آفتاب‌‌نیوز : انتخابات زودهنگام ریاست جمهوری در ایران برگزار و قرعه به نام نامزد مورد حمایت اصلاح طلبان مسعود پزشکیان افتاد؛ پزشک سیاستمداری که سابقه سال‌ها نمایندگی در مجلس شورای اسلامی ایران را دارد و می‌گوید که آمده تا در سیاست داخلی و خارجی طرحی نو در اندازد. در حوزه سیاست خارجی تبدیل شدن محمد جواد ظریف، وزیر خارجه دولت‌های یازدهم و دوازدهم به یار اصلی پزشکیان در کمپین انتخاباتی او، کم و بیش گویای خط و ربط دولت چهاردهم خواهدبود، هرچند که در این حوزه وزارتخارجه علیرغم برخورداری از سهم قابل توجه در روند تصمیم سازی، اما مجری سیاست‌های کلان تعیین شده از سوی سران نظام خواهد بود.
از مجموع سخنان پزشکیان چه در رقابت‌های انتخاباتی و چه در نوشتار‌هایی که به زبان‌های عربی و انگلیسی از او درباره اولویت‌های سیاست خارجی دولتش منتشر شده می‌توان نتیجه گیری کرد که توسعه و تعمیق رابطه با شرق و همسایگان در کنار تنش زدایی و کاستن از هزینه این تنش در رابطه با کشور‌های غربی و ایالات متحده، محور سیاست خارجی دولت چهاردهم خواهد بود که میزان توفیق در هرکدام از این محور‌ها به توانمندی دولت در چانه زنی سیاسی در داخل و چیدمان مذاکرات در خارج از کشور بستگی دارد.
همزمان با این تحولات در داخل ایران، در ایالات متحده هم حال و هوای انتخاباتی حاکم است. جو بایدن، رئیس جمهور مستقر به دلیل شرایط جسمانی با، اما و اگر‌هایی برای ادامه مسیر از سوی مخالفانش و حتی هم حزبی‌های خود در داخل جمع دموکرات‌ها روبه رو شده است، همزمان دونالد ترامپ که پیروزی بایدن در انتخابات ۲۰۲۰ میلادی او را از حضور در دوم دوم ریاست جمهوری بازداشت عزم خود را برای بازگشت به کاخ سفید جزم کرده و در این مسیر نه تنها موانع حقوقی، به دلیل پرونده‌های قضایی متعدد، از مقابلش برداشته شده بلکه بخت و اقبال نیز تا حدودی به یاری او آمده است. ترامپ شامگاه شنبه ۲۳ تیر در تجمع انتخاباتی خود در ایالت پنسیلوانیا هدف گلوله قرار گرفت و از ناحیه گوش مجروح شد. او نه تنها از این حمله جان سالم به در برد، بلکه نخستین دقیقه‌های وقوع حمله را هم به فرصتی برای تبلیغات با مشت گره کرده در هوا در سایه پرچم کشورش تبدیل کرد.
مهاجم به ترامپ یک مرد ۲۰ ساله با نام توماس متیو کروکس بود که از سوی تک‌تیرانداز سرویس مخفی هدف قرار گرفته شد و کشته شد. به گزارش اف‌بی‌آی تاکنون «ایدئولوژی» خاصی در ارتباط با عامل حمله شناسایی نشده است. هرچند که این نخستین بار نیست که یک رییس‌جمهوری یا نامزد ریاست‌جمهوری آمریکا هدف گلوله قرار می‌گیرد و حمله مسلحانه به مقام‌های این کشور تاریخچه‌ای طولانی دارد، اما از ۴۳ سال پیش تاکنون حمله به یکی از روسای جمهوری فعلی یا سابق ایالات متحده بی‌سابقه بوده است.
درحالی که نخستین ساعات پس از این سوقصد به جان نامزد جمهوری خواهان در انتخابات سراسری به تلاش مقام‌های دو حزب برای نشان دادن وحدت و انسجام ملی و همدردی دموکرات‌ها و شخص جوبایدن با دونالد ترامپ گذشت، اما ۲۴ ساعت پس از این سوقصد، انتقاد‌ها از نحوه مدیریت امنیتی کمپین ترامپ آغاز شد و حتی برخی از جمهوری خواهان انگشت اتهام خود را به سمت کمپین بایدن گرفته و رقیب را به استفاده از ادبیاتی تحریک آمیز در تبلیغات خود علیه دونالد ترامپ متهم کردند.
در چنین شرایطی ناگهان شبکه آمریکایی سی‌ان‌ان گزارش داد مقام‌های آمریکایی در هفته‌های اخیر از یک منبع انسانی، اطلاعاتی در خصوص آنچه توطئه جمهوری اسلامی ایران به منظور تلاش برای ترور دونالد ترامپ خواند، به دست آورده بودند. به گزارش سی‌ان‌ان در روز سه‌شنبه ۲۶ تیر، این اطلاعات باعث شده بود سرویس مخفی ایالات متحده تدابیر امنیتی خود را در هفته‌های اخیر برای محافظت از رییس‌جمهوری پیشین این کشور افزایش دهد. سی‌ان‌ان در بخش‌هایی از گزارش خود نوشته است که هشدار‌ها در مورد برنامه‌ریزی جمهوری اسلامی ایران علیه ترامپ با افزایش قابل توجه پیام‌های آنلاین از سوی حساب‌های ایرانی و رسانه‌های مورد حمایت حکومت ایران که به نام رییس‌جمهور پیشین ایالات متحده اشاره می‌کردند، همزمان شد و به نگرانی‌های امنیتی در میان مقام‌های آمریکایی دامن زد.
هرچند که این گزارش را ابتدا شبکه خبری سی‌ان‌ان منتشر کرد، اما جزئیات آن بعدا به تایید سی‌بی‌اس نیز رسید. پولیتیکو هم در گزارشی ادعا کرده جامعه اطلاعاتی آمریکا شواهدی دریافت کرده که نشان می‌دهد ایران به طور فعال در حال برنامه‌ریزی برای کشتن دونالد ترامپ، احتمالا در آستانه انتخابات نوامبر است و ممکن است تلاش‌های بیشتری برای ترور ترامپ در هفته‌های آینده انجام شود.
دو مقام ارشد آمریکایی که به شرط ناشناس ماندن با پولیتیکو گفتگو کردند، تایید کرده‌اند دولت بایدن از منابع مختلف، از جمله منابع انسانی، اطلاعاتی درباره تهدیدات تهران جمع‌آوری کرده است. این مقام‌های آمریکایی در گفتگو با پولیتیکو تلاش کردند میان آنچه که جمع آوری اطلاعات دقیق در چند هفته اخیر درباره نقشه ایران برای ترور ترامپ خوانده اند و تهدید برخی از مقام‌های جمهوری اسلامی ایران مبنی بر انتقام گرفتن از او به دلیل ترور سردار قاسم سلیمانی ارتباط ایجاد کنند.
یورونیوز نیز در گزارشی در این باره ادعا کرد که ایران بار‌ها وعده گرفتن انتقام ترور (سردار) قاسم سلیمانی را داده و به همین خاطر هم مقامات ارشد دولت پیشین ترامپ، از زمان خروج از دولت کماکان از سطح حفاظتی شدیدی برخوردار هستند. وزارت دادگستری آمریکا در ماه اوت ۲۰۲۲، اتهاماتی علیه یکی از اعضای سپاه پاسدارن جمهوری اسلامی برای تلاش ادعایی برای سازماندهی ترور جان بولتون، که به عنوان مشاور امنیت ملی ترامپ خدمت می‌کرد، مطرح کرد. دادستان‌های آمریکا در آن پرونده گفتند که توطئه علیه بولتون «احتمالاً در تلافی» ترور سلیمانی بوده است.
ادرینن واتسون، سخنگوی شورای امنیت ملی کاخ سفید در پاسخ به پرسش پولتیکو در این باره، با اشاره به اینکه دولت بایدن بار‌ها و به‌طور مداوم به مردم و کنگره در مورد وجود این تهدیدها اطلاع‌رسانی کرده، گفت: «مقامات دولت در بالاترین سطوح، بار‌ها برای طراحی و اجرای پاسخ جامع به این تهدیدها ملاقات و گفتگو کرده‌اند. ما کار‌های فوق‌العاده‌ای برای تهیه اطلاعات بیشتر درباره این تهدیدها، ایجاد اختلال در کار افراد درگیر در این تهدیدها و هشدار مستقیم به ایران انجام داده ایم.
اریک ترامپ، پسر دونالد ترامپ، درباره گزارش ادعایی سی ان ان درباره تلاش ایران برای ترور دونالد ترامپ گفت که پدرش «سخت‌گیرترین» رییس‌جمهوری آمریکا در قبال جمهوری اسلامی ایران بود.
البته ذکر این نکته نیز حائز اهمیت است که سی‌ان‌ان به نقل از چند منبع مطلع که نام آن‌ها را اعلام نکرد، نوشت: «نشانهای وجود ندارد که ثابت کند عامل سو‌ءقصد به جان ترامپ با توطئه جمهوری اسلامی ایران مرتبط بوده است.»
نخستین واکنش جمهوری اسلامی ایران به این ادعا از سوی نمایندگی ایران در سازمان ملل بود که گزارش نقش داشتن تهران در ترور ترامپ را «بی‌اساس و مغرضانه» خواند. در بخش‌هایی از بیانیه نمایندگی ایران آمده است: ـ «از نگاه جمهوری اسلامی، ترامپ یک مجرم جنایتکار است که به‌خاطر صدور دستور ترور سردار سلیمانی باید در دادگاه محاکمه و مجازات شود، ایران مسیر حقوقی را برای پاسخگو کردن او انتخاب کرده است.»
فرید زکریا، خبرنگار سی‌ان‌ان در مصاحبه‌ای از علی باقری کنی، سرپرست وزارت امور خارجه ایران در مورد طرح ادعایی ایران برای ترور ترامپ پرسید که آیا این توطئه در تلافی فرمان ترور (سردار) سلیمانی در زمان دولت ترامپ بوده است یا خیر. علی باقری در این مصاحبه که قرار است روز یکشنبه در برنامه جی‌پی‌اس پخش شود، به فرید زکریا می‌گوید: «به صراحت به شما گفتم که ما به رویه‌ها و چارچوب‌های قانونی و قضایی در سطح داخلی و بین المللی متوسل خواهیم شد تا عاملان و مشاوران نظامی ترور سردار سلیمانی را به دست عدالت بسپاریم.»
به گزارش سی‌ان‌ان، فرید زکریا مجددا سوال می‌کند که آیا این به معنی عدم استفاده از اقدامات خشونت‌آمیز علیه ترامپ است یا نه، و علی باقری در پاسخ می‌گوید: «ما فقط به رویه‌های حقوقی و قضایی ایرانی و بین‌المللی متوسل می‌شویم. ما تا حالا این کار را هم انجام داده‌ایم و این حق ماست و البته که [به پیگیری‌ها]ادامه خواهیم داد. آمریکایی‌ها آشکارا گفتند که فرمانده ارشد نظامی ایران را ترور کردند. پس این حق طبیعی ماست که این موضوع را پیگیری کنیم و کسانی که در این پرونده متهم هستند باید در دادگاهی عادلانه محاکمه شوند.»
ناصر کنعانی سخنگوی وزارت امور خارجه ایران نیز برخی گزارش‌های ادعایی در یکی از رسانه‌های آمریکایی پیرامون نقش ایران در حمله مسلحانه اخیر به دونالد ترامپ رئیس جمهور سابق آمریکا را تکذیب کرد. سخنگوی وزارت امور خارجه تاکید کرد: «جمهوری اسلامی ایران در پیگرد قضایی ترامپ به دلیل نقش مستقیم او در جنایت ترور سردار شهید قاسم سلیمانی فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی مصمم است، اما هرگونه مداخله در حمله مسلحانه اخیر علیه ترامپ و یا ادعا‌ها در مورد قصد ایران برای چنین اقدامی را قویا رد می‌کند و چنین ادعا‌هایی را دارای اهداف و انگیزه‌های مغرضانه سیاسی می‌داند.»
نکته قابل توجه در موضع گیری‌های مقام‌های ایرانی در چندساعت اخیر تاکید آن‌ها بر پیگیری حقوقی پرونده ترور سردار قاسم سلیمانی به دستور دونالد ترامپ، رئیس جمهور وقت ایالات متحده است. تاکیدی که نشان از تلاش جمهوری اسلامی ایران برای حفظ فاصله با شرایط امنیتی پیش آمده پیرامون نامزد جمهوری خواهان در انتخابات پیش روی آمریکا دارد.
کوروش احمدی: طرح این قبیل اتهامات علیه ایران موضوع بسیار حاد و خطرناکی است
مهمترین پرسش در بازه زمانی کنونی این است که چرا ادعای تلاش ایران برای ترور دونالد ترامپ باید همزمان با روی کارآمدن دولت جدیدی در تهران که راهکار متفاوتی را برای اجرای سیاست خارجی مدنظر نظام در راستای رفع تحریم و قرار گرفتن ایالات متحده در فضای انتخاباتی مطرح شود؟ طرح این ادعا به سود چه کسانی خواهد بود؟
کوروش احمدی، دیپلمات و کارشناس ارشد سیاست خارجی در پاسخ به این پرسش به جماران می‌گوید: متهم کردن ایران به طرح ریزی برای ترور ترامپ و مقامات دولت قبلی او مانند پمپئو، بولتون، برایان هوک و... تازگی ندارد. متاسفانه طی چهار پنج سال گذشته چنین اتهاماتی از سوی مقامات آمریکا مطرح شده و اظهارات نسنجیده کسانی در داخل نیز آب به این آسیاب ریخته است.
وی یادآور شد: آنچه که موجب طرح مجدد این اتهام در رسانه‌ها شده، تلاش نافرجام اخیر برای ترور ترامپ است. رسانه‌های آمریکا از قول مقامات اطلاعاتی که نامشان ذکر نشده، مدعی شده اند در حال رصد طرحی برای ترور ترامپ بوده اند که البته ارتباطی به این ترور اخیر نداشته و قبل از این واقعه مراتب به اطلاع محافظان ترامپ رسانده شده بود. یک سخنگوی شورای امنیت ملی آمریکا نیز با انتشار بیانیه‌ای مدعی شده که طی سال‌های اخیر و از دولت قبل تا کنون تهدیداتی توسط ایران علیه مقامات دولت ترامپ را رصد کرده ایم. وی همچنین مدعی شده که این تهدیدات ناشی از «تمایل ایران به انتقام قتل قاسم سلیمانی است» و «ما این تهدید را یک موضوع امنیتی داخلی و ملی با بالاترین اولویت» تلقی می‌کنیم.
احمدی توصیه کرد: به هر حال باید توجه داشته باشیم که طرح این قبیل اتهامات موضوع بسیار حاد و خطرناکی است و حتی می‌تواند موجب جنگ شود. به یاد داریم که در آوریل ۱۹۹۳ بعد از آنکه عراق متهم شده که قصد ترور بوش پدر در جریان سفر او به کویت را داشته، به دستور کلینتون اهدافی در عراق هدف ۲۳ موشک کروز آمریکا قرار گرفت. لذا، تا آنجا که از دست مقامات ما بر می‌آید نباید اجازه دهند که مطلقا بهانه‌ای حتی برای تبلیغات در ارتباط با این قبیل اتهامات فراهم شود. به این خاطر بیانیه نمایندگی ایران در سازمان ملل مبنی بر رد این اتهامات و تاکید بر اینکه ایران موضوع شهادت سردار سلیمانی را از مسیر حقوقی دنبال می‌کند، اقدام درست و بجایی بوده است.
تهران تجربه مذاکراتی با ترامپ ندارد
دونالد ترامپ این بار برای ایران هندوانه دربسته نیست، بلکه جمهوری اسلامی تجربه بسیار تلخی از چهار سال ریاست جمهوری او دارد. فکر می‌کنید حضور دوباره او در کاخ سفید برای ایران خطرناک‌تر از تمدید حضور دموکرات‌ها برای یک دوره چهارساله دیگر باشد؟
احمدی در پاسخ به این پرسش جماران می‌گوید: برداشت من در مجموع این است که بایدن بعد از شروع به کار در ژانویه ۲۰۲۱ قصد احیای برجام ۹۴ را داشت. نشانه‌های متعددی در این رابطه وجود دارد که یکی از آن‌ها انتصاب رابرت مالی به عنوان فرستاده ویژه در امور ایران بود. او همچنین سخت گیری کمتری در ارتباط با اِعمال تحریم‌ها علیه ایران داشته است. این‌ها را مقایسه کنید با نفس خروج ترامپ از برجام و به اصطلاح «فشار حداکثری»، ترور سردار سلیمانی، پیشنهاد او به مذاکره مجدد با ایران در مورد برجام و نیز اطرافیان ترامپ مانند بولتون و پمپئو و برایان هوک و دیگران که تندروتر از خود ترامپ در ارتباط با ایران بودند؛ لذا تردیدی در اینکه ترامپ بسیار تندروتر از بایدن در ارتباط با ایران بود و خواهد بود وجود ندارد. با این حال فکر می‌کنم که ترامپ از یک جهت همچنان هندوانه‌ای سربسته برای ایران است و آن اینکه ما او را در ارتباط با مذاکره‌ای که پیشنهاد می‌کرد، نیازمودیم.
وی افزود: فکر می‌کنم که ترامپ به عنوان یک آدم تاجر پیشه موقعی که در کاخ سفید قرار می‌گیرد، رگه‌هایی از عملگرایی هم در کار خود دارد و ممکن است بر مبنای این رگه‌ها بتوان با او کار کرد. او در دوره ریاست جمهوری اش بار‌ها به ایران پیشنهاد مذاکره داد و حتی برغم اینکه روسای جمهور آمریکا بسیاربه ندرت با وزرای خارجه حتی ملاقات می‌کنند، حتی حاضر بود که با آقای ظریف مذاکره کند؛ لذا ضمن اینکه بدون شکل ترامپ در یک دور دوم فرضی کار را با سخت گیری شدید علیه ایران آغاز خواهد کرد، اما معلوم نیست که در مذاکره‌ای اگر انجام شود، نتوان با او کنار آمد.
رابطه ترامپ و اسرائیل مهمترین چالش پیش روی ایران و آمریکا خواهد بود
تا پیش از مشخص شدن هویت سیاسی دولت آتی در ایالات متحده، دولت چهاردهم در ایران تشکیل شده و می‌توان گفت که وزارت خارجه در کشور به سرو سامانی رسیده است. فکر می‌کنید با توجه به شرایط منطقه‌ای از یک سو و وضعیت تحریم‌های ایران و فرصت اندک باقیمانده تا مهر ماه ۱۴۰۴ برای تعیین تکلیف قطعنامه ۲۲۳۱، محور‌های اجرایی دیپلماسی ایران برای پرهیز از تشدید تنش با امریکا و سپس قرار گرفتن در مسیر مذاکره برای رفع تحریم چه مواردی را شامل شود؟ ایا ماهیت این محور‌ها با توجه به هویت سیاسی رئیس جمهور بعدی امریکا یکسان است یا متفاوت خواهد بود؟
احمدی در این باره می‌گوید: در ارتباط با حواشی روابط ایران و آمریکا شاید مسائل منطقه‌ای مهمترین حاشیه باشد. با توجه به تجربه ۴ سال ریاست جمهوری ترامپ در گذشته، می‌توان تصور کرد که دولت احتمالی ترامپ در آینده رابطه بسیار نزدیکی با اسرائیل خواهد داشت و ملاحظات اسرائیل برایش بسیار مهم خواهد بود که البته مشکلی بزرگی در راه هر گونه تفاهمی بین ایران و آمریکا خواهد بود. ضمنا باید در نظر داشت که علاوه بر اسرائیل، اکثر دیگر کشور‌های منطقه نیز ترامپ را به دولتی مثل دولت بایدن ترجیح خواهند داد. مشکلات عربستان با بایدن را به خاطر داریم که هنوز کم و بیش ادامه دارد. در نتیجه، می‌توان تصور کرد که در صورت تداوم بحران جاری در منطقه، ایران و آمریکا دوره کاری مشکل تری را در پیش خواهند داشت.
وی گفت: مشکلی که طی چند سال گذشته در ارتباط با روابط ایران و اروپا وجود داشته، عامل منفی دیگری است به این شکل که یک اهرم فشار که در گذشته علیه ترامپ و به سود ایران عمل می‌کرد، اینبار ممکن است دیگر در کار نباشد و حتی بعید نیست که نحوه برخورد با ایران یکی از معدود وجوه اشتراک بین آمریکای ترامپ و اروپا باشد. البته از سوی دیگر ممکن است با وجود ترامپ در کاخ سفید تحولی کیفی در ارتباط با بحران اوکراین رخ دهد. به این شکل که این بحران تحت فشار ترامپ در میسر حل شدن قرار گیرد یا آمریکا پای خود را از این بحران بیرون بکشد.
احمدی در پایان افزود: لذا، اگر ایران قصد تعدیل خصومت در روابط خود با آمریکا در دوره دوم فرضی ترامپ را داشته باشد، باید به این حواشی نیز توجه داشته باشد.
