آفتاب‌‌نیوز : «بیکاری» یکی از معضلات اجتماعی-اقتصادی است که اگر برطرف نشود علاوه بر چالش‌های معیشتی، مشکلات فرهنگی هم در اجتماع ایجاد می‌کند. روند‌های آماری حاکی از آن است که وضعیت بیکاری در سال‌های اخیر نسبت به دهه‌های گذشته بهبود یافته، اما همچنان نرخ بیکاری ایران با حد مطلوب (۵ الی ۳ درصد) فاصله دارد. در ادبیات اقتصادی، نه‌تن‌ها پرداختن به نفس مسئله بیکاری اهمیت دارد، بلکه تحلیل جزییات آن، مثل ترکیب جنسیتی و سنی نیز مهم است.
محاسبات صورت گرفته بر اساس داده‌های مرکز آمار نشان می‌دهد که در سال گذشته، تقریبا یک‌چهارم از جمعیت بیکار را جوانان ۱۵ تا ۲۴ ساله تشکیل داده‌اند. این در حالی است که این نسبت در سال ۱۴۰۱ کمتر بود.
طبق تعاریف مرکز آمار، حداقل سن قانونی کار کردن در ایران ۱۵ سال در نظر گرفته شده است. همچنین، بیکار به شخصی اطلاق می‌شود که شغل ندارد، اما یا مایل به کار کردن است یا به دنبال کار می‌گردد. آنچه که در ادبیات اقتصادی به عنوان «جمعیت فعال» ذکر می‌شود در واقع مجموع افراد بیکار و شاغل است.
حال اگر جمعیت افراد بیکار در هر سال بر جمعیت افراد فعال تقسیم شود، نرخ بیکاری به‌دست می‌آید. طبق آخرین گزارش مرکز آمار، نرخ بیکاری کل کشور در سال گذشته برابر با ۸.۱ درصد بوده است.
اگر به جای کل جمعیت بیکار، جمعیت بیکار ۱۵ تا ۲۴ ساله (جوان) در محاسبه قرار گیرد، نرخ بیکاری جوانان حاصل می‌شود. این شاخص در سال گذشته ۲۱.۲ درصد بود. به عبارت دیگر، از هر ۱۰۰ جوان ۱۵ تا ۲۴ سال‌های که در بازار کار فعال است، ۲۱ نفر بیکار بودند.
عده‌ای در توجیه بالا بودن این نسبت اظهار می‌کنند که، چون مبنای سن نوجوان فعال، ۱۵ سال گرفته شده و بیشتر جوانان در این سن کار نمی‌کنند، این نسبت در ایران بالا رفته است. این در حالی است که طبق تعریف مرکز آمار، بیکار به شخصی گفته نمی‌شود که فقط فاقد شغل باشد، بلکه برای این که جوان در دایره افراد بیکار قرار بگیرد لازم است تا «مایل» و «در جست‌وجوی کار» باشد. در نتیجه، هر جوان ۱۵ تا ۲۴ سال‌های که در این آمارگیری محاسبه شده، در جست‌وجوی کار بود.
نرخ بیکاری جوانان در این بازه سنی در کشور‌های امریکا و بریتانیا در سال ۲۰۲۳ میلادی به ترتیب برابر با ۱۲ درصد و ۸ درصد بود.
اعدادی که تا کنون به آن اشاره شد، نسبت «جمعیت جوان بیکار» به «جمعیت جوان فعال» بوده است. می‌توان این بررسی را طور دیگری با یک شاخص جدید انجام داد. در این شاخص، نسبت «جمعیت جوان بیکار» به «کل جمعیت بیکار» محاسبه می‌شود و نشان می‌دهد که از هر ۱۰۰ نفر بیکار در کل کشور، چند درصد ۱۵ تا ۲۴ سال سن داشته‌اند.
محاسبه این شاخص بر اساس داده‌های مرکز آمار نشان می‌دهد که در سال گذشته، نسبت جوانان بیکار به کل جمعیت بیکار ۲۵.۱ درصد بود. به عبارت دیگر، در سال قبل از هر ۱۰۰ نفر بیکار، ۲۵ نفر یا معادل یک‌چهارم، جوان بوده‌اند. این نسبت در سال ۱۴۰۱ برابر با ۲۳.۸ درصد بوده است.
