مهیب فوریه سال گذشته وجود دارد که احساس می‌کنند رها شده و نادیده گرفته شده‌اند.
همچنین نارضایتی زیادی از هجوم روس‌ها وجود دارد که با خرید آپارتمان یا حتی کل ساختمان‌های آپارتمانی، هزینه‌ها را افزایش داده و کمبود خانه‌هایی با اجاره‌های مقرون به صرفه را افزایش داده‌اند. هنگامی که کیریاکوس میتسوتاکیس، نخست وزیر یونان ماه گذشته به آنکارا سفر کرد، رئیس جمهور اردوغان به خود می‌بالید که بیش از ۱۰۰۰ عضو حماس در بیمارستان‌های ترکیه تحت درمان هستند. با این حال، همه ترک‌ها خوشحال نیستند.
یکی از دوستان خوب من که از پدر نود ساله‌اش که به شدت بیمار است مراقبت می‌کند، روز‌ها تلاش کرده است تا برای او تختی در یکی از بیمارستان‌های برجسته آنکارا پیدا کند، اما متوجه شد که دو طبقه توسط فلسطینی‌ها اشغال شده است. ظاهراً به آن‌ها توجه زیادی می‌شود، حتی سیگار هم به آن‌ها داده می‌شود.
از سوی دیگر، اردوغان از یک «دوره نرمش» در سیاست ترکیه صحبت می‌کند. در این صورت، او بهتر است برای بهبود شرایط مردم خود گام بردارد. همانطور که دوست خوبم اضافه کرد: «ترک‌ها گرسنه هستند.»
