سه اقدام مهم که رییس جمهور منتخب باید انجام دهد
این روز‌ها در کشورمان انتخاباتی برگزار شده و رییس جمهور جدید انتخاب شده است و حالا مساله این است که مسعود پزشکیان که توانست آرای مردم را کسب کند در انبوه بحران‌ها و مشکلات اولویت اقداماتش چه باید باشد. سیدعلی حسینی که کارشناس امنیتی و سیاست خارجی است، سه اولویت را برای رییس جمهور آینده مهم می‌داند.
او معتقد است باید جایگاه ریاست جمهوری تقویت شود، تحریم‌ها برطرف شود و رابطه میان مردم و حاکمیت ترمیم شود. او می‌گوید رییس جمهور منتخب باید با تعامل مثبت به این سه هدف برسد و در این صورت می‌توان تصور کرد که کشور رو به پیشرفت حرکت کند.
همان طور که می‌دانید یکی از مباحث مطرح در جامعه و در میان کارشناسان این است که مسعود پزشکیان که رییس جمهور جدید کشورمان است چه اولویت‌هایی را باید در دستور کار خود قر دهد؟
با سلام و تشکر از وقتی که در اختیار ما قرار دادید. یک اشکال اساسی در قانون اساسی هست که بسیاری از حقوق دانان به آن اعتراف کرده اند و حتی مقام رهبری هم ناظر به آن اشکال چند سال پیش موضوع بازگشت جایگاه نخست وزیری را مطرح کردند، بحث دوگانگی در حاکمیت است.
این دوگانگی باعث شده است که طی سال‌های اخیر جایگاه ریاست جمهوری به نفع سایر دستگاه‌ها تضعیف شده است در حالی که در قانون اساسی فعلی ریاست جمهوری به عنوان دومین مقام کشور تعیین شده است و دارای اختیاراتی است که می‌تواند تا حدود زیادی وظایف خود را به سرانجام برساند، اما به علل مختلف و به مرور زمان از این جایگاه کاسته شده و برای رییس جمهور آن توان که بتواند اقتدار خود را به منصه ظهور برساند، وجود ندارد
این دردی است که همه روسای جمهور با آن روبرو بودند رییس جمهور باید آن جایگاه را احیا و اقتدار لازم را پیدا کند.
آیا اختیاراتی که می‌گویید الان وجود ندارد، همه در قانون اساسی هست؟
بخشی از این اختیارات عرفی بود و در قانون اساسی نیامده است و برخی هم قانونی است. مثلا قانون می‌گوید انتخاب استانداران در اختیار ریاست جمهوری و وزارت کشور است، اما نه وزیر کشور و نه رییس جمهور این اختیار را ندارند و عوامل دیگری هم به صحنه آمده اند و در این چند دوره هر استانداری را دو گروه دیگر باید تایید می‌کردند والا استانداری انتخاب نمی‌شد.
اما اختیار نیروی انتظامی عرفی بود که در گذشته به وزیر کشور تفویض می‌شد، اما الان دیگر این اتفاق نمی‌افتد یا حتی فرماندهی کل قوا. امام با این که بنی صدر را می‌شناخت به احترام رأی مردم جانشینی فرماندهی کل قوا را به بنی صدر تفویض کرد. آن هم در زمانی که کشور درگیر یک جنگ تمام عیار با عراق بود و در داخل هم گروه‌های تجزیه طلب در گوشه و کنار کشور آشوب می‌کردند و یا حضرت امام ریاست بنیاد مستضعفان را به مهندس موسوی نخست وزیر وقت محول کرد. سیره امام اینطور بود که جایگاه ریاست جمهوری قوی باشد
به نظر من برخی تنگنا‌های رییس جمهور را باید علنی و چاره اندیشی کرد. در کشور روسیه اختیارات و محدوده‌های آن طبق قانون تعیین شده است در قانون اساسی روسیه کابینه توسط نخست وزیر اداره می‌شود، اما چهار وزارتخانه مهم مشخصا توسط رییس جمهور تعیین می‌شوند و بقیه را نخست وزیر انتخاب می‌کنند. اما ما در قانون اساسی چنین چیزی وجود ندارد، اما به صورت نانوشته چند وزارتخانه هست که رییس جمهور نمی‌تواند برای آن‌ها تصمیم بگیرد. مثل وزارتخانه‌های اطلاعات، خارجه و دفاع. چند وزارتخانه را شورا‌هایی هستند که بدون اذن آن‌ها نمی‌توانند انتخاب کنند؛ مثل وزیر آموزش عالی و وزیر آموزش و پرورش. همه این‌ها باعث شده است که جایگاه ریاست جمهوری در کشور تنزل یابد و من فکر می‌کنم همیشه حکمرانی باید با اقتدار باشد والا حکومت موفق نخواهد بود.
آیا رییس جمهور می‌تواند این اختیارات را احیاء کند؟ در حالی که تمامی نیرو‌ها مقابل رییس جمهور توان و نفوذ بیشتری دارند؟
به نظر من خیلی از مسائل و مشکلات را باید بدون رودربایستی و در تعاملی سازنده با سایر ارکان قدرت مطرح کرد و طرح بدون رودربایستی برخی مطالبات و اختیارات مثبت خواهد بود و به احیاء جایگاه ریاست جمهوری به عنوان دومین جایگاه حاکمیتی کمک خواهد کرد.
به نظر شما چه اقدامات دیگری باید در دستور کار رییس جمهور باشد؟
به نظرم دومین مساله مهم در سیاست خارجی و مشخصا رفع تحریم‌ها است. ما مسائل خارجی را باید جامع ببینیم بعد از فروپاشی شوروی جهان وارد نظام تک قطبی شد، اما امروز نظام تک قطبی تمام شده و همه می‌گویند ما سه قطب در دنیا داریم و باید منافع خود را بین این‌ها بازیابی کنیم، امروز سه کشور آمریکا روسیه و چین بازی گردان‌های جهان هستند.
ما باید از فضای سه قطبی ایجاد شده استفاده کنیم. ببینید امروز مثلا ترکیه که در ناتو است، از روسیه سامانه دفاعی اس – ۴۰۰ می‌خرد یا هند که بزرگترین وارد کننده نفت تحریمی روسیه است، نفت تحریمی را از روسیه ارزان می‌خرد و پس از فراوری همین نفت را به غرب می‌فروشد و چین با همه اختلافات با آمریکا بیشترین تعاملات اقتصادی را با آمریکا دارد.
پس مساله دوم ما سیاست خارجی است و باید اول از همه فکری به تحریم‌ها کرد تا وقتی تحریم هست همه زمینه‌های فساد و رانتخواری در کشور فراهم است و کسی نمی‌تواند جلوی آن را بگیرد بنابراین رییس جمهور آینده باید بتواند منافع ایران را در این سه قطبی تامین کند و اولین حرکت هم باید رفع تحریم باشد.
یعنی خیلی از این مسائلی که می‌گوید در اختیار رییس جمهور نیست و رییس جمهور نمی‌تواند کاری از پیش ببرد؟
مردم ما جدای از مشکلات عدیده اقتصادی که دارند بالاخره تفکیک قوا را متوجه شده اند و می‌دانند که رییس جمهور خیلی از اختیارات را ندارد، اما این‌ها به همان سوال اول بر می‌گردد. رییس جمهور باید بتواند با زبان تعامل و مشترک با سایر نیرو‌های اثرگذار حرف بزند تا تعامل برای جایگاه حقیقی ریاست جمهوری ایجاد شود.
من فکر می‌کنم اگر رییس جمهور و مسئولان وقت در سال ۱۴۰۱، موضوع اعتراضات مهسا را خوب درک کرده بودند، با محاکمه و مجازات مسببان اصلی در همان روز‌های اول می‌توانستند جلوی بسیاری از حوادث بعدی را بگیرند و شاید ماجرا آن طور پیش نمی‌رفت.
در ماجرای مهسا امینی گروه‌های از محققان ما این خطر را تشخیص داده بودند. من اطلاع دارم که آن‌ها ماه‌ها قبل ۱۲ موضوع را زمینه ساز اعتراضات منجر به خشونت اعلام کرده بودند و مهمترین آن را هم موضوع گشت ارشاد و تنش‌های پیرامون حجاب ارزیابی کرده بودند. این گزارش مکتوب و به مسئولان در آن زمان ارسال شد، اما توجهی به آن نشد.
گروه‌هایی هستند که تحقیقات و برآورد‌های خیلی خوبی به مسئولان می‌دهند و اصلا هم جناحی نیستند، حاکمیت و شخص دکتر پزشکیان باید از این تحقیقات بخوبی استفاده کند و راهبرد‌های دقیقی اعمال کند و الا بدون استفاده از ظرفیت‌های کارشناسی و تخصصی کشور اوضاع بدتر هم خواهد شد.
